Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Osmanlı Devleti’nin 600 yıllık hükümdarlığı bitmiş olsa da üzerimizde ve hayatımızda bıraktığı izler devam etmektedir. Ülkemizde Osmanlı Dönemi’nden günümüze kadar gelen geleneklerin yanı sıra kullanılan ürünlerin de halen bulunduğunu söyleyebiliriz. Konya, Aydın, İstanbul, Bursa ve daha nice şehirlerimizde izini bırakmış olan Osmanlı Dönemi etkisini müzelerde de görmekteyiz. Günümüz Türkiye’sinde de bulunan taslar, tabaklar, kahve değirmenleri, öğütücü dediğimiz değirmenler gibi kullanılan ürünleri sizler için ele aldık.

Aydın’ın Efeler ilçesinde bulunan Korhan Antik’in sahibi Faruk Korhan ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hacer Sinem Öztürk ile Osmanlı Dönemi’nde kullanılan ürünlerin, araç ve gereçlerin günümüze uygunluğuyla ilgili görüşme gerçekleştirdik. Bilinen adıyla etnografik eserleri günümüze uygun olarak inceleyip ne amaçla kullanıldığını, yapımında kullanılan malzemeleri sizler için yorumladık. 

Hastalıklara, dertlere şifa olsun

Malzemeleri bakır, demir ve tunç (pirinç) olan şifa taslarını antika salonunda bulunduran Korhan, “Osmanlı Dönemi’nde saray halkı ve halk tarafından kullanılan şifa taslarının üzerinde ayetler yazılıdır. Burada bulunan şifa tasları 50-100 yıllık bir sürecin ürünüdür. Şekil olarak kullandığımız çorba tabakları örnek gösterilebilir.” diyerek Osmanlı Dönemi’nde kullanılan şifa taslarından bahsederken, Prof. Dr. Hacer Sinem Öztürk, “Sarayda kullanılan şifa taslarının halk tarafından da şifa getirir düşüncesiyle kullanıldığını söyleyebiliriz. Şifa taslarının üzerinde Esma-ül Hüsna ve Fatiha suresi, kazıma yöntemiyle yazılır. Şifa taslarına kazınan surelerin tası kullanan kişiye şifa getireceğine inanılır. Sarayda bulunan yöneticiler, saray çalışanları ve halk tarafından da şifa getirilmesi için başvurulan bir nevi batıl inançtır. Günümüzdeki okunmuş su olayı gibi düşünebiliriz.” diyerek şifa taslarını ele aldı. 

Mermer, ahşap ve demirden

Osmanlı Dönemi’nden günümüze gelen ürünlerin arasında mutfakta kullandığımız ürünlerden de örnekler gösteren Korhan, “Burada saray halkı ve halk tarafından kullanılan ürünlerden görmek mümkün. Kadehler, mırra sürahisi, taslar, tabaklar, değirmenler ve dibekler bu örnekler arasındadır. Her ürün aslında şu an kullandığımız mutfak araç gereçlerinin eski halidir. Mutfakta kullanıldığı için her malzemeye yer verilir. Kişiler istekleri üzerine istedikleri motifleri kazıyarak ekleyebiliyorlar” dedi. Hacer Sinem Öztürk, “Mutfaklarında kullanılan ürünlerin birçoğu aslında bugün kullandığımız ürünlerle aynı. Örneğin kahve değirmenleri, kilit noktası var. Kilit çevrildikçe kahve öğütülür. Kahve makinesi gibi düşünebiliriz bunu. Bahsi geçen dibek, günümüzde kullanılan sarımsak dövücülerle aynıdır. Çocukluğumda evde kullanıldığını hatta halen belli kişiler tarafından kullanıldığını ve tercih edildiğini biliyorum. Dibekler genelde mermer, ahşap ve demirin şekillendirilmesi ile yapılır. Tahmishane denilen yerde dövülüp satılır. Oyuktur ve demir bir tokmak ile içerisinde pirinç, baharat, sarımsak gibi ürünler dövülüp ufalanarak yemeğe katılır. Kullanılan diğer ürünler de aslında mutfaktakilerle aynıdır. Bakır sürahiler kullanılır. Kullanılan fincanlar, tabaklar da yine genellikle bakır olup göze hitap için şekillendirilir. Üzerlerine desen ve motifler eklenir.” diyerek Osmanlı mutfağında kullanılan ürünleri günümüze göre değerlendirdi. 

Osmanlı Dönemi’nin etkisindeki günümüze kadar gelen eserleri bizimle paylaşan Faruk Korhan’a ve Prof. Dr. Hacer Sinem Öztürk’e teşekkür ederiz. 

Haber: Esra Utku