Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kurban Bayramı, her yıl milyonlarca Müslüman için manevi bir öneme sahip olan ve İslam dünyasında derin bir saygı ile karşılanan bir bayramdır. Bayram, sadece dini bir vecibe olmanın ötesinde, insanın ruhsal ve bedensel arınmasına katkı sağlayan önemli bir dönüm noktasıdır. Kurban kesimi, Allah’a yakınlaşmanın bir yolu olmakla birlikte, toplumda yardımlaşma ve dayanışma duygularını pekiştiren bir ibadettir. Ancak bu kutsal ibadetin doğru bir şekilde yerine getirilebilmesi için yalnızca dini kurallara uyulması yeterli değildir. Aynı zamanda, fiziki ve etik sorumluluklar da büyük bir önem taşır. Kurbanlık hayvanın doğru seçilmesinden kesim esnasındaki dikkat edilmesi gerekenlere, etlerin hijyenik bir şekilde işlenmesinden dağıtımına kadar her aşama hem bireysel hem de toplumsal iyilik hali açısından titizlikle ele alınmalıdır. İslam’ın öğretilerine uygun olarak yapılan bir kurban hem ruhsal arınmayı sağlar hem de toplumsal dayanışmayı pekiştirir. Bu bağlamda hem üreticiye hem de ibadeti yerine getireceklere yönelik önemli sorumluluklar bulunmaktadır.

Kurbanlık hayvanın seçimi, kesim sırasında uyulması gereken dini hassasiyetler ve etlerin hijyenik işlenmesi gibi detaylar, bu ibadetin doğru şekilde yerine getirilmesi için kritik rol oynamaktadır. Aydın Kasaplar Odası Başkanı Mehmet Kambal ve televizyon dini program sunucusu ve Aydın Evliya Cami İmamı Sait Özçakır, Kurban Bayramı’na yaklaşırken kurban kesimiyle ilgili önemli bilgiler ve uyarılar paylaştılar. 

Kurban Bayramı ve İslam’daki yeri

İslam dininde Kurban Bayramı’nın yerine kısaca değinen Sait Özçakır, “Müslümanların haftalık bayramı Cuma olduğu gibi yılda iki defa kutladıkları dini bayramları da vardır. Bu iki bayram, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’dır. Bu bayramlar biz müminlerin dinimize olan bağlılığını ve Yüce Yaradan’ımıza duyduğumuz tazimi, hürmeti ve şükranı ifade etmek için kutladığımız, değer verdiğimiz mübarek günlerdir. Temel amaç ise tabii ki Allah’a daha yakın bir kul olmak ve O’nun rızasını kazanmaktır.” ifadelerini kullandı.

“Kaba davranılmamalı şefkat gösterilmeli.” 

Kurban kesiminin dini kurallara uygun şekilde yapılması gerektiğinin altını çizen Özçakır, “Kurban kesilecek hayvanın yemek ve nefes borularının yanı sıra en az bir atardamarının kesilmesi gerekir. Kesim esnasında hayvanın canı çıkmadan başı gövdeden ayrılmamalıdır. Kaba davranmamalı, şefkat gösterilmeli ve hayvana eziyet edilmemelidir.” şeklinde uyarıda bulundu.

Kurban kesimi ehline bırakılmalı

Kurban kesiminin mutlaka ehil kişilerce yapılması gerektiğini vurgulayan Aydın Kasaplar Odası Başkanı Mehmet Kambal, “Bıçak tutmayı bilmeyen kişiler hem kendilerine hem çevrelerine zarar veriyor. Özellikle büyükbaş kesimlerinde hayvanın yatırılması, etkisiz hale getirilmesi, doğru bıçak kullanımı gibi teknik konular bilgi ve tecrübe ister.” dedi. Son yıllarda belirlenen kesim alanları sayesinde düzensiz kesimlerin azaldığını ifade eden Kambal, “Eskiden herkes kendi bahçesinde kesim yapıyordu. Şimdi belediyenin gösterdiği alanlarda hem denetim var hem de profesyonel kesiciler hazır bulunuyor.” diyerek sistemin daha güvenli hale geldiğini söyledi.

Kurbanlık hayvanda yaş şartları

Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarda yaş şartlarına dikkat çeken Özçakır, kurbanlık seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterleri şöyle özetledi, “Koyun 6 ayı tamamlayıp, 1 yaşını doldurmuş gibi gösterişli olursa kurban edilebilir. Keçinin mutlaka 1 yaşını doldurması gerekir. Büyükbaş hayvanlarda ise sığır ve manda 2 yaşını, deve ise 5 yaşını doldurmuş olmalıdır. Ayrıca büyükbaş hayvanlar 7 kişiye kadar ortaklaşa kesilebilir.” diyerek altını çizdi.

Hayvanın kapak atmış olması gerekir

Kurbanlık seçerken dikkat edilmesi gerekenleri hatırlatan Kambal, “Dinimize göre kurbanlık hayvanın belirli bir yaşa ulaşarak ön dişlerini değiştirmiş, yani halk arasındaki deyişle ‘kapak atmış’ olması gerekir. Bazı kişiler bu durumu gizlemeye çalışıyor. Vatandaş bilinçli davranmalı, satıcıdan veteriner raporu istemeli.” dedi. Sahte evrak konusuna da değinen Kambal, Aydın’da şimdiye kadar böyle bir duruma rastlamadıklarını ancak her zaman dikkatli olunması gerektiğini belirtti.

Kurban yalnızca fiziksel bir işlem değil

Kurban ibadetinin niyetle yapılması gerektiğini vurgulayan Özçakır, “Kurban, vacip bir ibadettir ve ibadet niyetiyle kesilmelidir. Kur’an-ı Kerim’de geçen, ‘Kesilen kurbanların et ve kanları değil ancak bu kurbanı kesen kişinin takvası Allah’a ulaşır.’ (Hac Suresi, 37. ayet) ifadesiyle bu husus açıkça belirtilmektedir.” dedi.

Borçla kurban kesilir

Krediyle kurban kesmenin dini hükmüne ilişkin değerlendirmede bulunan Özçakır, “Borçla kurban kesmek caizdir ancak faizli kredilerle kurban kesmek dinen uygun değildir. Faizli bir kredi kullanılması, haram olan bir işlemi işin içine sokar. Bu sebeple kurban kesmek için faizli kredilere başvurmak uygun değildir.” ifadelerini kullandı. Türkiye Diyanet Vakfı’nın fetvasına da değinen Özçakır, “Faizli kredilerle kurban kesmek, dini açıdan doğru bir yaklaşım değildir.” diyerek konuya netlik kazandırdı.

Online kurban caizdir

Dijitalleşmenin kurban kesme pratiklerini de etkilediğine dikkat çeken Özçakır, “Online kurban bağışları caizdir ancak bu bağışlar güvenilir vakıflar aracılığıyla yapılmalıdır. Türkiye Diyanet Vakfı gibi kurumsal vakıfların güvenilirliği tartışmasızdır. Kurbanı kesen kişilerin ehil ve alanında uzman olması gerekir. Vekalet yoluyla başka bir şehirde ya da ülkede kurban kestirilebilir. Bu da dinen caizdir. Yeter ki vekalet verilen vakıf güvenilir olsun. Vakfın güvencesi altında kesilen kurbanların etleri de doğru şekilde dağıtılır. Bu konuda Türkiye Diyanet Vakfı’nı gönül rahatlığıyla tavsiye ederim. 2025 yılı vekaletle kurban bedelleri, yurt içi için 13.500 TL, yurt dışı için ise 5.450 TL olarak belirlenmiştir.” ifadelerini kullandı.

Hayvan canlı ve pak olmalıdır

Kurbanlık hayvan seçiminin büyük bir titizlik gerektirdiğini belirten Özçakır, “Hayvanların küpelerinin olup olmadığına, sağlık durumlarına ve yaşlarına dikkat edilmelidir. Hayvan zayıf, gebe ya da yeni doğum yapmış olmamalıdır. Ayrıca hayvanın kılları düzgün, dış görünümü canlı ve parlak olmalıdır. Ateş, salya ya da gözde akıntı gibi hastalık belirtisi olan hayvanlardan kaçınılmalıdır.” şeklinde hayvan seçimi konusunda uyarılarda bulundu.

Etin dinlenmesi şart

Kesim sonrası etin dinlendirilmesi gerektiğini belirten Kambal, “Vatandaş hemen eti işlemeye kalkıyor ama bu doğru değil. Etin serin bir yerde dinlenmesi, ardından soğuk hava ortamında bekletilerek işlenmesi gerekiyor. Aksi halde hem sağlık açısından risk oluşur hem de besin değeri düşer.” uyarısında bulundu. Ayrıca organların zamanında çıkarılmasının da önemli olduğunu söyleyen Kambal, “Hayvan kesildikten sonra ciğer, bağırsak gibi iç organlar gecikmeden çıkarılmalı. Aksi halde şişme ve bozulma olur.” diyerek hızlı ve hijyenik müdahalenin önemine dikkat çekti.

Aydın’da deve kesimi yaygın değil

Günümüzde deve yetiştiriciliğinin azaldığını ve bu nedenle deve kurbanının yaygın olmadığını belirten Özçakır, “Ancak şartları yerine getiren bir deve, 7 kişi tarafından ortaklaşa kesilebilir. Deve, sağlıklı ve yaş olarak uygun olduğunda kurban edilebilir.” şeklinde konuştu.

Allah'a yakınlaşma amacı taşır 

Adak kurbanı ile bayram kurbanı arasındaki farklara dikkat çeken Özçakır, “Adak kurbanı, bir kişi tarafından Allah’a söz verilerek kesilir. Herhangi bir olayın gerçekleşmesi ya da bir dileğin yerine gelmesi adına adanır. Bayram kurbanı ise durumu müsait olan her Müslümana vaciptir ve doğrudan Allah’a yakınlaşma amacı taşır. Adak kurbanı, Müslümanların bir dileği için Allah’a verdikleri sözü yerine getirme niyetidir. Bu tür kurbanlarda kör, zayıf veya hasta olan hayvanlar adak olarak kesilemez. Aynı şekilde kümes hayvanları da adak kurbanı için uygun değildir. Sağlıklı ve besili hayvanların tercih edilmesi gerekir.” ifadelerini kullandı.

Adak kurbanda sahibi etinden yememelidir

Adak kurbanı ve et tüketimiyle ilgili halk arasında sıkça karşılaşılan yanlış anlamaları açıklığa kavuşturan Özçakır, “Adak kurbanından kurbanın sahibi, eşi, anne ve babası, dede ve ninesi, çocukları ve torunları kesinlikle yiyemez. Ayrıca dinen zengin sayılan kimseler de bu etten faydalanamaz. Bayram kurbanında ise etten herkes yiyebilir çünkü bu kurban vaciptir. Adak kurbanından kendisi ve ailesi yemek istiyorsa, yediği etin parasını ihtiyaç sahiplerine vererek kendisi ve ailesi de etten faydalanabilir.” diyerek altını çizdi. 

Sağlıksız et kıyma makinesine girmemeli

Kambal, kıyma makinelerinin hijyenik kullanımına değinerek, “Sadece kıyma çekmek amacı ile getirilen sağlıksız etler, makineden geçen diğer etlere de zarar verir. Kıyma çekimi sırasında etin sağlıklı olup olmadığını kontrol ediyoruz. Sağlıksız et varsa kesinlikle kıyma yapmıyoruz.” diyerek halk sağlığına verdikleri önemi vurguladı.

Kurban kesimi sonrası dağıtım kuralları

Kurban kesimi sonrası etin dağıtımıyla ilgili olarak şu önemli noktaları belirten Özçakır, “Kurban etleri mutlaka ihtiyaç sahiplerine dağıtılmalı ve hiçbir organ satılmamalıdır. Ayrıca kesim işleminde çevre temizliği ve hijyen kurallarına azami biçimde dikkat edilmelidir. İbadet, sadece kesimle bitmez, yapılan kesimin doğru şekilde paylaşılması da önemli bir sorumluluktur.” şeklinde konuştu.

Denetim yapıyoruz

Son olarak vatandaşlara seslenen Kambal, “Her şeyden önce sağlıklı hayvan kesilmeli, kesim işlemleri ehil kişilerce yapılmalı. Kasaplar Odası olarak denetim yapıyoruz, ihbarlar geldiğinde gerekli mercilere bildiriyoruz. Vatandaşlarımız da bilinçli davranarak sürece katkı sağlamalı.” ifadelerini kullandı.

Şuurla yerine getirilmeli

Kurban ibadetinin bir şuurla yapılması gerektiğini vurgulayan Özçakır, kurban ibadetinin şuurla yerine getirilmesi gerektiğini vurgulayarak, kurbanın bilinçli bir şekilde yapılmasının önemine dikkat çekti. Kesim sırasında hayvanların gözlerinin kapatılması gerektiğini ve diğer hayvanlara kesim işleminin gösterilmemesi gerektiğini belirtti. Ayrıca hayvana eziyet edilmemesi konusunda uyarıda bulunan Özçakır, “Kurban, dualar ve tekbirlerle kesilmeli; organları satılmamalı ve etleri ihtiyaç sahiplerine dağıtılmalıdır.” diyerek sözlerini tamamladı.

Kurban Bayramı’na yönelik değerli bilgilerini paylaşan Aydın Kasaplar Odası Başkanı Mehmet Kambal ve Evliya Cami İmamı Sait Özçakır’a bu önemli konudaki katkıları ve paylaşımları için teşekkür ederiz.

Haber: İlginay Avunyalı