Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Aydın’ın popüler tatil beldesi ve yerleşkelerinden olan Didim’in bir asır öncesine dayanan ve kuşaktan kuşağa aktarılan acılı ve zor geçmişini biliyor muydunuz?

Hikayesi 1923 yılında Mübadele Sözleşmesi ile başlayan ve günümüze taşınan kültür evi dördüncü kuşak torunlarıyla hayata geçirilmiştir. Geleneklerini ve kültürlerini yaşatmak isteyen dördüncü kuşak mübadele torunları acılarını, çilelerini ve gözyaşlarını hatırlatmak isterken aynı zamanda Didim’e gelen ziyaretçilere ve yerel halka da Didim’in geçmişini göstermektedir. Biz de Yoran Mübadelesi’nin geçmişi, geleceği hakkında Didim Rumeli Kültür Derneği’nin Başkanı Berrin Muslu ile konuştuk.

“Acının, özlemin, yokluğun ve bilinmezliğin hikayesidir”

Tarih 30 Ocak 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi imzalanmış ve bazı hayatların hikayesi burada başlamış. Türkiye'nin farklı pek çok noktasına yerleştirilen ailelerin olduğunu belirten Muslu, “Bizim atalarımızdan Gülcemal önce İzmir’e oradan da Kovela Limanı’na yani bugün Mavişehir’deki Sedef Koy’a getirilmiş. Eskiköyde yeni yaşamlarına başlayan birinci kuşak mübadillerin hikayesi böyle başlıyor. Mübadele sırasında Selanik’ten çıkılan yolculukta açlık, hastalık vb. birçok olay yaşanmış. Selanik’ten Yoran’a gelirken yanlarında sadece bir valize ne sığdırabildilerse onu almışlar. Anlaşılacağı üzere Yoran Mübadelesi acının, özlemin, yokluğun ve bilinmezliğin hikayesidir.” diyerek atalarının yaşadığı zorlu günleri dile getirdi. 

Yoran’ın bilinmeyen geçmişi

İlçe Didim olarak bilinse de köyün hala Yoran olarak kaldığını belirten Muslu, “Atalarımız buraya geldiğinde buraya “Yeronda” deniyormuş fakat atalarımız geldiğinde Yoran olarak kısaltılmış. Burada ilk yaşayan mübadil atalarımızmış ancak Cumhuriyet’in ilk yıllarında tıpkı bizler gibi mübadele ile gelen Rumlar da bu köyde hayatlarını idame ettirmekteymiş. Ardından burada deprem olduğunda 1960'larda Hisar bölgesine evler yapılmış. Yunanlılar Köyü mübadeleden dört gün önce terk ediyorlar çünkü burada oturanlar Yunan ordusunun destekçisi olduğundan çevre köylerden baskı görüyorlar. Baskı görmeye dayanamayan halk, mübadeleyi beklemeden dört gün önceden köyü terk ediyor. Atalarımız köyün harap halde olduğunu görünce ilk bu köye yerleşmişler.” şeklinde ifade etti. 

Selanik’ten getirdiğimiz kültürümüz

Kültür evini açarken ilk amaçlarının kültürlerini gelecek kuşaklara aktarmak olduğunu dile getiren Muslu, “Didim ilçesi çok hızlı göç alan bir bölge olduğu için 1996 yılından sonra hızla apartmanlaşma başladı. Didim’e yerleşen vatandaşların da Didim'in geçmişi konusunda bilgi sahibi olmalarını amaçladık. Yıllarca sandıklarımızda sakladığımız Selanik’ten getirdiğimiz kültürümüze ait ne varsa sergilemeyi düşündük. Gelecek kuşaklara bir emanet bırakmak, atalarının hikayesini görsel ve yazılı olarak yaşatmalarını istedik.” şeklinde konuştu. 

“Bizler için manevi değeri büyük bir yerdir”

Bina seçimine dikkat ederken atalarının izinden gittiklerini belirten Muslu, “Birinci kuşak mübadil atalarımız Eskiköy Apollon Tapınağı bölgesine yerleşmişler, devamında ise tüm kuşaklar bu bölgede yaşamış, okumuş ve büyümüştür o sebeple bizler için manevi değeri büyük bir yerdir. Binanın bu bölgede olmasına karar verildi. Binanın sahibi Mehmet Efendi Aydoğan’dır. Ev yaklaşık 200 yıl önce inşa edilmiş olan bir yapıdır. Rumlar zamanı burada Rumi Papaz yaşıyormuş. Aydoğan ailesinin yaşadığı ev MÜBEV (Yoran Mübadele ve Anı Kültür Evi) olarak 14.09.2019 tarihinde hayata geçirilmiştir. Bizler dördüncü kuşak mübadil torunları olarak gerek dernek etkinliklerinde gerekse bizlere aktarılan değerler ile kültürümüzü yaşatmaya ve gelecek nesillere aktarmaya devam ediyoruz. MÜBEV'de sergilenen her eşyanın bizim için manevi değeri var ve her eşyanın ayrı bir hikayesi mevcuttur.” diyerek sözlerini noktaladı. 

Mübadele ve kültür evi hakkında detaylarıyla bizlerle paylaşan Didim Rumeli Kültür Derneği’nin Başkanı Berrin Muslu’ ya teşekkür ederiz. 

Haber: Zeynep Sevinçer