Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Bodrum'un denizcilik tarihine tanıklık eden eski mavi tur kaptanı ve tersanede tekne yapımında usta olarak çalışan Ali Dikan, mavi tur kültürünün nasıl doğduğunu ve zamanla nasıl bir yaşam biçimine dönüştüğünü detaylı bir şekilde paylaştı. Bodrum'da mavi turların ilk yıllarını, başlangıçtaki zorlukları ve ardından gelen gelişmeleri anlatan Dikan, aynı zamanda Bodrum'un denizcilik mirasının nasıl şekillendiğini ve mavi turlar sayesinde bölgenin dünya çapında tanınan bir turizm merkezi haline geldiğini de vurguladı. Dikan’ın anlattıkları, sadece Bodrum’un denizci kimliğini değil, aynı zamanda Türk turizminin zaman içindeki dönüşümünü de gözler önüne seriyor.

Tatil cenneti Bodrum’da bu eşsiz mavi tur serüveninin yapı taşlarından biri olan Ali Dikan, hem kaptanlık hem de tersanede tekne yapımına yıllarını adamış biri olarak bizlere mavi tur kültürünün doğuş serüvenini ve zaman içerisinde nasıl bir yaşam biçimine dönüştüğünü  anlattı. Başlangıçtaki zorlukları ve ardından gelen gelişmeleri anlatan Dikan, aynı zamanda Bodrum’un denizcilik mirasının nasıl şekillendiğini de vurguladı. İşte bu eşsiz maceranın ilk tanıklarından biri olan Dikan, turizm mesleğinin Bodrum’daki başlangıcını kendi cümleleriyle bizlere aktarıyor.

Öncelikle bize kendinizi tanıtır mısınız? Ali Dikan kimdir?

Ben Ali Dikan, 1947 doğumluyum. Bodrum’da ikamet ediyorum. İlk ve ortaokul öğrenimimi Bodrum’da tamamladım. Okul dönemini bitirdikten sonra tekne yapımına merak sardım ve askerlik çağına kadar tersanelerde bu mesleği öğrenmeye başladım. Askere gidip geldikten sonra, Bodrum’da pek iş alanı olmadığından dolayı İzmir’de 8 aylık bir tersanede çalışma dönemim oldu. Orada da maddi olarak memnun kalmadığım için memleketim Bodrum’a geri döndüm ve kendi atölyemi açtım. Yazın turizm, kışın ise çekek (tekne bakımı) işi yapıyordum.

Bodrum’da mavi turlar ilk olarak hangi yıllarda başladı?

İlk olarak 1960’lı yıllarda başladı diyebilirim. O dönemde Bodrum Kumbahçe Mahallesi’nde Robert adında Amerikalı bir gazeteci yaşıyordu. Robert,  Halikarnas Balıkçısı’nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) kitaplarını okuduğunu ve çok etkilendiğini ben ve arkadaşlarıma söyledi. Ben ve arkadaşlarım, Robert’i kendi inşa ettiğimiz tekne ile Bodrum koylarında gezdirdik. Tur esnasında resimler çekildi, yazılar yazıldı. Bu olaydan sonra Bodrum’da mavi tur serüveni başlamış oldu ve günden güne popüler olmaya başladı.

Bodrum’da mavi turu başlatmanın zorlukları nelerdi? O dönem de bölgedeki turizm anlayışı nasıl bir yapıya sahipti?

Mavi tur başlamadan önce, eskiden kum tekneleri vardı. O teknelerle -bir yerden bir yere taşıma araçları günümüzdeki gibi yaygın olmadığı için- kıyılara inşaat kumları taşınırdı. Yarı zamanlı olarak bu tekneler ve balıkçı tekneleriyle ufak tefek günlük turlar yapılırdı, fakat belirli bir düzen yoktu. 70’li yıllarda yabancı turistlerin ilgisiyle birlikte mavi tur değer kazanmaya başladı ve denize hayatını adamış olan bizler için yeni bir iş imkanı oluşmuş oldu.

İlk mavi turu gerçekleştirdiğiniz dönemde başınıza gelen en garip şey ne oldu?

Lisan (yabancı dil) bilmediğim için başta yabancı turistlerle anlaşmakta epey zorluk çektim. Turist bir şey anlatmaya çalışırken ben bambaşka şeyler anlayabiliyordum. Bu nedenle enteresan anılar biriktirdim diyebilirim ama aynı tekne içerisinde yeri geldiğinde 1-2 hafta zaman geçirdikten sonra jest ve mimiklerle bile anlaşmaya başlamıştık. Bu işi yapacaklar için en büyük tavsiyem öncelikle dil öğrenmeleridir.

Mavi sularda çalıştığınız yıllar boyunca karşılaştığınız en ilginç ya da unutulmaz tur anınız neydi?

Akşam saatlerinde Bozukkale’den (Marmaris-Muğla) bot ile çıkmıştık, Antalya’ya gidecektik. Tam yola çıkıp Rodos’un açıklarına geldiğimiz sırada Türk Sahil Güvenliği bize açığa gitmemiz gerektiğini ve onların söylemiş olduğu rotayı takip etmemizi söyledi. Bize öyle bir rota verdiler ki; Antalya’ya gideceğimize neredeyse İskenderiye’ye gidecektik. Ben kendi oluşturduğum rotaya geri dönüş yaptığımda telsizden tekrar “açığa devam et” diyerek uyarıda bulundular. Ben de komutana rest çekerek “Komutanım böyle giderse İskenderiye’ye gideceğim, burnuma hurma kokuları gelmeye başladı.” demiştim.

Denizcilik becerilerinizin gelişimi hakkında neler söyleyebilirsiniz? Özellikle mavi tur gibi bir alan için farklı ve özel becerilere sahip olmak önemli mi?

Tabii ki önemli. Denizde, hava koşulu her ne olursa olsun sağlıklı ve güvenli bir şekilde seyahat edebilmek elzem tecrübeler gerektirir. Hangi hava koşulunda hangi adımları izlemeniz gerektiğini çok iyi bilmeniz gerekiyor. Örneğin dalgalı ve fırtınalı denizde teknenin konumunu sert dalgalara göre iyi ayarlayamazsanız sonuçları kötü olabilir.

Son olarak mavi turun Bodrum’daki geleceği hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? İleride turizm cenneti Bodrum’u olumlu yönde etkilemeye devam eder mi?

Bu gidişle üzülerek söylüyorum, mavi tur diye bir şey kalmayacak. Kendi müşterilerim de dahil olmak üzere herkes şahsi tekne almaya başladı. Tabii ki kimseyi bu konuda engelleyemezsiniz. Fakat örneğin, 12 kişilik bir kafileyi gezdirirken bir koya demirleyeceğimde bir de bakıyorum özel bir tekne tek başına o koyu çoktan kapatmış ve başkasının demirlemesine izin vermiyor ama düşünmüyorlar ki ben müşterilerime o koya ait tabiatı yaşatıyorum, güzellik ve özelliklerini anlatıyorum. Bu yüzden mavi tur macerası, bana yavaş yavaş silinmeye yüz tutacak gibi geliyor.

Bodrum’da mavi tur kültürünün başlangıcına dair değerli bilgiler edindiğimiz söyleşimizin sonuna gelirken, Ali Dikan’a değerli zamanını ayırıp bizimle paylaştığı deneyim ve bilgiler için teşekkür ediyoruz.

Haber: Tuna Algan