Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Adli tıp, hukuk konularının tıp bilgileriyle aydınlatılmasını sağlamak ve hukukçuların kanunları uygulamasına yardımcı olmak amacıyla ortaya çıkan bir bilim dalıdır. Türkiye’de adli otopsinin başlangıcı, 1843 yılına dayanmaktadır. Adli tıp uzmanları, mahkemelerde bilirkişilik yapabilmektedir. Hakimler, savcılar ve mahkemeler tarafından görevlendirilerek kolluk kuvvetleriyle iş birliği içerisinde çalışmaktadırlar. Bilimsel ve teknik bilgi oluşturarak ilgili kamu ve kuruluşlara gerçekliği belgelerle sunmaktadırlar.

Adli Tıp, ölüm, yaralanma ve kaza gibi adli vakaların bilimsel açıdan ele alarak çözüme kavuşturulmasında önemli rol oynamaktadır. Adli Tıp uzmanlarının görevi suçlu, suçsuz ve mağdurun kim olduğunu açığa çıkarmak ve aynı zamanda adli olaydan etkilenen diğer şahısların sağlık durumunu raporlayarak elde ettiği verileri, Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirmektir. Biz de Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı, Prof. Dr. Musa Dirlik’e, Adli Tıp Bilimi hakkında merak ettiğimiz soruları yönelttik.

Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?

Ben, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Musa Dirlik. 1964’te Mersin, Tarsus’ta doğdum. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1988 yılında mezun oldum. 28 Kasım 1988’de, hekimlik hayatıma başladığımda, adli tıpı seçme nedenim, mecburi hizmetteyken henüz ilk hastamın reçetesini dahi yazmamışken savcı tarafından otopsiye çağrılmam ve ilk kez otopsiye gittiğimde çok etkilenmemdi. Tıp doktorluğuna başladığım ilk gün adli tıp uzmanı olmam gerektiğini anladığım ilk gündü. 

Adli Tıp nedir?

Adli tıpta, adli vakalarda, bilimsel kanıtların toplanarak muhafaza ve analiz edilmesi beklenmektedir. Hukuk adli tıp uzmanlarından, meydana gelen adli olaylarla ilgili insan vücudunda değerlendirme yapılmasını istemektedir. Örneğin yaralanma veya kaza gerçekleşmesi durumunda insan vücudundaki yaranın ne ile meydana gelmiş olabileceği, oluş zamanı, ağırlık derecesi, yönü, açıları, lokalizasyonu, boyutu, derinliği ve bulunduğu yer gibi detaylı soruları cevaplandırır. Ceza verilecekse veya kişide hastalık mevcut ise alınan cevaplara göre ceza şekillenir. Bu yüzden vaka üzerinde tıbbi değerlendirmeler istenir. Bu aşamada, tıbbın adli tıp bölümü devreye girer. Dolayısıyla adli tıbbın işi, kısaca hukuk ve tıbbın kesiştiği noktada göreve başlar. 

Adli Tıp uzmanları tam olarak ne iş yapmaktadır? 

Bizim ilgilendiğimiz iki grup mevcut. Cesetler ve canlı hastalar. Canlı hastalarımız bildiğiniz gibi normal hasta prosedürü ile bize gelmektedirler. Bu hastalarımızın yüzde 99’u bize adli merciler tarafından gönderilir. Bu istekler doğrultusunda görevimiz başlar. Cesetler için ise eğer bir kişi vefat ettikten sonra adli olarak değerlendirilirse, o ölüm adli otopsi dediğimiz sürece girmektedir. Biz de otopsisini yaparız. Adli tıp uzmanları, resmi bilirkişilerdir. Aynı zamanda mahkemelere de katılıyoruz. 

 Adli Tıp’ın tercih edilme nedeni nedir?

Muhtemelen tercih nedenlerinden en önemlisi nöbet durumunun zorluk derecesi ile ilgilidir. Adli tıpta nöbet durumu sorunu bulunmuyor. Rağbet fazla olduğu için puanlar da arttı. Hekim arkadaşlarımız eğer bu otopsi faslını tolere edebilecek bir ruh ve sağlık yapısındaysa, aslında o kadar da zor sayılmaz. Çalışma saatleri normal. Haftada yalnızca 1 gün nöbet tutulmakta ve 10 haftada bir nöbet gelmektedir. 

Çalışma alanlarınız ve konular nelerdir? 

İki grup hastamız olduğunu söylemiştik. Cesetler ve canlı hastalarımız. Muayene gününde gelen travmatoloji, adli travmatoloji ve kişilere uygulanan bir travma sonucu meydana gelen yaralanmalar bizim en fazla ilgilendiğimiz alan. Yazdığımız raporların yüzde 80’i bunlarla alakalı. İkinci büyük grup istismar vakalarıdır. Her yaş grubunun cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı ile ilgileniyoruz. Türk Ceza Kanunu kapsamında birtakım muayeneler isteniyor. Önemli bir çalışma grubumuz çocuklar ve kadınlardır. Adli olan süreçte çocuklarla ilgili vakaları çocuk psikiyatristi ile beraber yürütüyoruz. 

Cesetler bölümüne gelirsek, cesetlerle ilgili çalışmamız için adli olarak ölüm vakalarının isminin konması önemlidir. Sonrasında ise bizim sürecimiz başlıyor. Çünkü ölüm, adli olduktan sonra savcılığa yansıyor ve savcılık bizi davet ediyor biz de otopsisini yapıyoruz. Bunlar içerisinde otopsiye girerken patolojik (organlarda hastalıklar sonucunda meydana gelen hücresel boyuttaki değişiklikler) ölümler de olabiliyor. Kişi mevcut bir hastalıkla ölmüş fakat şüpheli görüldüğü için adli vakaya çevrilmiş de olabilir. Her ölü insana otopsi yapılmıyor. Cinayet şüphesi, intiharlar, kaza, trafik kazası, yüksekten düşme, suda boğulma, ateşli silah, kesici alet yaralanmaları ve cezaevinde bulunan hükümlüler arasında kavga gibi farklı konularda da meydana gelen ölümlerin otopsilerini yapıyoruz. 

Otopsinin başlıca unsurları nelerdir?

Otopside kişinin ölüm nedenini belirlemek temel unsurdur. Ölüme neden olan başka faktörler mevcut ise ve saptayabilirsek bunun ne olduğunu belirleriz. Kişinin üzerinde bulunan birtakım izler var ise bunları yorumlamak, eğer olayda bir saldırgan ya da saldırganlar var ise ceset üzerinde bunlara ait izlerin olup olmadığını saptamaktır. Her türlü doku ve sıvı örneği almak gibi öncelikle otopside yapılması gereken başlıca noktalar bulunmaktadır. Kimlik tespiti, yaş tayini gibi temel unsurlar sayılabilir. 

Otopsi süreci nasıl ilerliyor?

Burada iki seçenek mevcuttur. İlki, savcı tarafından cevaplanması istenilen sorular, ikincisi ise biz eğer ceset üzerinde adli bir durum saptarsak bildiririz. Örnek vermek gerekirse, eceliyle öldü bilgisiyle bize gelen bir ceset üzerinde otopsiye başladıktan sonra, eceliyle değil de cinayet olma ihtimalini gösterecek bir bulgu varsa hemen savcılığa haber veriyoruz. Ben hiçbir zaman otopside ölüm, kaza, intihar veya cinayet gibi net yargılara varmam. Bir adli olayı çözmek için ceset veya hasta fark etmeksizin sadece adli tıp muayenesi yetmez. Adli soruşturma ve olay yeri incelemesi önemli aşamalardır. Buna karar verme adli olaylarda savcınındır. Hasta ve ceset bize teslim edilir ise ben muayenemi, otopsimi yaparım. Sonrasında olayı savcıya teslim ederim. 

Kaza, intihar ve cinayet adli süreçleri nasıl yürütülüyor?  

Bir olayın kaza, intihar veya cinayet olduğunun belirlenebilmesi için 3 kurumun birlikte olayı yürütmesi gerekmektedir. Adli muayene adli tıp uzmanlarının işi, adli tahkikat savcının işi, olay yeri inceleme ise kolluk kuvvetlerinin işidir. Bu üçü başarılı bir şekilde gerçekleştirildikten sonra olayın kaza, intihar veya cinayet olduğuna karar verilir. 

Otopsi işlemi bir parçalama işi değildir. Kendine has teknikleri bulunan cerrahi bir işlemdir. Otopsi işleminde vücut bütünlüğü bozulmaz. Bu durum, halkımızın doğru bildiği yanlışlardan biridir. Canlı vaka ise yalnızca bir fiziki muayenedir. Yalnızca kişileri suçlamak için değil, suçsuzların suçsuzluğunu da kanıtlamak için de adli tıp önemli rol oynamaktadır.  Mesleğini severek yaptığını dile getiren Prof. Dr. Musa Dirlik her sabah ileriye doğru adımlar atmamıza neden olacak meslek seçimleri yapmamız gerektiğinin önemini vurguladı. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Musa Dirlik’e röportaj teklifimizi kabul ettiği ve cevapları için teşekkür ederiz. 

Haber: Duygu Karaman

Fotoğraf: Süleyman Anaç