Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kazaziye, bin ayar gümüş ve 24 ayar altınla yapılan Trabzon ve çevresinde sıkça görülen çok eski bir kültürel bir mirastır. Geçmişe dönüp baktığımızda Lidyalılardan, Anadolu’ya kadar gelen ve gelişen bir süreci vardır. Fatih Sultan Mehmet, Trabzon’u fethedince kazaziye sanatın merkezi olmuştur. Bununla birlikte Fatih Sultan Mehmet’in de çok iyi bir kazaz ustası olduğu bilinmektedir. Ancak Fatih Sultan Mehmet için çekilen dizilerde ve filmlerde öğretmesi ve öğrenmesi zor olduğu için oyuncular sahnede gümüşle uğraşıyormuş gibi gösterilmektedir.

Ankara’nın Altındağ ilçesinde bulunan Ankara Kalesi’nin içinde bu sanatla uğraşan  Sevinç Kök, bizlere sanata dair incelikleri ve zorlukları anlattı.  Kazaziyenin işleme sürecinin her ne kadar kolay görünse de daha zor ve uğraştırıcı olduğunu, işleme sürecinde; zincir örme, figür çıkarma bulunduğunu aktaran Kök, figürlerin arasında en çok kullanılanın Şems figürü ve aşk düğümü olduğunu ifade etti. Şems figürü kazaziyenin olmazsa olmazlarındandır. Kazaziye dendiği zaman ‘Şems’ akla gelmektedir. Ancak onların teli daha kalındır. Kazaziyenin teli 0.08 mikron yani saç teli kadar ince hale getirilmektedir. İnceltme tamamlandıktan sonra işlenmeye başlanıyor. İşleme süreci tamamlandıktan sonra karartma yapılıyor. Karartma işleminden sonra eskitme uygulanıyor ve ardından el bezesi ile cila atılıyor.

‘‘Şu anda Trabzon’da beş aile bulunmaktadır’’
'‘Bu sanatı yapan insan sayısı çok azdır. Şu anda Trabzon’da beş aile bulunmaktadır.  Gençler artık bu tarz sanatlara ilgi duymuyor. Bizlerde o ailelerden öğrendik ancak sayımız az olduğu için Kültür Bakanı unutulmaya yüz tutmuş sanatları koruma altına alıyor. Aslında unutulmaması gereken bir sanat ancak ne kadar yaşamaya devam eder bilemiyoruz. Yapımda olan ürünler için harcanan zaman biraz fazladır. El işi olduğu için yapım süresi de değişmektedir. Bir kolyenin yapım süresi en az üç gündür, üç gün bir fiil çalışmak lazım. Genelde ekip çalışması yapılır. Mesela toplu bir sipariş geldi; zincir öreni ayrı, sürgücü ayrı, top ören ayrıdır. Ekip çalışması kuyumculuğun genelinde bulunan bir durumdur. Kazaziye de aslında bir kuyumculuktur. Trabzon’da dükkanlarda duranlar tasarımını yapar fakat diğer tüm işler evde duran kadınlara kalmaktadır. Örmesi, işlemesi derken bu işleri onlar yapar. Küçük bir dükkanım olduğu için ekibim benimle birlikte üç kişiden oluşuyor. Bize çok fazla kiloluk sipariş gelmez. Genelde Trabzon’a yurt dışından kiloluk siparişler gelir.’’ diye konuşan Sevinç Kök, kazaziyenin yapım aşamasını bu sözlerle anlattı.

Artık üniversitelerde ders olarak verilecek 
Kök,‘‘Üç yıl öğretmenlik yapıp bıraktım. O süreçte öğrencilere öğretiyorsun ancak sen sanatını icra edemiyorsun. Ben de bu durumu sürdürmek istemedim. Halk Eğitim biriminde dersler buna ilişkin dersler mevcut.. Genelde kadınlar hobi olarak yapıyor. Şimdi ise üniversitelerde güzel sanatlar fakültesinde ders olarak verilecek.’’ ifadelerinde bulundu. 

İnce işçilik gerektiren bu zor ama bir o kadar da estetik duran sanat, unutulmaması ve yaşamaya devam etmesi gereken değerler arasında yer almaktadır. Kazaziyenin artık okullarda ders olarak verilecek olmasının ardından genç nesiller de bu sanatın devam etmesine katkıda bulunacaktır.

Haber & Fotoğraf: Yağmur Kocaoğlu