Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kimini tarlada ekin biçerken kimini sabaha kadar çocuğunun başında beklerken, kimini de ekmeğinin peşinde koşarken görürüz. Kadının gücü yadsınamaz bir gerçektir. Anadolu’nun güçlü kadınları adını tarihe altın harflerle yazdırmıştır.

Kurtuluş Savaşı Türkiye tarihinin en önemli dönemlerinden biridir. Birinci Dünya Savaşı yenilgisiyle Türklerin binlerce yıldır süren bağımsız devletler halinde yaşama geleneği elinden alınmak istenmiştir. Bağımsızlığını her şeyin üstünde tutan Türk ulusu da istilacı emperyalistlere karşı silahlanarak imparatorluktan geriye kalan son topraklarda bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Bu Milli Mücadele sonucu gerçekleşmiş bir olgudur. Kuva-yı Milliye örgütlenmeleriyle başlayan Milli Mücadele'nin en büyük özelliği kadın-erkek topyekün bir mücadele ile gerçekleşmiş olmasıdır. Bu dönemde kadın ve erkeğin güçlerini birleştirmesiyle milli mücadele kazanılmıştır. Bağımsızlık mücadelesinde kadınların önemli bir rolü vardır. Baltaköylü Arşın Teyze, Çete Ayşe lakaplı Emire Ayşe Aliye gibi kadınlar gerekli durumlarda silahını kuşanmaktan çekinmemişlerdir. Halide Edip Adıvar, Erzurumlu Kara Fatma gibi isimler de ulusal mücadelenin önemli isimlerindendir. Erkekler ile kadınlar, birlik halinde mücadele etmeselerdi, bağımsızlık kazanılamazdı diyerek kadının savaştaki rolüne dikkat çeken Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Günver Güneş ile "Aydın'da Milli Mücadele'nin Kadın Kahramanları" konulu bir röportaj gerçekleştirdik.

Milli Mücadele Dönemi'nde Aydın işgaline giden süreçten bahseder misiniz?

Yunanistan, Paris Barış Konferansı ile İzmir’i işgal etme yönünde İttifak devletlerini ikna etmeyi başarmıştı. Tarihi emelini 15 Mayıs 1919'da gerçekleştiren Yunanlılar, işgal esnasında insanlık dışı faaliyetlerine devam ediyordu. Bu işgal hareketlerinin durmak gibi bir niyetinin olmadığı, 27 Mayıs’ta Yunanlıların Aydın’ı işgal etmesiyle anlaşıldı. İşte bu tarihten sonra Aydınlı yurtsever kadınlarla ilgili bilgi elde etmekteyiz.

Türk kadınının Milli Mücadele'deki rolü hakkında bilgi verir misiniz?

Mondros Mütarekesi'nden sonra toplumda yılgınlığın yanı sıra ayrılıklar da baş göstermişti. Halk, bağımsızlık hedefleri doğrultusunda birleşti ve harekete geçti. Önderler bu noktada büyük ölçüde başarılı oldu. Kurtuluş Savaşı'nın başlamasıyla Türk kadınları da kendinde büyük bir sorumluluk hissetmiş ve Milli Mücadele’de aktif olmaya başlamıştır. Kadınlar sadece çocuk bakmak ve savaşa giden eşlerini beklemenin üzerine durmayarak dışarı çıkarak düşmanla bizzat çarpışmıştır. Gerek savaş alanında gerekse propaganda ile mücadelesini vermiştir. Bağımsızlığa giden yolda kadınların çok önemli bir yeri vardır.

Aydın'da Milli Mücadele'nin kadın kahramanları kimlerdir?

Çete Ayşe, Kuva-yı Milliye tarihinde ilk kadın efe unvanını almıştır. Sahada görev yapan bir doktor Şerife Ali gibi kadınların sadece geri hizmette kalmayıp Yunanlılardan intikam almak için silahlandığını söylemiştir. Aydın’da savaşçı kadınlar hakkında diğer bir bilgi de 1919 Ekim ayında Vakit Gazetesi'nde yer almıştır. Baltaköylü kadınların ateş hattına kadar sokulmaları, siperlerdeki Kuvayı Milliyecileri teşvik ettiği gibi onlara cesaret vermiştir. Emsali görülmemiş bir cesaretle ateş hattına giren Baltaköylü kadınlar Aydın’ın kurtuluşunu göremeden vatanları için şehit olmuşlardır. Çiftlikli Kübra, Baltaköylü Arşın Teyze, Mehmet Çavuş lakaplı Ayşe Hanım, Gülkız Übbül Hanım, Çete Ayşe lakaplı İmamköylü Emire Ayşe milli mücadele döneminde Aydın’ın savunulmasında öne çıkan kadın kahramanlardandır. Söke’de Yunalılarla savaşmak için gönüllü akıncılar defterine yazılanlar arasında genç kızların yanı sıra Sökeli 70 yaşında bir teyze de  başvurmuştur.

Yörük Ali Efe'nin 3. kızanı olarak tarihe geçen Çiftlikli Kübra, Milli Mücadele'ye nasıl katılmıştır?

Çiftlikli Kübra diğer adı ile Şerife Ali Kübra Aydın'ın Çiftlik köyündendir. Umurlu ve Köşk'te düşmanla durmadan çarpışan Çiftlikli Kübra, babasına rüyasında Çete Ayşe'yi gördüğünü ve cepheye gideceğini söyler. Çete Ayşe ve Yörük Ali Efe ile birlikte düşmana karşı savaşırlar. Eğrikavak’ta, Mendegüme’de hiç durmadan koşturduktan sonra yeri gelmiş köylü kadınlarla cepheye erzak taşımıştır. Köy köy dolaşmış insanların yaralarına merhem olmaya, onların morallerini yükseltmeye uğraşmıştır.

Çete Ayşe lakaplı Emire Ayşe Aliye'nin Milli Mücadele'ye katılma hikayesini anlatır mısınız?

1894 yılı Aydın İmamköy doğumlu olan Çete Ayşe, Birinci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale’de ölen kocasından hatıra kalan elmas küpelerini bozdurup kendine bir tüfek almış, dağa çıkmıştır. Henüz 22 yaşında ve iki çocuk annesi olan Çete Ayşe, Sancakdarın Ali Efe'nin çetesine katılmıştır. Kendisine efe elbisesi verilmiştir ve o zamana kadar hiçbir kadın, efe elbisesi giyip düşmanlarla savaşmamıştır. Yörük Ali Efe'nin çetesine dahil olmuş ve Aydın’ın kurtuluşu olan 7 Eylül tarihine kadar Yunanlılarla savaşmıştır. Daha sonraları soyadı kanununun çıkmasıyla "Çetin" soyadını almıştır. Çete Ayşe hakkında Tasviri Efkâr muhabiri Oruç Bey’in yanı sıra Leman Kısa’nın "Aydın Tarihi ve Coğrafyası" adlı kitabında da geniş bilgiler bulmak mümkündür.

Baltaköylü Arşın Teyze, Selanikli Binbaşı Ayşe Hanım ve Çiftlikli Kübra'dan direnişin güçlü kadınları olarak bahseden Dr. Öğr. Üyesi Günver Güneş'e verdiği kıymetli bilgilerden dolayı çok teşekkür ederiz.

Haber: Harika Kahraman