Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Pandeminin başlamasıyla birlikte hayatımızdaki birçok alanda çok büyük değişiklikler yaşandı. Bu değişikliklerden birisi de hiç şüphesiz insanların çalışma ortamında gerçekleşti. Tüm dünyayı etkisine alan kapanmalar, başta öğrenciler olmak üzere birçok kişiyi ev hayatında çalışmaya sevk etti. Türkiye’deki birçok yetenekli genç, bu dönemde  çevrelerine ve kendilerine faydalı olmak, para kazanmak ve kendilerini geliştirmek için bazı internet sitelerinden yeteneklerine uygun işleri bularak, “Freelance” çalışma hayatı ile tanışma fırsatı buldular.

Peki nedir bu “Freelance” çalışma ve neden tüm dünyada popüler bir hale geldi? Aslında Türkçesi serbest çalışma olan “Freelance”, yıllardır yapılmakta. Teknolojinin gelişmesiyle ve pandemi koşullarının oluşmasıyla son 3 yıldır popülaritesini arttırdı. Freelance işlerin alanını daha çok bilgisayar üzerinden yapılabilen; programlama, yazarlık, web tasarımı gibi iş kolları oluşturuyor. Bu konularda yetenekli olan gençler internet üzerindeki uygulamalar sayesinde şirketlere veya bireysel kişilere parası karşılığında evden hizmet verebiliyorlar. Bu durumun gençlere katkısının yanı sıra şirketlere de oldukça büyük katkıları dokunuyor. Özel bir şirkette editörlük yapan Özlem Çalışkan, ”Freelance çalışanlar işletmenin dönemsel değişen ihtiyaçlarına göre ilerlemesine imkan veriyor. İşletmenin kaynak ihtiyacı belirli bir dönemde fazla ise o dönemde freelancerlarla çalışması sayesinde ihtiyacın olmadığı dönemde orada bir kaynak tutmasına gerek kalmayabiliyor.” diyerek freelance çalışanların işletmelere katkısına değiniyor. Yeni insanlarla çalışmanın kör noktaları yakalama konusunda faydalı olabileceğini söyleyen Çalışkan, “Daha verimli bir çalışma şekli geliştirebilmek için önemli bir kazanım bu. Farklı bakış açılarına ve farklı yaklaşımlarla katkıya da açık olacak işletmeler bu durumda.” ifadelerini kullandı. Bu durumun olumlu sonuçları olduğu gibi bazı işletmeler ve bazı çalışanlar için olumsuzluk barındırdığını da söyleyen Çalışkan, “Bu durum işletme için tutarsızlık olarak da yansıyabilir. Aynı işi farklı farklı insanlar farklı şekillerde ve farklı bakış açılarıyla yaptığında işletme için aynı şemsiye altında toplamak zorlaşabilir.” dedi ve sözlerine “Freelance çalışanlar genelde kurum kültüründen ve aidiyet duygusundan uzak oluyorlar. Bu durum işe katkı sağlama konusunda ve işletmenin ruhunu yansıtmak konusunda zorlayıcı olabilir.” diyerek devam etti. Bu durumun önüne geçilebilecek bir durum olduğunu belirten Çalışkan, “Freelancerlarla çalışırken onların katkısını işletme için verimli ve şirket kültürüne, imajına uygun şekilde birleştirerek bu durumun önüne geçilebilir.” diyerek sözlerini noktaladı.

"Herhangi bir otorite baskısı olmadan çalışmak daha verimli"
Yazılı kaynaklardaki haberler Almanya’nın pandemi sonrasında da kişilerin evde çalışmaya devam edeceğini, evde çalışmanın kişileri daha fazla motive ettiği söylenmişti. Türkiye’de de bu durumun farklı olmadığını 1.5 yıldır freelance olarak İngilizce dilinde yazarlık yapan Sinem Sağır, “Freelance çalışma bana iyi anlamda pek çok şey kattı. Kurumsal bir alanda kısa bir süre çalıştıktan sonra freelance olarak çalışmaya başlayınca faydalarını daha net bir şekilde görebildim.” diyerek sözlerine başlayan Sağır, çalışma saatlerinin kişiye bağlı olmasınının avantajlarını dile getirdi. “Kurumsal olarak çalıştığım firmada onların belirlediği saatlerde başlayarak 9 saat çalışıyordum. Freelance ortamında ise çalışma zamanımı kendi verimli olduğum saat dilimine göre ayarlayabilmek daha yaratıcı olmamı sağladı. Bunun dışında sosyal hayatımı ve iş hayatımı istediğim şekilde ayarlamama olanak sağladı.” diyerek sözlerine devam eden Sağır, bu durumun kendi öz disiplinini geliştirdiğini söyledi. Tüm dünyada patron baskıları ve manipüleleri birçok insanı çalıştıkları işlerde mutsuz ediyor. Bu durumun freelance çalışma ortamında olmadığını belirten Sağır, “Herhangi bir otorite baskısı olmadan çalışmak beni yaptığım işlerde daha verimli olmaya itti. Bu durum yaratıcılığımı da arttırdı. Böyle bir duruma maruz kalsam bile o işi bırakma özgürlüğüne sahibim. Bir nevi kendi işimin patronuyum.” ifadelerini kullandı. Freelance çalışmanın kendine kattıklarını son olarak şu sözlerle belirten Sağır, ”Tek bir firmayla çalışma mecburiyetim yok. Pek çok firmayla çalışabilirim ve bu durum yaptığım iş hakkında daha fazla deneyim kazanmama katkı sağlamakta.” dedi. 

Her işte olduğu gibi freelance çalışma ortamının içinde de kendine göre kolaylıklar ve zorluklar mevcut. İlk önce freelance çalışmanın kolaylıklarına değinen Sağır, “Freelance çalışmaya hak ettiği ilgiyi verirseniz sizi yarı yolda bırakmaz. Aldığınız işe saygı duyarak yaklaştığınızda, sağladığı konforu hissetmek mümkün. Her şeyden önce herhangi fiziksel bir ofise bağlı değilsiniz. Bilgisayarınız ve internet bağlantınız olduğu sürece her yer sizin ofisiniz. Bu durum ilk konuda da bahsettiğim gibi size bir çalışma esnekliği sağlıyor. Somut bir örnek vermek gerekirse, yapacağım seyahatler veya okul programım bu esneklik sayesinde herhangi bir aksaklığa uğramıyor.” dedi ve tüm bu avantajlarının yanı sıra dezavantajların olduğunu da belirtti. Disiplinli olmanın altını çizen Sinem, “Bu konuda ilk başlarda çok zorluk çektim. Yukarıda bahsettiğim kolaylıkları kendinize tanıyabilmek için disiplinli olmak altın kural. Aksi takdirde işin ucu kaçabilir ve bu da istemediğimiz durumların ortaya çıkmasına neden olabilir.” Bilgisayarda fazla zaman geçirme konusuna da değinen Sinem,” Fiziksel aktivite azaldıkça sağlığım için olan endişelerim de arttı. İleride meydana gelebilecek boyun ve bel ağrıları, fazla kilolar gibi endişelerimi sayabilirim.” dedi. Son olarak freelancerları güvence altına alan herhangi bir oluşumun veya sözleşmenin olmadığını belirten Sinem, bu konuda çalışmaların yapılmasını istediğini belirtti.

“Evde oturarak zamanımı boşa harcadığımı düşündüm”
Tüm dünyada pek çok insanı uzun bir süre evde kapatan pandemi birçok işyerinin kapanmasına sebep oldu ve iş yapamaz hale getirdi. Bu durum birçok kişiyi maddi ve manevi olarak etkiledi. Bu kişilerin arasında okullarından uzak olan öğrenciler de vardı. Okullarından ayrı kalan öğrenciler, hem geleneksel bir işte çalışamadılar hem de sosyal hayattan izole olmak durumunda kaldılar. Tam da böyle bir dönemde Freelance çalışma hayatıyla tanışan 23 yaşındaki Ecem Aykaç, ilk başlarda aleyhine gibi gözüken durumu lehine çevirdi. Freelance çalışma hayatıyla ilk tanışmasını, “Pandemide geçirdiğimiz 6. aydı, çok bunalmıştım, en verimli dönemlerimi zamanımı evde boşa harcayarak geçirdiğimi düşünüyordum. Daha önce birkaç arkadaşımdan duyduğum freelance çalışma olanaklarını araştırmaya başladım. Araştırdıkça, okulda öğrendiğim dil olan Rusça ile ilgili birçok iş olanağı olduğunu gördüm. Bazı internet sitelerine ilan vermemle beraber freelance çalışma hayatıyla tanışmış oldum. Yaptığım işlerle beraber bütçeme katkı sağlarken okuduğum bölümle ilgili de tecrübe kazanma imkanı buldum.” diyerek ifade etti. Geçen 1.5 senede çok şey öğrendiğini ve tecrübelendiğini belirterek sözlerini noktaladı.

İki farklı çalışma hayatında yaşanan değişiklikler
İnsanoğlu yıllardır, barınma, beslenme veya farklı amaçlar için bir fiil çalışma halinde. Eski zamanlardan günümüze, pek çok kez değişiklik gösteren bu iş hayatı son yıllarda da farklı bir noktaya evrildi. Yıllardır alışageldiğimiz çalışma hayatını pek çok açıdan değiştiren freelence işler ise gün geçtikçe daha fazla dikkat çekmekte. Bu değişiklikler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Geleneksel işlerde oldukça fazla çalışan ve şu anda Freelance olarak tasarımcılık yapan 21 yaşındaki Elif İnci Özcan, geleneksel çalışmadan, freelance çalışmaya geçişte yaşadığı değişiklikleri anlattı. İki çalışma alanının birbirinden çok farklı olduğunu söyleyen Özcan, bu konuyu şöyle detaylandırdı: “ Bu farklılıkları sıralamak gerekirse; çalışma alanı, çalışma saatleri, görünüş, insanlarla kurulan iletişim gibi birçok şey sayılabilir. Freelance çalışırken çalışacağım yeri ve zamanı kendim seçerken, geleneksel işte belirlenen yere ve zamana uymak zorundayım. Ben her zaman gece çalışmayı sevmişimdir. Bundan dolayı da geleneksel işlerde belirlenen vardiyalar beni çoğu zaman zorlamıştır. Bunlara ek olarak görünüş konusu geleneksel işlerde son derece dikkat edilen bir konu. Birçok işyerinde nasıl giyinmen gerektiğine dair kurallar var. Freelance çalışma hayatı sayesinde kendimi rahat hissettiğim kıyafetleri giyebiliyorum.” Bu konuya ek olarak iletişim konusuna da değindi ve freelance işlerde çok fazla insanla iletişim kurma zorunluluğu olmadığını, kendi konfor alanında istediği gibi çalışabilidiğini söyledi. 

Günümüz dünyasında günden güne popülerliğini arttıran freelance çalışma, pek çok kişi tarafından tercih edilmekte ancak bu demek değil ki herkes için uygun bir çalışma alanı. Freelance çalışanların anlattıkları, kişilerin kendi yeteneklerine ve düzenlerine göre işleri değerlendirerek seçim yapması konusunda yardımcı olacaktır.

Haber: Burak Şahinbaş