Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Yüzyıllar önce yaşanan veba salgını, Aydın'ın Karpuzlu ilçesine bağlı kırsal Koğuk Mahallesi’nde, mahalle halkının dağılmasına sebep olsa da vatandaşların asırlardır süregelen bir geleneği başlatmalarına yol açtı. Yüzyıllardır süren bu gelenek, bölgenin en eski yapısı olma niteliği taşıyan Atlılar Cami’nde her cuma ve bayram namazıyla birlikte yeniden hayat buluyor.

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve tarihi miras açısından en önemli kentlerden biri olan Aydın'ın Karpuzlu ilçesinin en eski ve köklü mahallelerinden biri olan Koğuk Mahallesi'ndeki yaklaşık 300 yılı aşkın geleneği duyanlar önce şaşırsa da, geleneğin hikayesini öğrenince hayranlık duyuyor.

Mahalle dağıldı, gelenek bozulmadı

Yüzyıllar önce mahallenin uzak sınırlarında bulunan bir gölün kenarında köy olarak kurulduğu öğrenilen Koğuk Mahallesi, Osmanlı Dönemi'nde yaşanan veba hastalığı nedeniyle mahallelinin buradan uzaklaşmasına ve "koğuk" adı verilen mağaralara sığınmasına yol açtı. Günümüzde bulunduğu alandan yaklaşık 5 km uzaklıktaki koğuklara sığınan vatandaşlar, zamanla yerleşimlerini bu alanda kurdular. Ancak zamanla dağılan mahalle halkı, bir yandan göçse de günümüze kadar süregelen geleneklerini sürdürmeyi başardı. Mahalle mezarlığındaki mescitte yaklaşık 300 yılı aşkın süredir cuma ve bayram namazları için toplanmaya devam edildi. Geçtiğimiz yıl Diyanet İşleri Başkanlığının da cuma ve vakit namazları kılınmasına resmi yazıyla izin sağladığı bu cami, aynı zamanda ildeki en eski camilerden olma özelliğini de elinde bulunduruyor. 

Geleneğin yaşatıldığı tarihi miras: Atlılar Cami

Zamanla, dağılan mahalle halkının ortak buluşma noktası olan ve ismini, çevre mahallelerden bu camiye gelmek için atlarıyla yolculuk yapan vatandaşlardan alan bu cami, mimarisi ve tarihiyle de büyük bir öneme sahip. Resmî kurumlardan edinilen bilgilere göre, yaklaşık 300 yılı aşkın geçmişe sahip olmanın ötesinde bir kültür mirası niteliği taşıyan bu cami, mahallenin tarihi ve önemi açısından büyük bir yer kaplıyor. Zaman içerisinde çeşitli hasarlar gören camide,  en son 2010 yılında mahallede yaşayan bir hayırsever tarafından restorasyon çalışması yapıldığı öğrenildi. 

Gelenek değil, artık yaşam biçimi oldu

Bir mezarlığın tam ortasına kurulan ve kılınan namazlar sonrası mahallelinin yakınlarının mezarlarını ziyaret edip dua okudukları öğrenilirken, mahalle muhtarı Murat Eke, vatandaş tarafından geleneğin istemsiz bir şekilde yaşatıldığı ve artık bir yaşayış biçimi olduğunu dile getirdi. Muhtar Eke, konuşmasına şu ifadelere yer verdi: “Caminin yapıldığı tarihi tam olarak bilen yok, yaklaşık 300-400 yılı aşkın bir gelenekten bahsediyoruz. Caminin yanındaki mezarlıklarda yazı yok, kimisi Arapça, kimisinde de sadece taş var. Geçmişte yaşanan veba hastalığı nedeniyle mahalle halkı çeşitli bölgelere kaçmış. Gerek o zaman gerek günümüzde mahalleli, her zaman bu camiye gelerek geleneği yaşatmış. Bizim atalarımız, onların ataları derken bu gelenek, bu mahallede artık bir yaşam biçimi oldu. Pandemi zamanlarında bile buraya gelmemezlik yapmadık. Geleneğimizi yaşatmaya çalışıyoruz. Bu gelenek bizim için inanılmaz bir gurur kaynağı ve biz bunu yaşatabilmek için elimizden geleni yapıyoruz." 

Görev yaptığı yer nedeniyle tarihi bir görev üstlendiğini ve bununla gurur duyduğunu dile getiren cami imamı Ali Sevili, "İlk geldiğimde öğrendim ki böyle bir gelenek var. Çok sevindim. Mezarlığın içerisinde olması da ayrı bir tarihsel olay. Burada vatandaşlar hem ibadetlerini gerçekleştiriyorlar hem de geçmişlerini yad ediyorlar. Hem de atalarının geleneğini yaşatıyorlar. Burada görev yapmaktan gurur duyuyorum. Bu geleneğin de her zaman yaşatılacağına inanıyorum ve güveniyorum." dedi.

Tarihi miras yaşatılmaya çalışılıyor

Mahallenin en yaşlılarından biri olan 80 yaşındaki Necati Erten, caminin eski zamanları hatırladığını söyleyerek, "Bu caminin 3 tadilatını gördüm. Benim çocukluğumda topraktandı. Çocukluğumuzdan beri hep buraya gelir gideriz. Diğer vatandaşlar da öyle. Normalde mahallede yaşayan çok insan yoktur. Sağa sola dağıldı herkes ama her cuma ve bayram namazlarında dışarıdan insanlar buraya gelir." ekledi.

Koğuk Mahallesi’nde bulunan Atlılar Cami hakkında bizlere bilgi veren yetkililere, vakit ayırıp haber hakkında bizleri bilgi sahibi yapan ve değerli vakitlerini bizler için ayıran mahalle muhtarı, cami imamı ve diğer vatandaşlara teşekkürlerimizi sunarız. 

Haber: Mustafa Akgün