Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Vatanımız, Kurtuluş Savaşı döneminde büyük bir mücadele ile elde edilmiştir. Verilen mücadelede birçok insanın kahramanlıkları büyük önem taşıdığı gibi asli kararlar da zafere götüren adımlardandır. Yıkılan evler, yanan ahırlar, katledilen insanlar ve niceleri. Tarihimizde bahsi geçen ve bilinenler kadar unutulan kahramanlıklar ve olaylar yer almaktadır. Bunlardan birisi de tarih kitaplarında “Takmak Muharebeleri” diye yer alan çarpışmalardır.

Takmak Köyü’nde bulunan Takmak Şehitliği ve Anıt Ağacı Milli Mücadelenin önemli örnekleri arasındadır fakat unutulmaya yüz tutmuşlardır. Milli Mücadele döneminde yaşanan olayların çoğu tarihin derinliklerinden silinmek üzeredir. Silinmemesi adına Özel Takmak Köyü Etnografya ve Tarih Müzesi’ni kuran ve köye gelen insanlara köyün tarihini anlatan  müze sorumlusu, aynı zamanda “Takmak O Köy Bizim Köyümüz” kitabının yazarı Mehmet Ali Terziler ile köyün ve yaşananların tarihi hakkında bir sohbet gerçekleştirdik.

Takmak köyünün önemi

Uşak iline bağlı olan Takmak köyü 1894-1934 yılları arasında ilçe merkezidir. İzmir-Uşak demir yolunun Elvanlar’a kurulması sonucunda değerini yitirmeye başlamıştır. Takmak Köyü Milli Mücadele döneminde Büyük Taarruz harekatı zamanı 1. Ordunun güzergahı üzerinde bulunmaktadır. 1. Ordunun güzergahı; Afyon, Uşak, Omurca, Eseler, Takmak, Dereköy, Saraycık, Kula istikametinden Kemalpaşa ve İzmir’e ulaşılmaktadır. Komutanı Nurettin Paşadır. 2. Ordunun güzergahı da aynı yerden başlayarak taarruz boyunca 1. Orduya paralel biçimde; Uşak, Selendi, Salihli istikametinden geçerek Kemalpaşa ve İzmir’e ulaşmıştır. Ordu komutanı Yakup Şevki Paşa’dır. Taarruz sürecinde Atatürk 2 gece 3 gündüz Takmak köyünde konaklamıştır. Mehmet Ali Terziler, “Yunan Orduları istikameti bilmedikleri için Kemalpaşa’ya ulaşabilmek adına demiryolunu takip ederek hareket ediyorlardı. Demiryolu 1922 tarihlerinde Selendi tarafında bulunduğu için Takmak güvenli bölge olarak kabul gördü.” şeklinde Atatürk’ün neden Takmak Köyü’nü tercih ettiğini açıklamış oldu. 

Anıt Ağaç

Takmak 28 Haziran 1919 ile 3 Eylül 1922 seneleri arasında toplam 3 yıl 1 ay 11 gün boyunca Yunan askerleri tarafından işgal altında kalmıştır. 3 Eylül 1922 Pazar günü Yunan ordusu köyde yaşam alanlarının tamamını yakarak köyden kaçmışlardır. Halkın bir kısmı Takmak Cami’nde saklanarak hayatta kalmışlardır. Atatürk 4 Eylül 1922 Pazartesi, saat 14.30’da Takmak Köyü’ne gelmiştir. Yanan hayvanların, insanların ve evlerin kokusu altında kalan köyün kenarından geçerek “Palamutlu Tepe” adındaki tüm köye hakim bu kısma karargah kurmuşlardır. 6 Eylül 1922 Çarşamba günü saat 19.00’da köyden ayrılarak Kula ve İzmir tarafına hareket etmişlerdir. Atatürk ve silah arkadaşları; Fevzi Çakmak, İsmet Paşa, Asım Gündüz, Şükrü Ali Bey, Nurettin Paşa, Yakup Şevki Paşa, Onbaşı Halide Edip Adıvar bu tepede birçok önemli karar almıştır. Bu kararlardan en önemlisi ise 30 Ağustos 1922 günü Yunan askerlerinin yenilmesi sonrası 1 Eylül günü Zafertepe, Çalköy mevkiinde kırık bir kağnı üstünde sözle verilen “Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir! İleri!” emri Anıt Ağaç altında metin haline getirilmiş ve ordu birliklerine telgrafla bildirilmiştir. Terziler, “Atatürk Ağacı olarak da bilinir. Anıt Ağacı ismini İzmir 2. Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından 2009 yılında, 4950 sayılı kararı ile almıştır. Aynı zamanda da Eskişehir Tabiat Varlıklarını Koruma Kurumunun denetimi altında. Tarihimiz ve köy için büyük önem taşıyor ve bu önemi geleceğe taşımak için olabilecek tüm koşulları düşünüyor ve önlem alıyoruz.” diyerek ağacın geçmişinden önemli bilgilere yer verdi.

Takmak Cami

Savaş zamanlarından bu yana ayakta kalmış olan ve hala kullanımına devam edilen cami 1777 yılında inşa edilmiştir. Terziler, “Birkaç kez restore edildi ama tarihi açıdan hiçbir zarara uğramadı. Yapılış tarihinin yanı sıra avlusunda da muharebe zamanının önemli isimlerinden Kuvayi Milliyeci Hacı Müftü Efendi’nin mezarı bulunmaktadır. Kullanılması bakımından hiçbir sakınca olmadığı için halkımız tarafından kullanıma açıktır.” şeklinde bilgiler verdi.

Takmak Şehitliği

3 Eylül 1922 Pazar günü bölgeyi yakarak uzaklaşan Yunan ordusunun arkasından hızla Türk ordusu gelmekteydi. Zayıflıktan ve yorgunluktan hepsinin çene kemikleri çıkmış, zayıf, sakallı ve kararmış adamlardır. Yunan ordusunun köyü ateşe vererek kaçmasından dolayı etraf, yanan insanların ve hayvanların sesiyle kaplıydı. İşgalden kurtulmuş insanlar Türk ordusuna su ve yemek vermek için Takmak Cami’nin etrafında bekliyorlardı. Yunan ordusu son çare Tavşantepe’ye pusu kurmuş ve Türk ordusunun köyden çıkmasını bekliyorlardı. Çıkan ilk Türk askerlerinin ardından Yunan askerleri toplarını ateşlemişlerdi. Ateşleme sonucu bir grup Türk askeri şehit olmuştu. Düştükleri yere defnedilen, yeri değiştirilmeyen 56 askerimizin toprakla buluştuğu bu yere köylüler “Savaştepe” ismini verdiler ve Takmak Şehitliği böyle oluştu. Terziler, “Şehitlik yıllarca bakımsız kaldı. Köyümüz halkından Hoca Ali lakaplı Ali Öztürk dedemiz 1982 yılında kendi imkanları ile şehitliği bugünkü haline getirdi.” diyerek şehitlikle ilgili güncel bilgileri paylaştı.

Yaşamını tarihe adamış bir öğretmen

Mehmet Ali Terziler 1950 Takmak Köyü’nde doğmuş ve 26 yıl boyunca öğretmenlik yapmıştır. Bursa Eğitim Enstitüsü Sosyal Bilimler Bölümünden mezun olan Terziler, 1998 yılında emekliliğine ayrılmıştır. Aynı köyden evlenen ve 2 çocuk babası Terziler emeklilik yıllarında Takmak Köyü’ne geri dönmüştür. Terziler, “Çocukluk yıllarım köyümüzün Yunan işgalinden kurtuluşunu dinlemekle geçti. Köyün tarihte önemli bir değeri olduğunu ama gereken değeri almadığı düşüncesiyle bu yola çıktım. Bir grup Takmak sevdalısı ile 23.12.2014 tarihinde Takmak Köyü Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ni kurduk. Bu dernek kapsamında birçok öğrencimize burs yardımı yapıyoruz. Aynı zamanda köyümüzün adını duyurmak ve gelecek nesillere aktarabilmek adına 3 Eylül 2019 tarihinde Takmak Kültür Evi’ni açtık.” diyen Terziler hayatını Takmak Köyü’ne adamış durumda. Takmak Kültür Evi’nin kurucusu ve derneğin başkanı olan Terziler, Takmak’ta bulunan evini kültür evi için bağışlamıştır. Ziyaretçiler ile misafiri gibi ilgilenen ve köyün tarihini anlatan Terziler gelip görme imkanı bulamayanlar için de 2020 yılında “O Köy Bizim Köyümüz” adlı kitabını yazmıştır.   

Atatürk, Takmak’a ikinci kez 1934 ilkbaharında gelmiş ve Celal Bayar’ın, Afet İnan’ın da içinde bulunduğu kalabalık bir grupla Anıt Ağacı’nı ziyaret etmiş ve fotoğraf çektirmişlerdir. 206 yaşında olduğu tahmin edilen palamut ağacı altında geçen sohbetler ve asli kararlar nedeniyle büyük önem arz etmektedir. Tarihimiz bu ve bunun gibi tarihin derinliklerinde unutulmuş nice örnekler barındırmakta. Gelecek nesillere aktarabilmek ve bilgi sahibi olmak için araştırmalı ve okumalıyız. Bir ülkenin tarihi o ülkede yaşayan halkın geleceğini şekillendir. Bu konu hakkında önemli çalışmaları ve emeği için Mehmet Ali Terziler’e teşekkür eder, çalışmalarında başarılar dileriz.

Haber: Sıdıka Akcan