Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kalp krizi, insanların günün herhangi bir saatinde yaşayabileceği bir krizdir. Damarların tıkanması sonucu gerçekleştiği bilinen ve çoğunlukla yaşlı insanlarda meydana gelen kalp krizi, son dönemlerde genç insanlarda da görülmeye başlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) 2020 yılı verilerine göre, her yıl ortalama 17 milyon kişi kalp ve damar hastalıkları sebebiyle hayatını kaybediyor. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021 yılı verilerine göre, her yıl 300 binden fazla kalp krizi vakası yaşanırken bunların yaklaşık 200 bini belki daha fazlası yaşamını yitiriyor. Düzensiz beslenme, sigara kullanımının fazla olması kalp krizini tetikleyici etkenlerden bazılarıdır. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi  Prof. Dr. Osman Alper Onbaşılı ile kalp krizi hakkında merak ettiklerimizi sorduk. Onbaşılı 1999 yılında Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak göreve başlamıştır. 2010 yılından itibaren  profesör kadrosunda çalışmalarına devam etmiştir.

Öncelikle kalp krizi nedir? 

Genel tanım olarak halk arasında kalp krizi olarak tanımlanan aslında bizim tıpta miyokard enfarktüsü dediğimiz durum kalbi besleyen, koroner dediğimiz damarlar var. Bunlar sürekli olarak kalp kasına kan sağlıyorlar. Böylelikle kanla gelen oksijen ve glikozdan elde edilen enerjiyle kalp sürekli kasılma ve gevşeme yerine getirerek vücuda sürekli olarak kan pompalıyor. Koroner damarlarda eğer bir nedenle tıkanma meydana gelirse bu damar tıkandıktan sonra bu damarın beslediği kalp kası bölgesinde hücre ölümü meydana geliyor. Bu duruma kalp krizi  diyoruz. Yani burada olay kalp kasını besleyen damarların tıkanması genellikle ani tıkanması sonucunda ortaya çıkar.  

Kalp krizinde ve kalp krizi olmadan önce ortaya çıkan semptom veya bulgular nelerdir?

Genelde göğüs ağrısıdır. Tabii bu göğüs ağrısı diğer göğüs ağrısı yapan nedenlerden biraz daha farklılık arz eder. Genelde göğüste baskı şekilde, sıkışma şeklinde veya yanma şeklinde yaygın ve çok şiddetli bir ağrı söz konusudur. Hastalar, göğüslerinin bir mengeneyle sıkılıyormuş gibi sanki üzerlerine bir ağırlık, bir taş koymuşlar gibi diye tarif ettikleri semptomlardır. Bazı hastalarda nefes darlığı hissi, nefes alamamak, sanki nefesi tıkanıyormuş gibi, bir şey sıkıyormuş da nefes almasına engel oluyormuş gibi tarif ettikleri şikayetlerle bize gelirler. 

Kalp krizinin tedavi yöntemleri var mıdır? 

Kalp krizini tedavi etmekte birkaç yöntemimiz olmakla birlikte en önemli şey hastanın erken müracaatıdır. Yani kalp krizi geçirmeye başladığı anda hastanın göğüs ağrısı başladığı anda bir an önce bir sağlık kuruluşuna başvurması esastır. Erken müdahale hayat kurtarır. Geç kalınması hem yapacağımız tedavinin efektifliğini, etkinliğini azaltır, hem de hastanın hayatta kalma olasılığını düşürür. İki başlıca tedavi yöntemimiz var bunlar birincisi, en çok tercih edilen, bugün hastanemiz de dahil olmak üzere pek çok bölgede ki hastanelerde de tercih edilen acil anjiyografiye alıp koroner damarların görüntülenmesi ve tıkalı yerin tespit edilerek mekanik yöntemler kullanılarak yani balon ve stent (kan akışının devamlılığı için bölgeye yerleştirilen yapay araç) damarın açılması işlemidir. Biz buna anjiyoplasti (tıkanmış olan damarları mekanik yolla açma işlemi) diyoruz. Tercih edilen ve en etkili olan yöntem budur. Bir diğer yöntem de pıhtı eritici, ilaçların damardan verilmesi suretiyle yapılan tedavidir. 

Sigara kullanımı hangi kalp hastalıklarına neden olur? Kalp Krizini tetikler mi? 

Sigara bu durumun başlıca sebebidir. Miyokard Enfarktüse (kalp krizi) sebep olan şey koroner damarların tıkanmasıdır. Bu durumun ana sebeplerinden biri sigaradır. Tabii tek başına sigara değildir. Sigaranın yanında uzun süre yüksek tansiyon, diyabet, kontrolsüz diyabet özellikle hiper kolesterol, kandaki yağ oranlarının yüksek olması, yaşlanmak, stres, beslenme bozuklukları, hareketsiz yaşam, bunlar da önemli risk faktörleri arasındadır. Ama tabii bunlar içerisinde en önlenebilir ve en ciddi olanı sigara kullanımıdır.  

Soğuk havaların kalp hastalıklarına etkisi nedir? 

Soğuk havalar koroner damarlarda büzüşmeye neden olması nedeniyle kalple ilgili olan hastalıkları ve semptomları tetikleme potansiyeli söz konusudur. Özellikle sabah erken saatlerde soğuk havaya maruz kaldığında spazm (kasılma) gelişmesi neticesinde, koroner damarlardaki büzüşme sonucunda semptomlar ortaya çıkabilir veya kalp krizini tetikleyebilir. 

Kalp pili nedir? Ne işe yarar?

İki çeşit kalp pili vardır aslında bir tanesi kalp ritminin yetersizliğine neden olan hastalıklarda kalp hızı çok düştüğü için hastanın ihtiyacını karşılamak için taktığımız tedavi amaçlı  pillerdir. Bir de daha önce kalp krizi geçirmiş, kalp kası hasar görmüş, kalbin kasılma gücü %35’in altına düşmüş hastalarda aritmi (ritim bozukluğu) dediğimiz ani kalp durmasına neden olan ritim bozukluklarına karşı koruyucu taktığımız ICD dediğimiz piller var. Elektroşok veren piller. Bu elektroşok veren piller ani ritim bozukluğuna bağlı kalp durması ve ani ölümü engellemek amacıyla hastaya entegre edilir. Kalpte ritim bozukluğu olduğu anda pil devreye girer ve kalbe içeriden elektroşok uygulayarak  yeniden çalışmasını sağlamaktadır. 

Aritmi nedir? Nasıl tedavi edilebilir? 

Aritmi genel bir tanım olmakla beraber ritim bozukluğu anlamına gelmektedir. Kalp kriziyle alakalı dediğimizde aklımıza gelen şey Fibülasyondur (ritim bozukluğuna bağlı kalbin aniden durması). Kalp krizi geçirenlerde erken dönemde ani ölümlerinin ana sebebi aritmilerdir. Özellikle kalp krizi başladıktan sonra ilk bir saat içerisinde meydana gelen ölümler bu aritmi neticesinde ortaya çıkmaktadır. 

Ekokardiyografi nedir? 

Ekokardiyografi, aslında bir anlamda ultrasondur. Ses dalgaları prensibine dayanan bir yöntemdir ve tamamen zararsız olup hiçbir riski olmayan, hastaya herhangi bir zarar vermeyen bir yöntemdir. Bu yöntemde kalp kasının kasılması, kalp  kapaklarından geçen kanın hareketi gibi pek çok durumu görme, değerlendirme ve kalbin fonksiyonlarını belirleme imkanı vermektedir. Son derece basit kolay kullanılabilir ucuz bir yöntemdir. Tanısal olarak bizim için son derece değerli bilgiler veren bir yöntemdir ekokardiyografi.

Prof. Dr. Osman Alper Onbaşılı’dan kalp krizi başlığı altında toplumun bilmesi gereken durumlar hakkında bilgi aldık. Kalp krizinin en büyük nedenlerinden birinin sigara olduğunu dile getiren Onbaşılı, sadece sigara ile sınırlı olmadığını da ekledi. Düzensiz beslenme ve hastaların kalp krizi geçirme riskini hafife almasından dolayı test yaptırmadıklarından şikayet eden Onbaşılı erken teşhis hayat kurtarır dedi.

Haber: Süleyman Anaç

Fotoğraf: Duygu Karaman