Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Ege'nin turizmle tanınan merkezi Kuşadası'nda, geleneksel Türk sanatlarının en önemlilerinden biri olan çiniyi, bu sanata kendisini adayan bir aile yaşatıyor. 1960'lı yıllarda Kuşadası'nda turizm yeni gelişirken bu sanatın büyüsüne kapılan Uncu ailesi, yarım asırdan uzun bir süredir yaşam biçimine dönüştürdükleri çini sanatını, “Toprağın ateşle dansı” olarak tanımlıyor. 

Çini sanatı geçmişten günümüze mimaride, biblo ,vazo, tepsi gibi süs eşyalarında ve aksesuar alanında kullanılmakta. Kütahya ve İznik, çininin vatanı olarak kabul ediliyor ancak Kuşadası'nda yarım asırdır yaşatılan bir gelenek olduğunu çok az kişi biliyor. Kuşadası’nda geçimini bu meslekle sağlayan Efe Uncu, ailesinden gördüğü bu geleneği memleketinde sürdürmeye devam ediyor. Kil karışımının bir sanat eserine dönüştüğü bu yerde tasarımlar ve her şeyin el yapımı olması dikkat çekiyor. 

Seramikle yaşanan ilk görüşte aşk…

Uncu ailesi, ilçede turizmin geliştiği ilk yıllar olan 1960'larda, kendi evlerindeki otantik eşyaları turistlere satarak ticarete atılmış. Ailenin ikinci kuşağından olan Çini Ustası Efe Uncu, o yılları şöyle anlatıyor: “Ailem, annemin çeyizindeki eşyalar dahil olmak üzere; tabak, biblo gibi eşyaları kapının önüne koyar ve büyük gemilerle Kuşadası'na gelen turistlere satarmış. 60'lı yılların ortasında mağaza açarak bu satışlara devam etmişler.” Uncu ailesinin seramikle tanıştığı 1968 yılı, çini sanatının Kuşadası'ndaki macerasının da başladığı yıldır. 

Efe Uncu, Kuşadası Limanı'nın açılmasıyla ailesinin seramik işine girdiğini, imalattan itibaren baştan sona tüm süreci onların yönettiğini söylüyor. Sadece çamurun şekillendirme kısmının Kütahya'da yapıldığına dikkat çeken Uncu, “Oradan Kuşadası'na çamuru taşımak büyük maliyet. İşin asıl ustaları orada olduğu için, tasarımlarımızı burada kendi atölyemizde üretiyoruz.” şeklinde konuştu. Efe Uncu çini sanatını, toprağın ateşle dansı olarak ifade ederken, “Pişmiş toprağın üzerine bütün hayal gücümüzle, ustalarımızdan aldığımız ilhamla, yeni yarattığımız kreasyonları çiziyoruz.” dedi ve mağazadaki tüm ürünlerin el işçiliği olduğunun da altını çizdi.

Çamurdan sanat eserine, uzun ince bir yol…

Çamurun göz alıcı sanat eserine dönüşmesi uzun ve meşakkatli bir süreçtir. Kil karışımının fabrikadan tabletler halinde alındığını belirten Efe Uncu, “Onları bazen pres yaparak bazen çark üzerinde sıvılaştırılmış olarak şekillendiriyoruz. Vazo, tabak, çeşitli biblolara ya da farklı tasarımlara dönüştürüyoruz.” şeklinde süreci özetledi. Sanat kısmı ise bundan sonra başlıyor diyen Uncu, sürecin nasıl ilerlediğini şu sözlerle anlattı, “Şekillenen toprak eşyalar bin kırk derece ısıda pişiriliyor ve bildiğimiz sert, kemiksi yapısına ulaşıyor. Sonrasında ürünlerin üzerine özel seramik boyasıyla fırça ile çizimler yapılıyor. Artık bir sanat eserine dönüşen ürünler 600 derece ısıda yeniden fırınlanıyor. Bu aşamadan sonra sıvı cam olarak bilinen sırla kaplanan ürünler, soğumaya bırakılıyor. Ürünlerin fırın içinde geçirdikleri süre toplamda 22 saati buluyor.”

Bir aile geleneğini sürdüren Efe Uncu, sanat eserlerinin her birinin uzun bir yolculuğu olduğuna dikkat çekiyor. “Sanat işi gönül işidir”diyen Uncu'nun hedefi, 60 yıldır ailesinin geçimini de sağlayan bu mesleği kendi çocuklarının da sürdürebilmesi için çalışmak.

Haber & Fotoğraf: Sude Anğiş