Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Tarihe adını altın harflerle yazdıran 18 Mart Çanakkale Zaferi, 109. yılını kutluyor. Nice canların şehit düştüğü, toprağın kan ile yıkandığı bu savaş, Çanakkale'nin geçilemeyeceğinin altını çiziyor.

Tarihteki en önemli zaferlerden biri olan 18 Mart Çanakkale Zaferi, dünya ülkelerindeki güç dengelerini değiştirmiş, tarihi yeniden yazmıştır. Modern tarihin seyrini değiştiren Çanakkale Savaşı, Milli Mücadele'nin ruhunu ateşlemiştir. “Centilmenler Savaşı” olarak da geçen bu savaş, eşsiz bir zaferdir. Bölgesel bir yerde olmasına karşın, bir dünya savaşı olma niteliği taşımaktadır. Çanakkale’de sergilediği üstün komutanlık yeteneğiyle Osmanlı’da “Anafartalar Kahramanı Miralay Mustafa Kemal” olarak tanınan Albay Mustafa Kemal, 2 Şubat 1915’ten 10 Aralık 1915’e kadar aralıksız 10 ay 8 gün Gelibolu Yarımadası'nda görev yapmıştır. Bunun 7 ay 15 günü ise çetin mücadelelerin yaşandığı kara savaşlarıyla geçmiştir. 

Atatürk bu dönemde sırasıyla 19. Tümen, Arıburnu Kuvvetleri, 15. ve 16. Kolordu Komutanlığı ile Anafartalar Grubu Komutanlığı görevlerini çok üstün bir başarıyla yerine getirmiştir. Bu savaşta,  tarihe adını altın harflerle yazdıran pek çok kahraman vardır. Onlardan biri de hiç şüphesiz Seyit Onbaşı'dır. 18 Mart 1915'te Mehmetoğlu Seyit Onbaşı'nın attığı top mermileri, İngiliz-Fransız ortak donanmasının boğazı geçmesine engel olmuştur.

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Günver Güneş, Çanakkale Savaşı'nın bilinmeyenlerini anlatırken; zaferin eşsiz olduğunun altını çizdi. 

Çanakkale Savaşı'nın bir dünya savaşı olarak nitelendirilmesinin sebepleri nelerdir? 

Çanakkale Savaşı dünyada deniz, kara ve havada harp silahlarının birlikte kullanıldığı ilk savaştır. Çanakkale Savaşı, ilklerin zaferidir. Türk ordusunun zaferi, dünyanın kaderini değiştirmiştir. İngilizler, uçak gemisini ilk defa kullanmışlardır. Fransızlar, balon gemisi kullanmışlardır. Çanakkale, dar alanda yapılan çok yoğun bir savaştır. Savaşta 1 metrekarelik alana 6 bin mermi düşmüştür. 600 milyonda bir olan 2 merminin çarpışma ihtimali Çanakkale’de defalarca kez gerçekleşmiştir. Bu bilimsel olarak hesaplanmıştır. Bu cephede gerçekleştirilen savaş, bir dünya savaşıdır. Çanakkale’yi korumak için nice canlar şehit düşmüş, toprak kan ile yıkanmış ve “Çanakkale geçilmez!” denmiştir. 

Çanakkale Zaferi’nin milli mücadeledeki yeri nedir? 

Milli Mücadele'nin temelleri bir anlamda Çanakkale'de atılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk, Çanakkale Cephesi’nde gösterdiği üstün başarı, askerî dehasını ortaya koymuş ve Kurtuluş Savaşı’nın lideri Atatürk olmuştur. Çanakkale Zaferi uluslararası arenada büyük bir yankı uyandırarak dünya ülkelerinin güç dengelerini değiştirmiş, Milli Mücadele ruhunu doğurmuştur.

18 Mart Çanakkale Zaferi'nin önemi nedir? 

Çanakkale Savaşı, o tarihe kadar bu derece kapsamlı yapılan ilk deniz ve çıkarma harekâtıdır. Çanakkale, muhtelif milletlere mensup askerleri aynı cephede buluşturması ve lağım savaşları başta olmak üzere çok kapsamlı bir mücadele olması bakımından özel bir savaştır. Kara, deniz, hava, ve yeraltında tünellerin kazılarak düşman siperlerinin altına kadar ilerleyip buralara yerleştirilen patlayıcı maddelerle siperlerin havaya uçurulması, zaferin ne denli önemli olduğunu işaret etmektedir. Uçak ve denizaltıların çok etkili bir silah olarak kullanılması, siper savaşlarında benzersiz bir şekilde iki siper arasındaki mesafenin zaman zaman 7-8 metreye kadar düşmüş olması bakımından eşsiz bir muharebedir. Çanakkale, denizaşırı sömürge imparatorlukları kurmuş, en son teknolojik silahlara ve devasa donanmalara sahip devletlerin de yenilebileceğinin görüldüğü ve uzun yıllardır esaret altında yaşamış milletler için istiklâl meşalelerinin tutuşturulduğu yerdir.

Çanakkale Zaferi olmasaydı ne olurdu?

Çanakkale Zaferi olmasaydı, dünya şu anda bambaşka bir yer olurdu. Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştiren, Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul’u işgalden kurtaran bir dünya savaşıdır. Milli Mücadele’nin lideri, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal’i Türk Milleti ve dünya ile tanıştıran bu savaş, savaşın 2 yıl daha uzamasına neden olmuştur. Rusya’da Çarlık rejiminin yıkılarak Bolşevik rejimin ortaya çıkması, savaşın galip ve mağlup devletlerde yol açtığı sosyo-ekonomik çöküntüler savaşın dünyanın kaderini değiştiren sonuçlarıdır. Büyük patlamalar sonucu Çanakkale Savaşı, İtalya’da faşizmin, Almanya’da ise nazizmin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Türk askerinin Çanakkale’de kazandığı zafer sayesinde Boğazlar açılamamış, Rusya ve müttefikleri arasında irtibat ve Çarlık Rusyası’nın ihtiyaç duyduğu savaş malzemelerinin ulaştırılması sağlanamamıştır. Karadeniz’de mahsur kalan ticaret filosu da serbest kalamadığından Avrupa’nın ihtiyaç duyduğu hububat gibi ürünler pazarlanamamış ve sonunda sosyo-ekonomik patlamalara sahne olan Çarlık Rusyası ekonomik, askerî ve siyasî bakımdan yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.

Çanakkale, "Centilmenler Savaşı" olarak adlandırılıyor. Centilmenler Savaşı'nı kısaca açıklar mısınız?

Anzaklar, Türk askerlerine yemek, et, konserveler atarken, Türk askerleri de onlara tütün veriyorlarmış. Aradaki mesafenin 7-8 metreye kadar indiği siperlerin yakın olması sebebiyle Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri ile Türkler arasında samimiyet, yakınlaşma ve dostluk ortaya çıktı. Bu yardımseverlik ve dostluk, Dünya Harp Tarihini "Centilmenler Savaşı" kavramı ile tanıştırmıştır.

Çanakkale Savaşı'nda Aydın ilinden şehit olan var mı?  

Yapılan araştırmaların sonucunda, Aydın’dan Çanakkale Savaşı’na katılarak şehit olanların sayısı 1662’dir. Aydın'ın pek çok ilçesinde Çanakkale şehidi vardır. İstatistiklere bakıldığında ise tüm iller içinde şehit sayısı itibarıyla Aydın 12. sırada yer almaktadır. İlimizde Aydın merkez dahil pek çok ilçede Çanakkale şehitleri anıtları Ünal Uyguç ve Bedrettin Dalan’ın girişimleriyle yaptırılmıştır

Son olarak söylemek istedikleriniz nelerdir?

Çanakkale, millet olma bilincinin tohumlarının atılarak, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasına zemin hazırlayan bir prestij ve azmin mücadelesidir. Yahya Çavuşlarıyla, Koca Seyitleriyle, Kınalı Alileriyle, 57. alaylarıyla kahraman Türk ordusunun zaferidir. Bu zafer, evlatlarını, kocalarını düğüne gönderir gibi cepheye gönderen anaların, babaların, eşlerin zaferidir. Çanakkale Savaşı’nın gerçek kahramanı, emperyalizmin korkulu rüyası Mustafa Kemal Atatürk'tür. Çanakkale Zaferi'nin dünya siyaset sahnesine kazandırdığı en büyük armağan, 20. yüzyılın en saygın devlet adamı seçilen Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Atatürk'tür.

Haber: Elif Erbay