Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Eski zamanlardaki ısınma kaynağı olan ve insanların tamamına yakınının kullandığı kömür sobası, teknolojinin ilerlemesiyle yerini merkezi ısıtma sistemleri ve kaloriferlere bıraktı. Yeni sistemlerin piyasayı eline almasıyla birlikte sobalar önemini neredeyse  yitirmeye başlamıştır.

Sobacılık mesleğinin incelikleri hakkında soba satıcısı Batuhan Büyüktarakçı ve soba tamiri işiyle uğraşan Ahmet Büyüktarakçı ile sobaların günümüzdeki durumu hakkında bilgiler aldık.

Sobacılık mesleğini öğrenmek ve yapmak isteyen kimse kalmadı

Eski zamanlarda çok önemli ve değerli bir meslek olan sobacılığın artık çırak bulamadığını belirten 35 yıllık soba tamircisi Ahmet Büyüktarakçı, “Soba eskiden insanların içini ısıtan ve aileyi bir arada tutarak toplumsal kültürü canlı tutan önemli bir araç konumundaydı. İnsanlar ısınmak amacıyla sobalara büyük ilgi duyuyordu. Günümüzde artık insanların rahat yaşama alışmasıyla birlikte soba kültürünün de zamanla sonu gelmeye başladı ve gençlerin bu mesleği öğrenme ve yapma isteği de genel olarak ortadan kalktı. Ben sobacılık mesleğini babamdan devraldım ve 10 yaşımdan beri de bu mesleği yapmaya devam ediyorum. Sobacılık mesleği genelde hep babadan ve dededen kalma bir meslektir. Babası veya dedesi sobacılık mesleği yapmayan birisi sonradan o meslekte çıraklık yapmayı tercih etmiyor. Benim iki oğlum var ve ikisi de üniversite öğrencisi ve bu mesleği benden sonra devam ettirecek biri olduğunu düşünmüyorum. Bu meslek ve dükkanın benimle birlikte sona ereceği kanaatindeyim.” dedi.

İnsanlar artık sobalarını tamir ettirmiyor

Günümüz insanlarının rahatlığa alıştığını ve ellerindeki eski sobalarını uygun fiyatlara tamir ettirmek yerine hemen yenilerini satın almayı tercih ettiklerini söyleyen soba tamircisi Ahmet Büyüktarakçı, “Artık kimse elindeki ürünlerin değerini ve kıymetini bilmemeye başladı. Kişi elinde kaliteli bir soba varken bu sobada bir arıza oluştuğunda tamir ettirmek yerine tonlarca para harcayarak yenisini alıyor. Bu şekilde yeni alınmış bir sobayı insanlar bir süre kullanıyor ve daha tamir edilip kullanılacak ömrü olmasına rağmen hurdalığa atarak ziyan etmiş oluyor. Hurdalıklara baktığınızda pek çok iyi durumdaki sobanın küçük arızalardan dolayı hurdalığa atıldığını rahatlıkla görebilirsiniz. Pahalılığın olduğu bu dönemlerde bence insanlar böyle yapmamalı ve ellerindeki ürünlerin kıymetini bilerek onlara bir şans daha vermelidir.” diye konuştu.

Eski sobalar şimdiki sobalardan daha kaliteli ve uzun ömürlü

Özellikle 90’lı yıllarda üretilmiş olan sobaların daha sağlam olduğunu aktaran Ahmet Büyüktarakçı, “Günümüzde üretilen sobalar çok kalitesiz malzemelerle ve dayanıksız şekilde üretiliyor. Eski yıllarda sobalar daha sağlam ve uzun ömürlü olacak şekilde kaliteli malzemelerden üretiliyordu. Bu şekilde de bir sobayı günümüzün aksine uzun yıllar kullanabiliyorduk.” şeklinde konuştu.

Kömür sobaları havayı kurutmaz

Dedesinden kalan mesleği babasından alarak devam ettiren 28 yaşındaki soba satıcısı Batuhan Büyüktarakçı, “Babam mesleğini dedemden ben de babamın vefatından sonra babamdan devraldım. Sobacılık mesleği bana atalarımdan kalan ve manevi anlamda benim için önemli bir meslektir. Kömür sobaları pek çok ısınma aracına göre daha ekonomik ve daha konforlu olabilmektedir. Örneğin kömür sobaları klimalardan ekonomik anlamda daha iyi konumdadır. Klimalar odadaki havayı kuruturken kömür sobalarında böyle bir durum yoktur. Klimanın getirdiği ekonomik sonuçlara karşın daha ucuz bir şekilde ısınma sağlayabilmektedir fakat sobaların da dezavantajları vardır. Bir kömür sobası kullanmak istiyorsanız belirli bir uğraş ve emek sarf etmeniz gerekmektedir. Kömür sobasını doldurmak boşaltmak oldukça zahmetlidir ve günümüzde insanlar rahatlığa alıştığı için bu uğraş insanlara zor geliyor.” şeklinde konuştu.

Soba satışlarımız oldukça fazla düşüş yaşadı

Köylerden gelen talepler ile ayakta kalmaya çalıştıklarını belirten Batuhan Büyüktarakçı, “Şehir merkezinde doğalgaz neredeyse her eve ulaştığı için insanlar arasında doğalgaz kullanım oranları da oldukça arttı. Bir evdeki hemen hemen herkes bir işte çalıştığı için soba ile uğraşmaya zamanları olmuyor. Soba emek ve uğraş gerektiren bir ısınma aracı olduğu için insanlar da uğraş gerektirmeyen kaloriferlere ve merkezi ısıtma sistemlerine yönelmeye başladılar. Bu durum sobacıları ve soba satışlarını oldukça fazla etkilemeye başladı. Eski yıllarda sobacılar oldukça fazla satış yaparken şimdilerde sadece köylerden ve bağ evlerinden gelen talepler üzerine satışlarımızı gerçekleştirebilmekteyiz. Şehirleşmenin ve teknolojinin ilerlemesiyle soba satışlarının da gelecekte daha fazla düşmeye devam edeceğini düşünüyorum.” diye konuştu.

Soba kullanımının azalması kültürümüzü de etkiledi

Kalorifer ve merkezi ısıtma sistemlerinin kullanımının artmasıyla toplumsal yaşam tarzının da etkilendiğini belirten Batuhan Büyüktarakçı, “Soba eskiden bir aileyi tek bir odada toplayabilen ve toplumsal kültürün ayakta kalmasını ve devam etmesini sağlayan önemli bir etkendi. Tek bir oda ısınabildiği için tüm aile o odada toplanır, sohbet eder ve iletişim halinde kalırlardı. Günümüzde kalorifer kullanımı bu kültürü yok ederek insanların toplumsal kültürden bireysel kültüre geçmesine sebep oldu. Artık insanlar kendi odalarına geçerek tek başına vakit geçirmeye başladılar. O eski zamanlardaki birliktelik artık yok oldu.” sözleriyle soba kullanımının yok olmaya başlamasının kültürümüzü de büyük yönden etkilediğini vurgulayarak  mesleğin son durumunu bizlerle paylaştı.

Haber: Ali Osman Korkmaz