Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Aydın’da gözümüzün önüne bir düğün getirdiğimizde akla ilk gelen yemeklerden biri yuvarlamadır. Yöreden yöreye göre sıkma, yuvalama, hurma ya da topalak çorbası olarak bilinen bu yemek kullanılan malzemeye, yapılış şekline ve insanların damak zevklerine göre farklılık gösterir. Esasında hepsinin amacı ortaktır. Birlik ve beraberliği öğreten bu yöresel yemek Osmanlı döneminden günümüze gelenek olarak kalmıştır. 

Bir yemeğin zahmeti ile lezzeti arasındaki bağlantının en büyük örneklerinden biri olan yuvarlama yıllardır Aydın’da düğün yemeği olarak sunulmaktadır. 25 yıllık aşçı olan  Hafize Güneş, altı yaşından beri yemek sektörüyle iç içe olan İlyas Doğan, 20 yıldır bu işi icra eden Ümit İnalöz ve ev hanımı olan Fatma Avcı yuvarlama yemeğinin önemini ve yapılışını bizlere anlattı.

Antep ile Aydın’ın farkı

Gaziantep yöresinde de meşhur olan yuvarlama ile Aydın yöresine ait olan yuvarlamanın çokça karıştırıldığından bahseden Doğan, “İkisi de birbirinden farklı lezzetlerdir. Antep’e ait olan yuvarlama yemeğinde kuzu kıyması kullanılırken, Aydın’a ait olanda dana kıyması kullanılır. Antep yuvarlamasında pirinç veya bulgur kullanılırken Aydın yuvarlamasında un kullanılır.” diyerek iki lezzet arasındaki farklara değindi. Avcı, “Ege bölgesinde genel olarak sıkma denir. Fakat Aydın halkı ‘yuvarlama’ olarak bilir. Çok küçük yaşlardan itibaren büyüklerimiz bize nasıl yapılması gerektiğini öğretti. Daha okuma yazma bilmeden yuvarlama yapmayı öğrenirdik. Bizim için çok önemli, kıymetli bir yemektir. Mantı ile tatları benzerdir. Yazın komşularla beraber yapıp buzlukta ya da nem oranı düşük olan bir yerde saklıyoruz. Hazır olarak da satılıyor fakat hep beraber sohbet eşliğinde yapılınca daha farklı oluyor.” diyerek düşüncelerini aktardı.

“Özel bir yemek”

Yuvarlamadan çorba ya da ana yemek olarak değil özel bir yemek olarak bahseden İnalöz,  “Yuvarlamayı özel yapan şey kolektif bir şekilde emek verilerek, özel günlerde yapılmasıdır. Bizim düğünlerimizde olmazsa olmazdır. Esasında yörüklere ait olan bu yemek yıllar içerisinde Aydın halkının yöresel lezzeti haline gelmiştir. Düğün, asker uğurlama ve sünnet gibi törenlerde mahallenin ortasında herkesin toplanması ile beraber el birliğiyle yapılan bu lezzet yıllar içerisinde hala varlığını sürdürüyor.” dedi.

Yuvarlama nasıl yapılır?

Yuvarlama hamurunu yapmak için gerekli olan malzemelerin yağsız dana kıyması, soğan, yumurta, tuz, karabiber ve aldığı kadar un olduğunu belirten Güneş, “Yuvarlamanın orjinalinde yumurta ve soğan olur. Püf noktalarından bahsetmek gerekirse hamurunda kıyma neredeyse hiç görünmemelidir, sabırla yoğurmak gerekiyor. Hamuru elde etmek için bütün malzemeleri karıştırıp, sertleşene kadar un eklenir. Düğün yemeklerinin en başında gelen bu lezzetin hamuru hazırlandıktan sonra konu komşu herkes elde edilen hamurun başına toplanıp fasulye büyüklüğünde yuvarlayıp unlu tepsiye atar. Sonrasında derin bir tencerede, kızgın yağda kızartılıp soğumaya bırakılır. Tereyağı ve sıvı yağ konulan tencereye salça ve kırmızı toz biber eklenip kavrulur, ardından tencereye su eklenir. Eklenen su kaynayınca yapılan hamurlar içine atılıp yumuşayana kadar kaynatılır. Daha sonra ortalama üç saat  suyun içinde şişmesi için bekletilir.”  diyerek yuvarlama yemeğinin tarifini verdi. 

İmece usulü hazırlanan bu yemeği yerlilerin yoğurt ile dışarıdan yemek için gelenlerin ise sade tercih ettiğini söyleyen Güneş, “Çok eskiye dayanan bu lezzet düğünlerin yanı sıra eve gelen her misafirin önüne konur, Ramazan Bayramı’nda olmazsa olmaz, cemiyetlerin vazgeçilmez lezzetidir. Bunların yanında birlik beraberliği ve sabrı öğretir. Daveti veren kişinin maddi durumuna göre arttırmak amaçlı nohut eklenir ama yine de gelenek bozulmadan neredeyse her törende ritüel halinde bir çok kişinin katılımıyla icra edilip tüketilir ” diye aktardı.

Tescilli tat

Aydın Büyükşehir Belediyesi, 2022 yılının Ağustos ayında geleneksel tatlarından biri olan Aydın yuvarlaması yemeğine tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren “Coğrafi İşaret Tescil Belgesi” verildiğini duyurarak kente özgü bir ürün olan yuvarlamanın, Aydın yöresine ait olduğunu belirtti.

Haber & Fotoğraf: Nihal Senem Acar