Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Moda, sadece giyinmek ve trendleri takip edip kendimizde uygulamak mıdır? Moda bilinenin aksine özgün kalarak ve kendimizi ait hissettiğimiz özgürlük ortamında, hayal gücümüzün ışığında kalarak karakterimize yakışan tercihler yapmaktır. Bu açıdan moda denince akla sadece kıyafetlerin gelmesi doğru bir yaklaşım değil. Moda, bizi içerisine çeken ve rengarenk kuşatarak yeni pencereler açan bir değişim kültürüdür. Burada da karşımıza kapsül dolap, kavramı çıkıyor. Az parça ile daha şık ve ekonomik kombinler yapabilmeyi sağlayan kapsül dolap, eğitimle de birleşince anlam bulmaktadır. Bu yüzden modayı kendimizde doğru bir şekilde yansıtabilmek için eğitimin katkısını da unutmamak gerekmektedir. Bu sayede daha bilinçli bir moda anlayışı sürdürülebilecektir. Eğitimli modaya yönelik tüm detayları araştırma alanı, tekstil ve moda tasarımı olan Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Aydın Meslek Yüksekokulu’ndan Moda Tasarımı Bölümü Öğr. Gör. Leyla İzbudak ile bir araya gelerek görüştük. Bizlere eğitimli moda ile ilgili tüm bilinmeyenleri aktardı.

Yeni trendlere veyahut değişen yaşam tarzına ayak uydurmanın sırrı, modaya ayak uydurabilmekten geçmektedir. Bu açıdan da kapsül dolap kavramı ortaya çıktı. Öğr. Gör. Leyla İzbudak, “Kapsül dolap kavramı, olabildiğince az temel parçaları kombinlemek üzerine kurulmuş bir moda kavramıdır.” diye açıkladı. Herkes kendini tanıyarak ve karakterine uygun alışverişler yaparak, tüketim kültüründe bilinçli bir moda tüketicisi olabilmektedir. Az parça ile birçok şık kombin yapabilmeyi sağlayan kapsül dolap yöntemi sayesinde, hem şık hem de ekonomik tercihler yapılabilmektedir. Bu açıdan kişi, ilk önce kendine has bir stil yaratmalıdır. Bu sayede kişi kendisi için ideal olan kapsül dolabı oluşturabilecektir. Modanın ahenkli renkleri biz insanları kolaylıkla cezbedebilmektedir. Bu renklere kapılmanın önüne geçmek de kişinin, kendi tarzını yansıtan tercihlerde bulunup o tercihler ışığında ana parçaları prova etmesi sayesinde olacaktır. Deneyimler sayesinde de insanlar her moda akımına da düşünmeden kapılmayacak ve kendisi için uygun olan kapsül dolabı yaratabilecektir.

Modanın bugünkü tanımı nedir?

Modanın birçok tanımı vardır. Genel bir tanım olmakla birlikte toplum da herhangi bir şeye karşı duyulan aşırı ve yaygın düşkünlüktür. Örneğin Dubai çikolatasına karşı olan aşırı düşkünlük, bu durum bile modadır. Bu açıdan moda herhangi bir ürüne karşı duyulan düşkünlüktür. Biz kendi mesleğimizle ilgili olarak tanımlarsak, moda: Herhangi giyim stiline duyulan aşırı yaygın ve geçici düşkünlüktür. Geçici olması gerekiyor çünkü biraz bda ekonominin çarklarının dönmesi ve ekonomi sisteminin işlemesi için de gereklidir. Modada ilk olarak boya sektörü vardır. Daha sonra sırasıyla kimya, iplik, pamuk, yün gibi birçok sektörleri de içerisinde bulundurmaktadır. Bu açıdan moda domino taşı gibi diğer sektörleri de tetiklemektedir. Ben üniversite dönemimdeyken yılda 2 defa koleksiyon hazırlanırdı ama şu anda bu çılgın koleksiyonlar yılda 6’ya çıktı. Yani dediğim gibi yılda 6 defa koleksiyon hazırlanıyor ve firmalar tarafından yeni ürünler ortaya çıkıyor. Bu tamamen satış stratejisi, ekonomik çarkları daha hızlı döndürmek ve tüketimi arttırmak için de planlanmış bir sistemdir. 

Bilinçli moda tüketimi nasıl olmalıdır?

Biz gelecek nesillerin kaynaklarını tükettiğimiz için eskiden bir kaban almak istediğimizde yüzde yüz yün bir kabanı çok rahat bir şekilde bulabilirdik ama şu an da çok zor. Çok daha yüksek maliyete yüzde 70 ya da 80 bir ürünü bulabilmek bile çok zorlaştı. Bu durumun nedeniyse kaynakların çok tükenmesi daha çok yün, daha çok lif gerekiyor. Firmalar da aslında tehlikenin farkında bu durumla ilgili ciddi çalışmalar başlattılar. Örneğin içeriği temiz, iyi ve kaliteli bir ürünü alıp, daha az sayıda parçayı kombinleyerek daha uzun süre kullanıp doğaya verdiğimiz zararı en aza indirmektir. Aslında bilinçli moda böyle bir şeye dönüştü. Yani çok tüketmememiz gerekiyor, daha az almamız gerekiyor. Sadece bir tişörtün bile kimyasallardan arındırılması için tonlarca su kullanılması gerekiyor. Bu durum da doğaya ve doğadaki canlılara oldukça fazla zarar verilmektedir.  Onun için de “kapsül dolap” diye bir kavram ortaya çıktı; olabildiğince az temel parçaları kombinlemek üzerine kurulmuş bir moda kavramıdır. Örneğin beyaz gömlek, siyah pantolon ve siyah elbise, güzel bir trençkot, kaşe kaban, iyi bir siyah ceket tabii herkes kendi stiline göre parçalar ekleyebilir. Az parçayla daha çok kombin yapabileceğiniz akıllı alışverişler yapmak kapsül dolap demektir. İyi bir ürüne 5 bin lira verip uzun yıllar kullanırken, bin liraya aldığınız ürün çabuk yıpranabilecektir. Bu açıdan birim maliyet hesabı yapmak da bilinçli moda tüketimi anlayışına girmektedir. 

Dışarıdaki moda ile eğitimli moda arasındaki farklar nelerdir? 

Eğitimli moda derken, Coco Chanel’in “Moda geçici, stil kalıcıdır” sözü akıllara geliyor. Herkesin karakteri farklı olmakla birlikte yumuşak karakterli ve geleneksel yapıya sahip olan bir kişi fazla uç kıyafetler tercih ettiğinde kendisini yanlış ifade etmiş olacaktır. Bu yüzden önce insanın kendisini tanıması ve kendi stilini oluşturması gerekmektedir. Toplumda şöyle bir çılgınlık var: Kendi beden yapısına bakmadan, kendi karakterine ya da stiline uyumlu olup olmadığına bakmadan, moda olan bir şeyi direkt alıp giyebiliyor. Bir şey size uygun değilse onu tüketmemelisiniz. Almasanız bile gidip mağazalardan kıyafetleri denerseniz pratik yaparsınız ve hangi renkler, tarzlar size uyumlu onu rahatlıkla görebilirsiniz. Bu açıdan dışarıdaki moda eğitim ile birleştiğinde anlam bulmaktadır. İnsan önce kendi stilini oluşturmalı ve modayı öyle takip etmelidir. Biz öğrencilere bunu vermeye çalışıyoruz. Kendi vücut tipine, ten rengine, karakterine ve stiline uygun tercihler yapmaları konusunda da eğitimler veriyoruz. Öğrenciler, sektörde karşılık bulan tasarımları yapmak zorundalar. Biz de öğrencilere bu açıdan da yol göstererek, yeni ve trend tasarımlar hakkında bilgilerle eğitimli modayı ortaya çıkarmaya çalışıyoruz. Dışarıdaki moda, eğitimli modadan tamamen farklı değil birbirinin sentezi şeklinde olduğunu belirtmek gerekmektedir. 

Moda toplum için midir yoksa sanat için midir, bahsedebilir misiniz?

Moda toplum içindir çünkü moda artık ekonomik çarkları döndürmek için geliştirilmiş bir sisteme dönüştü. Eskiden sadece ilkbahar, yaz, sonbahar, kış koleksiyonu oluşturulurdu. Şu an aralarda 6 koleksiyon daha yapılıyor. Bu durum da popülarite ve sosyal medyada ortaya çıkan çılgın tüketim kültürü sayesinde oluşmuştur. İkinci ayrımda ise modayı sanat için yapan bir tasarımcının yaptığı tasarım elbise, sınırları zorlayan boyutlarda olabilir. Hayal gücü ve emeğe dayanan bir kıyafet tasarımı, sanatçının 4 bin saatini alabilir. Sanat için yapılan eserde makine kullanılmaz hatta dışarıdan ekstra ip ile dikilmez, kumaşın kendi ipi ile tasarlanır. Sanat için yapılan elbise bir daire parası tutmaktadır. Bu açıdan da sanat için yapılan eserin toplumda karşılığı yoktur. Şu anda moda daha çok toplum içindir demek yanlış olmayacaktır.

Gelişen moda ile verilen eğitimlerde meydana gelen değişimler nelerdir?

Önceden daha temel tasarımlar yapıyorduk. Şu an daha çılgın ve sınırları zorlayan elbiseler tasarlıyoruz. Tasarımın gelişmesiyle biz de eğitimlerde dönüşümlere gittik. Eskiden bölümümüzün adı da “Giyim Üretim” idi. Bölümün ismi ne zamanki “Moda ve Tasarım” oldu o zaman da bölüme olan talep hızla artmış oldu. Bu açıdan hem gelişen tasarıma ve içeriğe hâkim olarak hem de kendi eğitimimize eğitim katarak gelişime ayak uydurduk. 

Son olarak bilinçsiz kıyafet tüketiminden kaçınmak için neler yapılmalıdır?

Az parça ile çok sayıda kombin yapılabiliyor olması lazım ve alınan ürünün temiz içerikli olması gerekiyor. Yani polyester olmaması lazım. “Bu ürün bana hizmet ediyor mu, gelecekte de bana hizmet edecek mi?” diye düşünmemiz lazım. Tek parça elbiselerden kaçınmak gerekmektedir. Ne kadar tek parça elbiseden uzak durursak bir o kadar kombin parçamız olacaktır. Yatırım dış giyime ve ayakkabıya yapılırsa içerideki diğer tüm parçaları da yeterince şık gösterecektir. Stili tamamlayan en etkili parçalar ise aksesuarlardır. Bir aksesuar insanı yansıtabilecek güçtedir. Bu açıdan uygun şeylerle birçok şık kombin ortaya çıkarılabilecektir. Yani alışverişlerde bu hususlara dikkat edildiğinde küçük detaylar ile büyük tasarruflar ortaya çıkmaktadır. Böylece de tüketim çılgınlığından da uzak durulacaktır.

Bizleri bilinçli moda tüketimi konusunda aydınlatan ve modanın eğitim ile birleşmesinin faydaları konusunda bilgilendiren Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu’ndan Moda Tasarımı Bölümü Öğr. Gör. Leyla İzbudak’a teşekkür ederiz. 

Haber: İlginay Avunyalı