Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Osmanlı Devlet adamlarından, Mora Valisi Moralı Halil Paşa’nın soyundan gelen Çifçi ailesi, yüz yılı aşkın bir süredir Aydın için önemli bir aile konumundadır. Yunanistan’a bağlı olan Mora Adası’ndan Aydın’a göç ederek başlayan serüven günümüze kadar devam etmiştir. Köklü bir geçmişe sahip olan ailenin üyelerinden Orhan Çifçi 1946-1948 yılları arasında Aydın Belediye Başkanlığı yapmıştır. Yine aile üyelerinden olan İclal Çifçi, Kazım Karabekir ile evlenmiştir. Aile aynı zamanda, Şeyh Şamil ailesi ile yaptığı izdivaç sayesinde geniş bir aile yapısına sahiptir.

Çifçi ailesi, Aydın’ın en önemli ailelerinden biri konumundadır. Bugüne kadar yapmış olduğu çeşitli yatırımlar ve açtıkları okullarla, Aydın’ın ekonomik ve eğitim açısından gelişmesine çok büyük katkı sağlayan Çifçi ailesi, günümüzde çalışmalarını sahip oldukları vakıflar sayesinde yürütmekedir. Ailenin önemli isimlerinden Ekrem Çifçi, Efeler ilçesi ve Osmanbükü Köyü’nde yaptırdığı okullar ile adını ölümsüzleştirmiştir. Osmanbükü Köyü’nde bulunan Ekrem Çifçi İlkokulu; tenis, yüzme ve jimnastik kurslarının yanı sıra, robotik kodlama çalışmaları ve İngilizce eğitim de vermektedir.

Aydın’ın Efeler ilçesinde 19. yüzyıldan kalan ve tarihi açıdan bir çok öneme sahip olan bir konak bulunmaktadır. Halk arasında Ekrem Çifçi Konağı olarak bilinen bu konak daha sonra aile tarafından kurulan Hamzabali Hacı İbrahim Bey Vakfı’na devredilmiştir. Yunanlıların Aydın’ı işgal ettiği dönemde askeri karargah olarak kullanılmıştır. Cihanzade Mehmet Bey tarafından yaptırılan bu konak, Yunanlıların Aydın’ı terk ederken çıkardıkları yangından kurtulan ender binalar arasındadır.

Aile üyelerinden hayatta olan; Cemal Çifçi, Ekrem Çifçi, Deniz Çifçi ile yaptığımız görüşmelerde aile hakkında bilgiler aldık. Eski adı “Ekrem Çifçi Konağı” olan konağı ziyarette bulunarak, konaktan fotoğraf çekimi gerçekleştirdik. Haberde yer alan röportajı Deniz Çifçi ile gerçekleştirdik. Ayrıca Deniz Çifçi, elinde bulunan fotoğrafları bizlerle paylaştı.

Çifçi ailesinin Aydın’a geliş sürecini anlatabilir misiniz?

Aydın’lı Çifçi ailesinin büyük dedesi Moralı Halil Paşa’dır. Halil Paşa, Osmanlı’nın Mora Valisidir. Askeri görevini sürdürürken Melek Hanım ile evlenir ve İbrahim adında çocukları dünyaya gelir. Halil Paşa, Mora (Yunanistan’a bağlı bir ada) işgal edildiğinde hapse atılır. O zamanlar 12-13 yaşlarında olan oğlu İbrahim’i tehlikeden korumak amacıyla en güvendiği 7 adamı ve yüklüce para ile Anadolu'ya yollar. İbrahim Bey, Aydın bölgesine gelip Yenipazar Hamzabali köyünden arazi alır. Yöreye yerleşip çiftçilik yapmaya başlar. İbrahim, terbiyeli, çalışkan, yakışıklı bir gençtir. Ünü çevreye yayılır ve Aydın beylerinden Cihanzade Mehmet Bey, onu kızı Rabia Hanıma uygun bir eş olarak görür ve evlendirir. Bu arada İbrahim Bey hacca giderek hacı sıfatını alır.

Halil Paşa sonrasında oğlunu bulabildi mi ?

Hapisten çıkan Halil Paşa, ikinci eşi Ottoman Marie ile İstanbul’a gelip padişahın huzuruna çıkar. Padişah kendisine bir arazi vermeyi teklif eder ancak paşa savaşta kaybedilen yer  karşılığında arazi istemediğini, memuriyet istediğini ve Anadoluya  giderek oğlunu bulmak istediğini ifade eder. Padişah bunu üzerinde kendisini mutasarrıf (Tanzimat'tan sonra, Osmanlı yönetim teşkilâtında sancakların yöneticisine verilen ad) tayin eder. Eşi Ottoman Marie merdivenlerden düşerek hayatını kaybeder. Söke'ye gelen Halil Paşa, Hanım Konağı denilen eve yerleşir. Burada Emine Hanım ile evlenir. Emine Hanımdan Ziya ve Şevket adında 2 çocuğu daha olur. Böylece Halil Paşa'nın büyük oğlu Hacı İbrahim Bey Aydın’a,  kendisi ve diğer 2 oğluda Söke’ye yerleşir.

Hacı İbrahim Bey’den bahsedebilir miyiz?

Hacı İbrahim Bey, Rabia Hanım ile evlenir. Bu evlilikten Kamile ve Cemal adında iki çocuğu olur. Kamile Hanım genç yaşta vefat eder. Cemal Bey ise gerek annesinin gerekse babasının çiftliklerine sahip olan varlıklı bir kişi olarak Aydın’da yaşamını sürdürür. Genç yaşta Süeda Hanım ile  evlenip 3 evlat sahibi olur. Bunlar İclal, Ekrem ve Melike’dir.  Süeda Hanım genç yaşta ölünce Torbalılı Hasan Paşa’nın kızı Makbule Hanım ile evlenir. Bu eşindenden de Orhan ve Necat adında 2 erkek çocuk sahibi olur.

Yunan İşgali sırasında aile ne yaptı ?

Kurtuluş Savaşı öncesi Aydın efelerinden biri İclal Hanım ile evlenmek ister. Cemal Bey efeye karşı gelerek  “Senin gibi efeye kız vermek için ciddi bir hazırlık gerekir, bize zaman tanı.” diye cevap verir. O sıralarda Yunan İşgalinin başlamasını fırsat bilen Cemal Çifci, hemen ailesini toplayıp Kuşadası’na ve sonra o devirde İtalyan yönetiminde bulunan Rodos’a götürür. Kurtuluş Savaşı bitimine kadar Rodos’ta  yaşayan aile savaş sonunda geri döner ve eski evine yerleşir. Onların yokluğunda Cihanzade Mehmet Bey'in yapmış olduğu aileye ait konak, Yunanlılar tarafından askeri karargah olarak kullanılmıştır. Yunanlılar Aydın şehrini yaktıktan sonra terk ederken, yangından kurtulan ender binalardan olan konağın karşılama bölümü halen aile tarafından kullanılmaktadır.

İclal Hanım’ın Kazım Karabekir ile evlenme süreci nasıl gelişti ?

Cemal Bey'in 5 evladından en büyüğü olan İclal Hanım, Yunan harbinde Ege komutanı olarak gönderilen Kazım Karabekir Paşa ile Aydın’da tanışıyor. Paşa ile Çanakkale’de evlenip 3 kız çocuk sahibi olur. Bunlar;Hayat, Emel ve Timsal’dir.

Ekrem Çifci yardımsever bir adam olarak tanınıyor, kendisi ve yaptığı faaliyetler hakkında bilgi verebilir misiniz?

Ekrem Çifçi 1903 yılında doğdu. İlköğretimini Aydın’da tamamlamıştır. Sonra yine Aydın Topyatağı’nda lise öğrenimini tamamlamıştır. İstanbul’lu Hümeyra ile evlenerek 4 evlat sahibi olmuştur. Bunlar Ümit, Sezer, Lale ve Ahmet’tir. Melike ise Şeyh Şamil'in torunu olan  Hamza Osman Erkan ile evlenerek; Aydın, Güneş, Osman ve Akın isimlerinde dört çocuk dünyaya getirir.

Ekrem Çifçi’nin büyük yatırımları vardır. Hayırsever olarak bilinen Ekrem Çifçi’nin, Aydın Efeler’de İlköğretim Okulu, Osmanbükü köyünde İlköğretim Okulu ve Eski Devlet Hastanesi olan üniversite hastanesinin bir bölümü Ekrem Çifçi'ye aitti. Aydın’da zeytinyağı, pirina yağı ve pamuk fabrikaları bulunmaktaydı.

Halen aileden kalan Cihanzade Mehmet Bey'in yapmış olduğu konak, Cemal Bey'in eşini eşkiyadan korumak için Çinçin’de yaptırdığı kule ve Cemal Bey'in kendisi için yaptırdığı ev varlığını sürdürmektedir. Aile üyelerinin himayesindedir. “Paşa Konağı” olarak bilinen konak, Cemal Çifçi tarafından satılmıştır ve şuan kafe olarak işletilmektedir. Kalan çiftlik ve araziler de aile bireyleri tarafından kullanılmaktadır. Konağın yapılış tarihinin 19.yüzyıl sonlarına doğru olduğu tahmin ediliyor. Önceden konakta ilkokul ve üniversite öğrencileri de ders işlemek için gelmişlerdir.

Aydın Eski Eserleri Sevenler Derneği Başkanı Mehmet Özçakır, “Çifçi ailesi yaptığı yatırımlar ile Aydın halkına birçok destek sağlamıştır. Sağladıkları iş imkanları bugünlere kadar devam etmektedir” diyerek duygularını bizimle paylaşırken Osmanbükü Köyü muhtarı Ali Şahin’de, Çifçi ailesinin çok hayırsever bir aile olduklarını vurguladı ve: “Köyümüzde yer alan Ekrem Çifçi İlkokulu çevre ilçeler tarafından çok fazla ilgi görmektedir. Çifçi ailesinin yaptığı yatırımlar ile okulumuzda, robotik kodlama çalışmaları; cimnastik, tenis  ve yüzme gibi faaliyetler yer almaktadır.”dedi.

Çifçi ailesi bugüne kadar yaptığı işler ile Aydın halkı için önemli bir yer edinmiştir. Ayrıca köklü bir soy ağacına sahip olan aile kurduğu vakıflar ve yatırımlar ile hala Aydın’da faaliyet göstermeye devam etmektedir. Verdikleri bilgiler için teşekkür ediyoruz.

Haber: Emircan Tezer

Fotoğraf: Mazhar Taha AKKAYA