Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Maneviyat dolu yapısı, tarihin izlerini taşıyan mimarisi, göz dolduran işleme ve süslemeleriyle birçok topluma hitap eden zengin yapıtlarıyla tanınan Efeler diyarı Aydın’ın Koçarlı ilçesinde yer alan Cihanoğlu Mustafa Ağa Cami, 18. yüzyıldan günümüze kadar ulaşan önemli bir tarihi eserdir. Geçirdiği restorasyonlarla hâlâ ayakta kalan bu cami, tarih boyunca bölgedeki toplumsal yaşamda önemli bir rol oynamış ve kültürel mirasa katkıda bulunmuştur. Görsel bir şölen sunan cami, tarihe yolculuk yapmak isteyenler için görülmeye değer bir yapıdır.

Aydın ilinin Koçarlı ilçesinin Orta Mahalle’sinde yer alan Cihanoğlu Mustafa Ağa Cami, 16. yüzyıldan günümüze kadar uzanan tarihiyle bölgenin en önemli kültürel miraslarından biri olmayı sürdürüyor. İlk olarak 1584 yılında mescit olarak inşa edilen cami, 1773 yılında Cihanzâde Halil Bey döneminde camiye dönüştürülmüştür. Daha sonra 1790’da Cihanzâde İbrahim Bey tarafından onarılan caminin, son büyük restorasyonu 1834 yılında Cihanzâde Mustafa Ağa’nın katkılarıyla gerçekleştirmiştir. Bugün caminin kültürel ve mimari yapısının yaşatılmasına büyük bir öncülük yapan bölge halkının önemli isimlerinden Mevlüt Türker, cami görevlisi Ömer Faruk Şenol ve mahalle muhtarı Ergün Aydoğan ile caminin tarihî önemi üzerine değerlendirmelerde bulunduk.

Mimariye ve sanata her zaman için önem verilmiş

Cihanoğlu ailesinden bahseden ve caminin kültürel ve mimari yapısının yaşatılmasına öncülük eden isimlerden biri olan Türker, “Kanuni Sultan Süleyman, Rodos Seferine çıktığı esnada Koçarlı’dan geçerken konaklamak için durduğunda, orada yaşayan Türk aşiretleri, orduya katılmak için izin istemişlerdir. O sırada orduya katılmak için izin isteyen aşiret reisinin bir oğlu dünyaya gelmiştir. Bu çocuğa, Cihan Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’a ithafen ‘Cihan’ ismi verilmiş ve padişah da bu durumdan hoşnut kalarak, bölgenin bir kısmındaki arazilerden çocuğa bağışta bulunmuştur. İşte günümüzdeki Cihanoğlu Ailesi'nin hikayesi buraya dayanır. 18. yüzyılda merkezi otoritenin zayıflamasıyla birlikte, bölgenin hakimiyeti tam anlamıyla Cihanoğlu Ailesine geçmiştir. Birden fazla yapı inşa ettiren Cihanoğlu Ailesi mimari ve sanata her zaman büyük önem vermiş ve mimari manzaranın bir parçası olan barok stili yanılmıyorsam ilk olarak Cihanoğlu Ailesi tarafından kullanılmıştır. İşte bu cami de o eserlerden bir tanesidir. Bizim amacımız da topraklarımızdaki tarihi yapıların en özel şekilde korunmasıdır. Böyle bir mirasa sahip çıkmamak, başlı başına bir ihanet olurdu.” diye konuştu.

Mimari yapısı ve işlemeleriyle göz alıcı bir yapı

Caminin mimari yapısı ve genel olarak taşıdığı özelliklerden bahseden cami görevlisi Şenol, “Cihanoğlu Mustafa Ağa Cami dikdörtgen bir plana sahip olup, eğimli bir arazi üzerine inşa edilmiş ve harim, son cemaat revakları ve minareden oluşuyor. Caminin doğusunda ve güneyinde yollar, batısında Cihanzâde ailesine ait hazire ve sebil, kuzeyinde ise avlu yer almakta. Caminin iç mekanında taş ve tuğla malzemelerinin ustaca kullanıldığı, minarede ise düzgün kesme taşın tercih edildiği görülmekte. Caminin iç mekanındaki süslemeler de dikkat çekiyor. Harim, 16 pencere ile aydınlatılmış ve pencerelerin alt kısmında yer alan çiçek ve yaprak motifleri hem estetik bir zenginlik hem de ışığın mekanla etkileşimini sağlıyor. Harimin ikinci katında geometrik desenlerle işlenmiş tasvirler bulunur. Bu tasvirlerde doğudan batıya doğru bir demet çiçek, sarkan perdeler arasında bir kâse içerisinde kesilmiş karpuz ve çeşitli meyve figürleri resmedilmiştir. Minber köşkünün arkasındaki sarkan perdeler arasında bir çiçek demeti ve armut da yer almakta. Caminin ikinci katında, dört köşede ahşap oyma teknikleriyle işlenmiş geometrik motifler ve çiçek kabartmaları dikkati çekiyor. Cami genel olarak bu şekilde. Her şey çok ince ustalıklar taşıyor.” şeklinde ifadelerde bulundu.

Sadece bir ibadet yeri olmaktan çok daha fazlası

Burada yatan gerçek maneviyatın görülmesi gerektiğini belirten mahalle muhtarı Aydoğan, “Cihanoğlu Mustafa Ağa Cami, geçmişin izlerini bugüne taşıyan ve bölge halkı tarafından büyük bir özveriyle korunan önemli bir yapıdır. Yapının kültürel ve mimari yapısının yaşatılması için elimizden geleni yapmaktayız. Cami sadece bir ibadet yeri olmaktan çok daha fazlasıdır. Zamanla medrese ve şadırvan gibi yapılarla tamamlanarak bir külliyeye dönüşmüştür. Günümüzde ise cami, sekizgen planlı bir şadırvan ve İbrahim Ağa tarafından yaptırılan sebil gibi yapılarla hala ayakta durmaktadır. Aynı zamanda cami avlusu içerisindeki mezarlıkta da aileden olan isimler defnedilmiştir, zaten üstlerinde de kimlerin mezarı olduğu yazmaktadır. Tarihi işlere imza atan zatlardan da bu toprakların içerisinde gerçek alemi bekleyişi de etkileyicidir.” diyerek cümlelerine son verdi.

Görsel şöleni ve tarihi dokusuyla Cihanoğlu Mustafa Ağa Cami, tarihe yolculuk yapmak isteyenler için adeta bir açık hava müzesi niteliği taşımaktadır. Geçirdiği restorasyonlara rağmen hâlâ ayakta kalan bu yapıyı ziyaret etmek, hem geçmişin izlerini hem de manevi değerlerini keşfetmek isteyenler için eşsiz bir deneyim sunmaktadır.

Haber: Abdullah Bilgehan Çatalyürek