Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Bir ayakkabının tabanı haricinde kalan üst yüzeylerinin farklı kumaşlar ile yapılması olarak tanımlanan sayacılık, unutulmaya yüz tutmuş mesleklerden biri. Özellikle deri ayakkabılar üzerinde yoğunlaşan sayacılar, kişiye özel ayakkabı tasarımı yaptıkları gibi, firmaların istekleri üzerine toplu üretim de yapıyorlar.

Aydın’ın Efeler ilçesinde “sayacılık” mesleğini icra ederek geçimini sağlayan 50 yaşındaki İlhan Yıldız, hem Aydın’da hem de ülke genelinde bu mesleği icra eden nadir ustalardan biri.

Baba yadigârını yaşatıyor

Baba yadigârı atölyesinde 25 yıldır dikim, tasarım ve üretim yapan İlhan Yıldız, “Benim babam sayacıydı. Çocukluğumda onun yanında öğrendim mesleği. Sonrasında bir seçim şansım da olmadı. Bildiğim işi yapıp baba yadigârını yaşatmak istedim. Babam vefat ettikten sonra, onun kalan işlerini toparlamak amacıyla bir haftalığına geldiğim dükkânda 15 yıldır duruyorum.” diyerek mesleği koşulsuz bir biçimde yapıp “baba yadigârı” düşüncesiyle yaşattığını belirtti. 

Sayanın yapımı 

Bir saya yapımının uzun ve meşakkatli bir iş olduğunu vurgulayan Yıldız, “Saya yapmanın birçok aşaması var, öncelikle ıstampa denilen kâğıttan ve kartondan oluşturduğumuz kalıplara göre deriler kesilir, sonrasında kesilen deri parçaları tıraşlanır. Tıraşlama dediğimiz işlem için kullandığımız özel makineler bulunuyor. Tıraşlama işlemi bitince, dikim aşamasına geçilir. Ayakkabıya şeklini verdiğimiz kısım, dikimde gerçekleşir. Hem ayakkabının yüzeyini hem de iç astarını bitirdikten sonra ayakkabı atölyelerine yollarız. Orada da tabanı yapıştırılır ve ayakkabı son hâlini alır.” ifadelerini kullandı.

Sayacılık mesleği makineleşmenin etkisiyle önemini yitirmiş bir meslek. Son zamanlarda devlet tarafından yapılan teşviklerle beraber, sayacılık mesleğine artan bir ilgi olduğunu dile getiren Yıldız, “Ben herhangi bir destekten yararlanmadım fakat bu desteklerle atölyelerini büyüten ya da yeni girişimlerde bulunan kişiler oldu.” diye ekledi. 

Sanata yalnızca icra eden paha biçebilir

Sayacılığın artık yalnızca özel talepler olunca yapıldığını ve bir uzantısı olan deri işçiliğine daha çok yöneldiğini dile getiren İlhan Yıldız, “Sayacılık ve deri işçiliği bir sanattır. Değeri yeterince bilinmeyen bu sanatları yaşatmak için ne kadar çabalasam da maddi getirisi çok düşük. Bu sebeple deri çanta, mont, ayakkabı tadilatı, özel dikim gibi işlere daha çok yöneldim.” diyerek bu mesleği icra edenlerin hak ettikleri kadar maddi kazançlar sağlayamadıklarını dile getirdi. Çoğu zaman müşterilerden bu işin daha makul ücretlere yapılabileceği yönünde eleştiriler aldığını dile getiren Yıldız, sıradan ve basit bir tamirci olmadığını, bu mesleğin aslında bir sanat olduğunu belirtti.

Derinin pahalı bir malzeme olması nedeniyle insanların “At, yenisini al” mantığını bu alanda daha az kullandığını söyleyen Yıldız, “Son birkaç yılda, daha çok tamir talebi geliyor. Bu ayakkabı ya da çanta olabilir. Alım gücünün azalmasıyla ilgili bir durum. Orijinal deri bir çanta, özellikle de marka değeri yüksek bir ürünse atılmak yerine tamire uğruyor” diyerek cümlelerini sonlandırdı.

Teknolojik gelişmelerin ve makineleşmenin artmasıyla beraber, birçok meslek unutulmaya yüz tutuyor. Bu mesleklerden biri de sayacılık mesleği. Sayacılık, fabrikalarda makinelerin yapabileceği bir meslek olsa da insan emeğinin ve el işçiliğinin yerini tutar mı bilemeyiz.

Haber & Fotoğraf: Merve Doğan