Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Türkçeye çevrildiği zaman sabit ya da tekerlekli olarak kullanılabilen küçük ev anlamına gelen tiny house, ülkemizde deprem ve pandemi sonrasında popülerleşmiş bir yapıdır. Geleneksel evlerin fiyatlarının artmasıyla maliyetin daha düşük olduğu tiny house, daha az giderle yaşamamızı ve doğayla daha iç içe olmamızı sağlamıştır.

Aydın MYO İnşaat Teknolojisi programında Öğretim Görevlisi olarak görev yapan ve aynı zamanda ADÜ Teknokentte Tosso İnşaat Mak. San. Ve Tic. Ltd. şirketinde tiny house üretimi üzerinde çalışmalarını sürdüren İbrahim Engin Öztürk ve Doğan Holding gibi pek çok başarılı işlerde bulunmuş İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu ve günümüzde büro ortaklarından biri olan avukat Cansu Seda Baykal ile birlikte tiny house trendinin bilinmeyenlerini ele aldık.

Tiny house trendinin arkasındaki temel motivasyonlar

Tiny house trendinin arkasındaki temel motivasyonları ve popülerleşme  nedenlerini İbrahim Engin Öztürk, “İnsanlar artan konut fiyatlarından dolayı daha minimal yaşama yöneldi çünkü konutu ne kadar küçültürseniz maliyetler de o kadar azalıyor. Gerek maddi imkansızlıkların yetersizliğinden gerekse tasarruf etme, israfı önleme gibi sebeplerden yani yalnızca bir sebepten değil birçok sebepten ortaya çıktı. Aynı zamanda diğer bir etken de pandemiyle ciddi miktarda artan doğada özgür yaşam talepleri de tiny house akımını arttırdı. Temel neden olarak birçok nokta var ama asıl etken insanların minimal ve özgür yaşama isteği.” şeklinde açıkladı.

“Evin sızdırmaz bir yapıda olması gerekiyor”

Tiny house tasarımında dikkat edilmesi gerekenleri açıklayan Öztürk, “Tasarımda öncelikle karayollarının vermiş olduğu ölçülerin kesinlikle geçilmemesi gerekir. Tekerlekli ev biçiminde olanlar trafikte de hareket ediyorlar. Bundan dolayı 2,55 metre genişliği geçmemesi gerekiyor ve asfalttan itibaren yüksekliği 4 metre olmak zorunda. Çekim okuyla beraber uzunluğu da maksimum 12 metre olabilir. Bunlar uymamız gereken ölçü standartları. Onun haricinde karlı bölgelerde çatı eğiminin mutlaka doğru hesaplanması ve evin sızdırmaz bir yapıda olması gerekiyor. Bunlara tasarımda dikkat edilmesi gerekir.” dedi.

Tiny house yaşam tarzının geleneksel ev yaşamından farklılıkları

Öztürk, tiny house yaşam tarzının geleneksel ev yaşamından farklılıklarını, “Geleneksel evden küçük ve daha minimal yaşam alanı olduğu için, örneğin kıyafet dolabı normal bir evdeki kıyafet dolabının çok daha küçüğü oluyor ve her şeyi ona göre küçültmeniz, sadeleştirmeniz gerekiyor. Tabii başta insanlar zorlanıyor, özellikle Türk insanı geniş evlerde yaşamaya alışmış olduğu için daha çok zorlanıyor. Fakat bu zorlanma bir yandan doğada olma isteği, özgür olma isteği, gezme isteği ve farklı yerleri görme isteği sayesinde zorlukları törpülüyor ve insan adapte oluyor.” sözleriyle anlattı.

Tiny houseların hukuki boyutu

Tekerlekli ve sabit olarak ikiye ayrılan tiny house kullanımını hukuki anlamda açıklayan avukat Cansu Seda Baykal, “Tekerlekli tiny houselar O2 belgeli ve plakası olan normal araç statüsündeki yapılardır. Sabit tiny houselar ise normal bina mevzuatı gibi kurulabileceği yerler belediyenin imar mevzuatlarına göre belirlenir. Sabit bir tiny house kurulumu için ilgili belediyeden gerekli izinleri almanız gerekir. Uygulamada fiyatı yönünden tercih edilen ve sürekli sıkıntılarla karşılaştığımız tiny houselar ise tekerlekli olanlardır. Tekerlekli tiny houseların kesinlikle yer altı bağlantısı olmaması ve sabit hale getirilmemesi gerekir. Yapıyı park edebileceğiniz her yere götürrebilirsiniz ancak arazide elektrik, su gibi bağlantılar sağlanırsa sabit hale getirilmiş olur dolayısıyla imar mevzuatına uygun hale getirilmek zorundadır. Ayrıca tekerlekli tiny house bir araç statüsünde olduğu için yılda bir muayenesini de yaptırmak gereklidir.” cümlelerini aktardı.

“Mevzuat eksikliği doğru denetlemeyi engelliyor”

Yapı tekerlekli ise araç statüsünde yer alacağı için yer altı bağlantıları olmadan yani sabit hale getirilmeden park edilebilecek her yere park edilebilir. Ancak tekerlekli tiny house sabit hale getirildiğinde en çok ceza alınan kanunlardan olan imar kanunun devreye girdiğinden bahseden Baykal, “Belediye imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilen yapılara tatil tutanağı gönderdikten sonra mevzuata uygun hale getirilmesi için 30 günlük süre verilir. Bu süre içerisinde encümen kararı alınır, para ve yıkıma kadar giden cezalar uygulanır. İmar kanunun 32. maddesinde bulunan açık ile 30 gün içerisinde mevzuata uyum sağlanırsa yıkım sağlanamaz ve idari işlem iptal edilir. Bu tarz durumlarda maalesef ki kanunda belirlilik olmadığı için her belediyenin uygulaması farklı oluyor. Birbirine çok benzer durumlarda bile iki farklı belediye iki farklı uygulama sağlayabiliyor. Örneğin mevzuat yetersizliğinden dolayı verandası olan bir tekerlekli tiny house belediye tarafından sabitleştirilmiş olarak yargılanabiliyor. Bu durum hem haksızlığa hem de biz avukatlar için boşluktan yararlanmamıza yarıyor. Mevzuat eksikliği doğru denetlemeyi engelliyor.” diyerek tiny house temelinde ortak hukuki bir uygulama olmadığını vurguladı.

Küçük yapıların tasarım stratejileri 

Küçük yapıların mühendislik açısından özel gereksinimleri olduğundan ve bunları karşılamak için uygulanan stratejilerden bahseden Öztürk, “Ölçülerimiz çok küçük olduğu için tasarlarken ısı yalıtımını çok iyi çözmemiz gerekiyor. Tasarımdaki en büyük problem ısı yalıtımını çözecek şekilde dizayn etmek. Bu bir etken bizim için. Bu yapıldıktan sonra diğer noktalar zaten bir yapıyı andırıyor. Ayrıca tiny house’da yük problemimiz var, trafiğe çıktığı için 3500 kilogramı geçmemesi gerekiyor. Kabiliyeti çok yüksek ama hafif mühendislik yapılarını kullanmamız gerekiyor. Taşıyıcı sistemi de hafif içerikten kurarsak bu problemi de çözmüş oluyoruz.” dedi.

Doğal afetlere karşı tiny house 

Yüksek rüzgâr, kar ve deprem gibi doğal afetlere karşı Öztürk, “Yüksek teknolojik malzemelerin kullanılması gerekiyor çünkü ağırlık problemi var ve ölçü minimal düzeyde olduğu için seçilecek olan malzemeler de fazlasıyla önemli. Örneğin malzeme kar yükünü taşıyabilmeli. Çatıda kar birikmeyecek şekilde statik hesabı yapılarak eğim verilmelidir. Rüzgâr için önemli olan içeride oturan kişilerin rahatsız olmaması adına kullanılan malzemelerin ses yapmamasıdır. Tekerlekli tiny house, bir araç olarak bakıldığında deprem konusunda taşıyıcı sistemi çelikten yapıldığı için çeliğin elastisitesi depreme son derece dayanıklı olmasını sağlar.” diyerek tiny house'ların dirençli olması gerektiğini vurguladı.

“Deprem gibi bir doğal afet yaşandığında devlet sorumluluğu ne derecede olacak bilinmiyor”

Resmi gazetede yayınlanan 18 Ocak 2024 tarihli Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik ile ilgili olarak Baykal, “Lanse edildiğinin aksine tiny houselarla ilgili bir yönetmelik değil, yönetmeliğe tiny house entegre edilmiş ve çok sınırlı bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Yönetmelikle tiny houselar mobil ev olarak tanımlanmıştır. Hangi evlere turizm yatırım belgesi verilip verilmeyeceği düzenlenmekte ve yeni düzenlemeye göre artık mobil evler de bu yönetmeliğin içerisinde yer almaktadır. Yönetmelikte mobil ev olarak tanımlanan tiny house ile ilgili maddede,  en az 5 en fazla 49 tane mobil ev birlikte olduğunda turizm yatırım belgesi verilebileceği düzenlenmiştir. Tiny house yapılarına yalnızca turizm alanında getirilen bu düzenleme ile diğer alanlar ise yoruma açık bırakılmıştır.  Kontrolsüz bir şekilde sayısı artan tiny houseların bulundukları alanda deprem gibi bir doğal afet yaşandığında devlet sorumluluğu ne derecede olacak bilinmiyor. Hukuki statüsünün belirlenmesi açısından önemli bir gelişme olsa da asıl önemli sorunlar bakımından hala yoruma açıktır.” sözleriyle hukuki anlamda belirsizliği aktardı.

Kullanılan malzemelerin ahşap oranı yüksek olduğu için çevre dostu

Tiny houselarda kullanılan malzemelerin ahşap oranı yüksek olduğu için çevre dostu olduğunu belirten Öztürk, ”İlk etapta sanki ağaçlar kesiliyor gibi görünse de aslında ahşap endüstrisinin ihtiyacı olan gereksiz ve değersiz ağaçlar kesiliyor. Bu değersiz ağaçlardan çeşitli ahşap materyaller yapılıyor ve tiny house akımında bu ahşap kaplamalar kullanıyor. Sürdürülebilir olması konusunda da geliştiren bir konu diyebiliriz. Açıkcası tiny house Türkiye’de çok hızlı geliştiği için bazı noktaları tam olarak bilinmiyor. Sürdürülebilir olup olmadığını şu an için araştırarak öğreneceğiz.” sözleriyle tiny houseların sürdürülebilirlik ve çevre dostu olma potansiyelini aktardı. 

“Halogenfree  kullanılması çok ciddi önem arz ediyor”

Tiny houseların mekanik ve elektrik sistemlerinin nasıl tasarlanıp optimize edildiğini açıklayan Öztürk, “Elektrik sistemi normal binalarda kullanılan sistem. Fakat dikkat edilmesi gereken yanmaz elektrik malzemelerinin yani halogenfree kullanılması çok ciddi önem arz ediyor. Su malzemeleri için ise klasik PVC borular kullanılmıyor, onun yerine sarsıntıya daha  dayanıklı olan esnek, kırılmayan spiral borular kullanılıyor.” şeklinde konuştu. Güvenlik standartlarının sağlanması için Öztürk, “Yapılan her işin imalat süresi bittikten sonra mutlaka test edilmesi gerekiyor. Örneğin su sisteminin sızdırmazlığının kontrol edilmesi gerekiyor. Proje bittikten sonra mutlaka ciddi bir yağmur testine tabi tutulması gerekiyor. Özellikle pencere kenarlarından hava geçirip geçirmediğine dikkat edilmelidir. Her imalattan sonra bu test süreçlerinin yapılması gerekir.” dedi.

“Eğitimli ve işinde uzman zanaatkâr bulmak şu anda çok zor”

İnşaat sektöründe karşılaşılan en büyük sıkıntının eğitimli çalışan sayısının azlığı olduğunu vurgulayan Öztürk, “Bu konu tiny house olayında büyük önem arz ediyor. Büyük, hantal bir yapıda yaptığınız bir hata göze görünmüyor fakat ağırlığın ve ölçülerin problem olduğu küçük bir yapıda daha dikkatli çalışmak gerekiyor. Bu konuda eğitimli ve işinde uzman zanaatkâr bulmak şu anda çok zor. Diğer bir problem bu işin içerisinde mutlaka makine ve inşaat mühendisinin olması gerekliliği. Bu iş, merdiven altı üretim yapılabilecek bir iş değil. Statik hesaplamalar doğru yapılmazsa ileride sert bir hava koşulunda ciddi zararlar doğabilir.

“Uygulamadaki sıkıntılar gündeme geldikçe mutlaka bir düzenlemeye gidilecektir”

Tiny house temelinde yeterli bir mevzuat olmamasını değerlendiren Baykal, “Şu anda biz avukatlar bu boşluğu kendi lehimize değerlendirebiliyoruz aynı şekilde mevzuatı bilmeyenler aleyhine idare de bunu para kaynağı olarak değerlendiriliyor. Bu boşluktan yararlanarak bir çok belediye tiny houselara cezalar kesebiliyor. Biz de bu mevzuattaki açığı bildiğimiz için cezaları kolay bi şekilde iptal etme yoluna gidebiliyoruz. Eskiden tiny house diye bir yapı yoktu, 4-5 yıldır ön planda olduğu için bu süre kanuni gelişim açısından çok kısa bir süre. Dolayısıyla uygulamadaki sıkıntılar gündeme geldikçe mutlaka bir düzenlemeye gidilecektir.” diyerek sözlerini noktaladı.

Tiny house üretimi üzerinde çalışmalarını detaylarıyla aktaran İbrahim Öztürk ve hukuki açıdan önemli bilgiler veren Avukat Cansu Seda Baykal’a katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Haber: Mısra Öztop