Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Linux, dünya çapında Windows ve Mac Os işletim sistemlerinin ardından üçüncü en fazla kullanılan işletim sistemi konumunda bulunmaktadır. Linux işletim sisteminin diğer işletim sistemlerinden farkı ise tamamen ücretsiz ve lisanssız olmasıdır. Dünyanın dört bir yanından gönüllü yazılımcılar Linux çekirdeğini kullanarak farklı işlevler için kullanılabilen Linux dağıtımları geliştirerek kullanıcıların deneyimine sunmaktadır. Bu sayede kullanıcılar tamamen ücretsiz bir şekilde Linux işletim sistemini bilgisayarlarına yükleyerek kullanabilme imkanı bulabilmektedir.

Son zamanlarda kullanıcı sayısında artış görülen açık kaynaklı, ücretsiz ve güvenli bir işletim sistemi ortamı sunan Linux işletim sisteminin bilinmeyenleri ve merak edilenleri hakkında, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Samsun Mustafa Başarıcı ile bir röportaj gerçekleştirdik. 

İşletim sistemi nedir?

İşletim sistemi, bilgisayar donanımının kullanımı için gerekli olan bir arayüz ve yazılımlar demetidir. Pek çok yazılımın kullanımına zemin hazırlayan bir arayüzdür. Bir bilgisayarın donanımını kullanabilmeyi sağlayan ve üzerinde kolayca işlem yapılabilmesini sağlayan önemli bir araçtır.

Kaç tane işletim sistemi bulunmaktadır?

Piyasada oldukça fazla işletim sistemi bulunmaktadır. Bu işletim sistemleri farklı kesimden farklı insanlara hitap edebilmektedir. Yaygın kullanılan işletim sistemlerine örnek olarak masaüstünde Microsoft şirketine bağlı olan Windows, Apple şirketine bağlı olan Mac OS ve Linus Torvalds tarafından geliştirilen ve herkesin kullanımına, geliştirmesine açık olan ve herhangi bir şirkete ait olmayan açık kaynak kodlu Linux işletim sistemi bulunmaktadır. Mobil işletim sistemlerine baktığımızda da Google şirketinin geliştirdiği Android ve Apple şirketinin geliştirdiği İOS işletim sistemini görmekteyiz. Bunlara ek olarak Huawei tarafından piyasaya sürülen Harmony OS işletim sistemi de yavaş yavaş popüler olmaya başlamıştır. Tüm bu işletim sistemleri son kullanıcı dostu olma yolunda yarışarak kullanıcıya en kolay şekilde hizmet vermeyi amaçlamaktadır.

Linux nedir?

Linux, 1990’lı yıllarda üniversite öğrencisi Linus Torvalds tarafından yazılan ve geliştirilen açık kaynaklı bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux çıktığı dönemde Windows işletim sistemleri yerine daha çok Unix tabanlı işletim sistemleri tercih ediliyordu. Bu dönemde açık kaynaklı tamamen özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi olmasıyla Linux, büyük oranda ün kazanmaya ve yaygın bir işletim sistemi haline gelmeye başladı. Günümüz piyasasında Windows, büyük bir hakimiyet kurmuş olsa da sunucu çalıştırma kısmına baktığımızda da Linux’un büyük oranda bir hakimiyet kurduğunu görebiliriz. Kullanıcılar masaüstü kullanım açısından Windows işletim sistemini tercih ediyor olsa da, sunucularını çalıştırma yönünden Linux işletim sistemini daha avantajlı buluyor ve kullanıyor. Kısacası işletim sisteminin kullanım oranları hangi alanda kullanıldığına göre farklılık gösterebilmektedir.

Linux işletim sistemlerinin diğer işletim sistemlerine göre artıları ve eksileri nelerdir?

Linux işletim sistemi açık kaynaklı özgür bir yazılım olması nedeniyle kaynak kodları kolaylıkla görülebilmekte ve bu kodların içerisinde zararlı bir yazılım olup olmadığı tespit edilebilmektedir. Bu sebepten ötürü Linux güvenli bir işletim sistemi olarak görüldüğü için piyasada bulunan sunucuların büyük bölümü Linux işletim sistemi kullanmaktadır. Ayrıca bunun yanında tamamen ücretsiz olmasıyla insanların ilgisini çekmeyi de sunucu yönünden büyük oranda başarmıştır. Linux dağıtımları ve yanında gelen ofis ve benzeri açık kaynaklı ücretsiz uygulamalar sayesinde de günlük işler de kolaylıkla halledilebilmektedir. Linux işletim sisteminin eksi yanlarına gelecek olursak, her ne kadar ücretsiz ve güvenli olsa da bazı yazılımlar Linux işletim sisteminde çalıştırılamamaktadır. Örneğin iş için önemli fotoğraf video düzenleme uygulamalarını çalıştırmak ve Linux işletim sisteminde oyun oynamak oldukça zordur. Bu sebepten ötürü insanlar bu tür yazılımların desteklendiği diğer işletim sistemlerini kullanmaya yönelmektedir fakat bu tür uygulamaları kullanması gerekmeyen insanlar için Linux dağıtımları oldukça iyi ve kullanılabilir olabilmektedir.

Linux dağıtımı nedir ve neden bu kadar fazla Linux dağıtımı bulunuyor?

Dünyanın dört bir yanından yazılımcılar ve geliştirici toplulukları, açık kaynak kodlu Linux çekirdeği tabanını kullanarak farklı kullanım amaçlarına odaklanan birbirinden farklı dağıtımlar ortaya çıkarmaktadır. Bu yönüyle Linux işletim sistemi isteyen kişinin istediği gibi özelleştirdiği açık kaynaklı özgür bir yazılımdır. Örneğin Debian, Arch, Ubuntu, Linux Mint gibi dünya çapında popüler olan, sade ve kolay bir günlük kullanıcı deneyimi sunan dağıtımlar da bulunmaktadır. Bu dağıtımlarla birlikte Linux kullanımı artık eskiye göre daha kolay bir hale gelmiş olup, kullanıcı sayısının artmasını sağlamıştır.

Açık kaynak kodlu ve kapalı kaynak kodlu terimleri ne anlama gelmektedir?

Açık kaynak kodlu işletim sistemlerinde, kaynak kodları herkes tarafından okunabilmekte ve izlenebilmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere kapalı kaynak kodlu işletim sistemlerinde ise kaynak kodları herkes tarafından değil sadece şirket yetkilileri tarafından görülebilmektedir. Açık kaynak kodları, kaynak kodlarının takip edilmesi açısından ve verilerin güvenliği açısından güvenli bir ortam sağlamaktadır. Kapalı kaynak kodları ise şirketlerin geliştirdiği Windows, Mac OS gibi işletim sistemleri tarafından tercih edilmektedir. Bu şirketler kaynak kodlarını şirketteki belirli bir grubun okuyabilmesine ve bu grup dışındakilerin okuyamamasını sağlamaktadır. Bu sebepten dolayı bir kapalı kaynaklı işletim sisteminin tam olarak nasıl çalıştığını ve kaynak kodlarında neler olduğunu şirketteki belirli bir grubun dışındaki kimse bilmemektedir. Bu yönüyle Linux daha şeffaf bir anlayışla hareket etmekte ve kullanıcılarının güvenliğini esas almaktadır.

Linux işletim sistemleri insanların günlük işlerini yapmalarını sağlayabilir mi?

Linux işletim sistemi eskiden pek kullanışlı bir işletim sistemi değilken, günümüze geldikçe çok büyük ilerlemeler katederek iyi bir seviyeye ulaşmıştır. Günümüzde Linux dağıtımları normal bir bilgisayar kullanıcısı tarafından bile kolayca kullanılabilir bir duruma gelmiştir. Günlük ofis ve internette gezinme işleri için Linux dağıtımları insanların basit ihtiyaçlarını kolaylıkla karşılayabilmektedir.

Linux, Piyasada hakim olan diğer işletim sistemlerinin başarısına ulaşabilir mi ?

Linux işletim sistemi yıllar içerisinde oldukça kendini geliştirdi. İnsanların büyük bir bölümü, diğer popüler işletim sistemlerine alıştığı için Linux’a geçerken kararsız kalabiliyor veya geçtikten sonra alışma konusunda zorluk yaşayabiliyor. Fakat Linux dağıtımları, kullanıcı dostu olma yolundaki çalışmalarını ilerleterek kullanıcıya daha iyi bir deneyim sunmayı başarabilirse diğer popüler işletim sistemlerinin kullanıcılarını da kendine çekmeyi başarabilir. Bazı önemli yazılım şirketleri de Linux işletim sistemine destek vermeye başlarsa bu durum da elbette Linux’un daha iyi yerlere ve daha yüksek sayıda kullanıcıya ulaşmasını sağlayacaktır.

Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Kamusal alanlarda yazılımlara gerçekten çok yüksek miktarlarda ücretler ödeniyor. Bu ödenen ücretlerin büyük bir bölümünü de lisanslı işletim sistemlerine ödenen ücretler oluşturuyor. Eğer kamusal alanlarda bu lisans ücreti yükünden kurtulup açık kaynaklı ve ücretsiz olan Linux işletim sistemlerine geçersek bu sayede bu alana ayrılan bütçe daha faydalı işler için başka alanlarda kullanılabilir. Bu da ülkemizin farklı alanlarda da gelişmesine olanak sağlar. Özellikle ülkemizde geliştirilen Linux tabanlı işletim sistemi olan Pardus işletim sistemine de gerekli desteğin verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Linux tabanlı olan yerli işletim sistemimiz Pardus’a gerekli ve yeterli destek verildiği takdirde iyi yerlere gelebileceğine inanıyorum. Açık kaynaklı işletim sistemlerinin kamu kurumlarında da oldukça fazla yaygınlaşması gerektiğini düşünüyorum.

Linux işletim sisteminin özellikleri, artıları, eksileri ve diğer işletim sistemlerine oranla bazı negatif ve pozitif yanları hakkında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Samsun Mustafa Başarıcı ile detaylı bir röportaj gerçekleştirdik. Bizlere Linux işletim sisteminin bilinmeyenlerini anlattığı ve bilinmeyen yanlarıyla ilgili bizleri aydınlattığı için Samsun hocamıza teşekkür ederiz.

Haber: Ali Osman Korkmaz