Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Aydın deyince aklımıza ilk incir, incir deyince de aklımıza ilk Aydın gelmektedir. Heredot'un “Gökyüzünün Altındaki En Güzel Yeryüzü” sözüyle bahsettiği bu şehir için simgeleşmiş incir meyvesinin diğer meyvelerden çok farklı bir yapıda olduğu bilinmektedir. Tarihimize, kültürümüze, dinimize, inançlarımıza, efsanelerimize kadar yer edinen incirin yapısını hiç merak ettiniz mi? Hatta size sorsam "incir bir meyve midir çiçek midir?"

İncirin içerisinde aslında çiçeklerden oluşan bir labirent vardır. Birçok çiçek ile küme halinde olan bu çiçekler zamanla incirin içerisinde bir meyveye dönüşmektedir. Hatta arılar incirlerin oluşumu için canlarını feda ederler. Bu bilgiler karşısında aklımıza gelen pek çok soruyu Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Meyve Yetiştirme Ve Islahı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Engin Ertan ile birlikte cevaplandırdık.

"İncir ağacında diğer meyve ağaçlarından farklı meyvenin içerisinde çiçekler bulunuyor." 

İncirin bir meyve mi yoksa bir çiçek mi olmasına yönelik konuşan Prof. Dr. Engin Ertan, "Doğada bir sürü meyve ağacı var. Bunlar; kayısı ağacı, erik ağacı, elma ağacı, armut ağacı gibi ilerliyor. Bu ağaçların hepsinde ağaçlar öncelikle çiçek açar, tozlanma döllenme oluşur. Tozlanma, döllenme sonrası bu çiçeklerden meyve meydana gelir. Bu ağaçlarda yaşam döngüsü bu şekilde sağlanmaktadır. İncir de diğer meyve ağaçları gibi öncelikle çiçek açar.  İncir ağacının yaşam döngüsü içerisinde üç ayrı periyotta meyve oluşması söz konusudur. İncir ağacında diğer meyve ağaçlarından farklı meyvenin içerisinde çiçekler bulunuyor." ifadelerini kullandı.

"Aydın'ın sarı lop inciri kurutmalık incirdir."

İncir ağacının ve meyvesinin bir yıllık periyod içerisindeki döngüsünden bahseden Ertan, "Kış aylarında incir ağacı dinlenme durumundadır.  Bu süreçte ne incir ağacında bir meyve ne de yaprak görünüyor. Daha sonrasında gelen ilkbahar ile incir ağacında bir uyanma yaşanıyor. Bu ayda tomurcuklar uyanıyor ve patlıyor. Tomurcuklanma ile birlikte incir ağacında yapraklanma başlıyor. Normal ağaçlarda önce çiçek, daha sonrasında yaprak meydana gelir. Fakat incirdeki uyanma ile birlikte yaprak tanıma sonrası genelde yaprak koltuğu dediğimiz yani yaprağın çıktığı yerin hemen dip kısmından bir meyve oluşmaya başlar. İncirin meyve içerisinde çiçekleri vardır. Aydın bölgesinde en yaygın olarak bu ilkbahar döneminde oluşan sarı lop olarak adlandırılan meyve yaygındır. Aydın'ın sarı lop inciri kurutmalık incirdir." ifadelerini kullandı.

Gerçek ve yalancı meyveler durum ve sayısına göre üç grupta değerlendirilir

İncirin tozlanma, döllenme ve cinsiyet türlerinden konuşan Ertan, açıklamalarını şu şekilde aktardı: “İncir meyvesinin içerisinde yer alan çiçeklerin olgunlaşması için tozlanma ve döllenmeye ihtiyacı vardır. Tozlanma ve döllenme için erkek polene ihtiyaç vardır. Bu ilkbahar sürecinde tozlanma ve döllenme olmadığı için bu meyve dökülür. Ardından mayıs-haziran aylarında ikinci bir meyve meydana gelir. Bu meyve bizim yediğimiz ve severek tükettiğimiz incirin kendisidir. Daha sonrasında da sonbahara doğru tekrar bir doğuş gerçekleşir. Gerçek ve yalancı meyveler ovaryumun (yumurtalık) içerisindeki durum ve sayısına göre üç grupta değerlendirilir. Erkekler yaz, sonbahar, kış; dişiler ilkbahar, yaz, sonbahar dönemlerinde meydana gelir. Bir çiçek tablası reseptör denen bir yapı var, botanik anlamda reseptör deniyor. Bu çiçek tablası üzerinde dişi incir dişi çiçekler oluşur. Dişi organın veya dişi çiçeğin bir yapısı var. Üç kısımdan oluşur. Bunlar; dişilik tepesi, dişilik borusu ve yumurtalıktır.”

“Kanatlarını açamayacak hale gelen arı incir meyvesi içerisinde ölür.”

Yediğimiz incilerin içerisinde ölü arıların bulunmasına yönelik söylenenler hakkında ise Ertan, şu cevapları verdi: “İncir meyvesinin alt kısmında daracık bir alandan oluşan bir delik vardır. İncir meyvesini döllemek için incir arıları bu delikten içeri girerler. Bu arılar yaşam döngülerini tamamlarken incir ağaçları arasında da köprü görevi üstlenirler. Bu arılara ilek sineği de denilmektedir. Arı, erkek incir meyvesinden aldığı poleni dişi incir meyvesine taşıyarak döllenmeyi gerçekleştirir. Dişi incir meyvesi içerisinde polenden dolayı arının bacaklarına ve kanatlarına polen bulaşır. Kanatlarını açamayacak hale gelen arı incir meyvesi içerisinde ölür. Şimdi bu bilgiler doğrultusunda yediğimiz her incirde ölü arı var bilgisi doğru görünebilir. Fakat gelişim gösteren incir meyvesi içerisinde enzimler ile birlikte arı meyvenin içerisinde yok olur. İncirin biyokimyasal yapısını araştırdığımızda ölen arının zamanla incir içerisinde yok olduğunu görürüz.”

“Avrupa Birliği Menşei işareti alan ilk ürün olmuştur.”

Aydın için incirin bu denli önemli olmasına yönelik Ertan, “Aydın’da neredeyse 35 bin aile geçimini incir yetiştiriciliği ile sağlıyor. Özellikle Aydın’da sarı lop denilen kurutmalık incir çok meşhur. Bizim bu topraklarda yetişen incir dünyanın pek çok yerine ulaşıyor. Ülke ekonomisi için incir çok büyük bir katkı sağlıyor. Hatta Tarım ve Orman Bakanlığı incir üzerinde oluşabilecek hasar ve teknik eksikliklere karşı önlemler ve çalışmalar yapmaktadır. Aydın’ın İnciri, 2016 yılında tamamladığı süreçler neticesinde Avrupa Birliği Menşei işareti alan ilk ürün olmuştur.” dedi.

İncir meyvesinin aslında cevize benzeyen yapısının içerisinde pek çok çiçeğin olduğunu, arı ile incir arasındaki yaşam piramidinin nasıl döndüğünü, hatta bu uğurda arıların canlarından olduğunu ve Aydın’ın simgesi incire dair pek çok bilgiyi bizlerle paylaşan Prof. Dr. Engin Ertan’a teşekkür ederiz.

Haber: Berna Turan