Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Yazılım dilleri temelde insanların ve makinelerin problemlerini çözümlemek için geliştirilmiştir. Ortaya çıkan diller her geçen gün değişmekle beraber bir önceki dilin eksikliklerini kapatarak daha temiz ve sorunsuz bir yapı oluşturmaktadır. Yazılım dili hayatımızın her alanında kullanılan makinelerin altyapısını oluşturmaktadır. 

Son yıllarda online eğitimlerle birlikte kullanıcıların ilgisini çeken ve yeni sektörlere atılmak isteyenlerin ilgi odağı olan yazılım dillerinin ne olduğu, ne amaçladığı ve kitle iletişim araçlarına olan etkisini Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, Bilgisayar Yazılımı Anabilim Dalında eğitim veren aktif olarak bilgisayar ağları temelli veri analizi ve optimizasyon üzerine çalışmalar yürüten, mobil cihazlar üzerine yazılımlar geliştiren Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Abacı ve Aydın Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojileri Bölümü İnternet ve Ağ Teknolojileri Programında eğitim veren, yazılım güvenliği alanında doktorasına devam eden Öğr. Gör. Mehmet Can Hanaylı ile yazılım dilleri hakkında merak edilen konuları konuştuk. 

“Birbirinden ayrı problemleri çözümlemek için çeşitlenmiştir.”

Abacı, yazılım dilini tanımlarken, çözümleyici, yenilikçi ve gelişen bir yapı olduğuna vurgu yaparak, “Farklı firmaların kendi ihtiyaçlarına ve kullanacakları domaine (web sitesinin fiziksel karşılığı olan harfler ve semboller) göre oluşturulan yazılım dillerine üst üste yeni modüller eklenerek çeşitlenmiştir.” dedi. Hanaylı, Mikroservis Mimarisi ve yazılım dili ilişkisini, “Yazılım dilleri bir projede veya farklı projelerde birbirinden ayrı problemleri çözümlemek için çeşitlendirilmiştir. Günümüzde yazılım mimarisi olarak bahsedilen Mikroservis Mimarisi denilen bir yapı gelişti. Burada ise birbirinden farklı çözümlemeler için kullanılan ve o özelliklere sahip olan yazılım dillerinin tek bir projede bir araya getirilip arka planda kullanarak farklı teknolojilerin tek bir serviste kullanılması sağlanıyor. 1940’lara gittiğimizde sadece dört işlem yapabilen ilk bilgisayar ENIAC birkaç sene sonra UNIVAC geliştiriliyor. O zamanım donanım koşul ve şartları kabloların değişimiyle bilgisayarın işlevinin değişmesi sağlanıyorken ardından satır satır kodlamalara geçilerek daha düz basit yazılım dilinin oluşumu ortaya çıkıyor ve günümüze nesnesel evrim geçirerek geliyor.” cümleleriyle açıkladı.

“Çeşitlilik devamlı olarak artmaktadır.” 

Yazılım dilleri arasında birçok dil olduğunu söyleyen Abacı, “Java, C, C++, C#, Python, JVM, Kotlin, React, Reactive, şeklinde bir çok çeşit içermektedir. Çeşitlilik devamlı olarak artmaktadır.” dedi ve sözlerine “Diller domaine bağlıdır. Örnek olarak Java bir platforma bağlı kalmadan ortada katman oluşturarak yazılım dilini istediğiniz kısma taşımanıza izin vererek istenilen versiyona geçmeyi kolaylaştırıyor. Bu oldukça yararlı bir program çünkü kullanılan bilgisayara göre kullanılması gereken yazılım dili de değişkenlik gösteriyor. Java da bu yüzden ön planda kalan bir yazılım dili haline geldi.” diyerek sözlerine devam eden Abacı yazılım dillerini ve farklarını şu şekilde açıkladı: “Yüksek seviyeli bir dil olarak Python, veri analizi, yapay zeka, web geliştirme ve bilimsel hesaplamalar gibi birçok alanda kullanılıyor. Web tarayıcılarında kullanılan javascript, dinamik ve etkileşimli web sayfaları oluşturmak için temel bir dil olarak öne çıkıyor. Ayrıca, Node.js ile sunucu tarafında da kullanılabiliyor. Bağımsız olmasıyla bilinen Java, büyük ölçekli uygulamalar, mobil uygulamalar ve büyük ölçekli işletme sistemleri için tercih ediliyor. C#, özellikle Windows uygulamaları, web uygulamaları ve oyun geliştirmek için kullanılıyor. Performansıyla dikkat çeken C++, sistem programlaması, oyun geliştirme ve donanım kontrolü gibi alanlarda tercih ediliyor. Sunucu tarafında çalışan web uygulamaları için kullanılan PHP, dinamik web siteleri oluşturmak için yaygın olarak tercih ediliyor.”

Farklı çözümlemeler için yazılan dillerin isim ve alt kümelenme yüzünden karıştığını dile getiren Abacı, “İsim benzerliği nedeniyle sıkça karıştırılan bu diller, farklı kullanım alanlarına sahiptir. Java genellikle sunucu tarafında kullanılırken, javascript tarayıcı tabanlı web geliştirmesi için tercih edilir. İsim benzerlikleri ve ‘C’ ile başlaması, bu dillerin karıştırılmasına yol açabilir. C# genellikle Microsoft teknolojileriyle entegre edilmiş uygulamalarda kullanılırken, C++ genel amaçlı sistem programlaması için tercih edilir. Python ve Ruby benzer söz dizimleri olan bu diller, yüksek seviyeli ve genel amaçlıdır ancak Python genellikle veri analizi, yapay zeka gibi alanlarda kullanılırken, Ruby özellikle web geliştirmesi için popülerdir. Her ikisi de IOS ve macOS uygulamalarında kullanılır. Swift, Objective-C'ye göre daha modern bir dil olup, daha güvenli ve etkili bir alternatiftir. TypeScript, javascript'in bir üst kümesidir. TypeScript genellikle büyük ölçekli uygulamalarda kullanılırken, javascript genellikle tarayıcı tabanlı hafif uygulamalarda tercih edilir.” sözleriyle dillerin  karışıklığını anlattı. 

“Yapay zeka kavramının geçtiği her noktada yazılım dili bulunmaktadır.” 

Yazılım dilinin, yapay zekanın donanım ve altyapısını oluşturduğundan bahseden Hanaylı, “Yapay zeka dediğimiz kavram yazılımsal öğrenme sürecidir. Burada zeka ve akıl kavramı birbirine karıştırılmaktadır. Telefona akıllı telefon dememizin sebebi yapacağı işlemleri önceden kodlamış ve öğretmiş olmamızdandır. Yazılım dilleri ile işlenen kodlar teknolojik aletlerin işlevini ortaya koymaktadır. Makinenin kendi yaptığı işlevsel bir durum ortada olmadığı için zeka kavramı da bu noktada havada kalıyor. Yapay zekanın arka kısmında çalışan yazılım dilleri bu işleyişi sağlıyor, o yüzden yapay zeka kavramının geçtiği her noktada yazılım dili bulunmaktadır.” dedi

“Temelden bilgili başlamak için eğitimi bu konuda önemli görüyorum.”

Algoritmik düşünce metoduna uyan ve bu becerilere sahip kişiler kendilerini geliştirebilir diyen Abacı, “Üniversitede daha önceden dışarıda yazılım ve yazılım dilleri üzerine çalışmış, öğrenmiş öğrencilerimiz oluyor fakat baktığında temel eksiklikler ortaya illaki çıkıyor. Kısa yolları, kısa kodları veya bir konuyu öğrenmemiş olabiliyorlar. Temelden bilgili başlamak için eğitimi bu konuda önemli görüyorum. Yazılım dili geliştiricisi olmak için mesai ve emek lazım. Devamlı olarak uygulamalı pratikler yapmak, kodlar yazmak, üstüne modüller eklemek ve yeni yazılım dilleri üzerine çalışmak gerekiyor. Teoride ezberleyebileceğiniz bir durum değil.” diyerek sözlerini bitirdi. 

“Kitle iletişim araçlarının ve yazılım dillerinin gelişmesi birbirine doğrudan etki ile bağlıdır.”

Birbirini destekleyen ve bağlayan bir süreç olduğunu söyleyebiliriz diyerek söze başlayan Hanaylı, “Kitle iletişim araçlarının ve yazılım dillerinin gelişmesi birbirine doğrudan etki ile bağlıdır. Örneğin yazılım ve yazılım dilleri gazeteciliği yeni bir versiyon olarak online (çevrimiçi) gazeteciliğe taşımıştır. İnternetin ve teknolojik cihazların kullanımı ve gelişimi yazılım dillerinin çözümlemelerine bağlı olduğundan altyapıyı yazılım dili oluşturuyor. Donanım teknolojileri ve yazımsal teknolojiler her gün gelişiyor. Bu iki teknolojiyi bir arada kullanan kitle iletişim araçlarının da temel, modern yapılarını etkileyip değiştiriyor ve geliştiriyor.” diyerek sözlerini bitirdi. 

Yazılım dilinin gelişim sürecinden, içeriğinden, farklarından, yazılım geliştiricilerin niteliklerinden,  yapay zeka ve kitle iletişim araçlarına etkisinden bahsettik. Yazılım dilinin algoritmik düşünce yapısıyla örtüştüğü, çalışma ve pratik istese bile yeteneğe dayalı bir öğrenim olduğuna da değindik. Aktardıkları değerli bilgiler için Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Abacı ve Öğr. Gör. Mehmet Can Hanaylı’ya teşekkür ederiz. 

Haber: Melih Şentürk

Fotoğraf: Berna Turan