Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kuantum bilgisayarları, klasik hesaplamaların sınırlarını aşarak geleceğin teknolojisini şekillendiriyor. Dr. Öğr. Üyesi Samsun Mustafa Başarıcı, kuantum bilgisayarlarının potansiyelini ve Kriptografi gibi alanlarda yaratacağı devrimleri anlattı.

Teknolojinin sınırlarını zorlayan kuantum bilgisayarları, günümüzde büyük şirketlerin yatırımlarıyla hızla gelişmektedir. Ancak bu alandaki ilerlemeler henüz emekleme aşamasında. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Samsun Mustafa Başarıcı, kuantum bilgisayarlarının sadece teknik alanda değil aynı zamanda sosyal hayatta da devrim yaratacak potansiyele sahip olduğuna dikkat çekiyor. Şifreleme sistemlerini tehdit etme gücü ve gelecekteki uygulama alanlarıyla alakalı, ilgi çekici bilgiler veren Başarıcı, bu teknolojinin ne zaman günlük yaşamımıza gireceği hakkında da önemli değerlendirmelerde bulundu.

Kuantum bilgisayarları nedir?

Bugün kullandığımız bilgisayarlar, bilgiyi 0 ve 1’lerden oluşan bitlerle işler. Bu sistem, dijital dünyamızın temelini oluştursa da bazı problemlerde yetersiz kalabiliyor. İşte kuantum bilgisayarları bu noktada devreye giriyor. Dr. Başarıcı bu farkı, “Klasik bilgisayarlar, bir işlemi adım adım çözerken, kuantum bilgisayarları aynı anda birçok farklı seçeneği değerlendirebilir. Bunun sebebi, kuantum bitleri (Qubit), süperpozisyon ve dolanıklık gibi kuantum mekaniği prensiplerini kullanmasıdır. Klasik bilgisayarlardaki bitler yalnızca 0 veya 1 değerini alabilirken, qubit’ler aynı anda hem 0 hem de 1 olabiliyor. Bu da hesaplama gücünü büyük ölçüde artırıyor.” şeklinde aktardı. Ayrıca Başarıcı, “Bu farkı basit bir örnekle açıklamak gerekirse, klasik bilgisayarlar bir labirentin çıkışını bulmak için tüm yolları tek tek dener. Kuantum bilgisayarları ise aynı anda tüm yolları değerlendirerek en kısa yolu anında belirleyebilir. Bu özellik, karmaşık hesaplamalar gerektiren birçok alanda büyük avantajlar sağlayabilir.” dedi.

Günümüzde kuantum bilgisayarları

Gelecekte büyük bir devrim yaratması beklenen bu teknoloji henüz gelişim sürecinde. Şu anda kuantum bilgisayarlar büyük laboratuvarlarda test ediliyor ve ticari olarak yaygın bir şekilde kullanılmıyor. Ancak Google, IBM ve Microsoft gibi dev şirketler, kuantum bilgisayarlarının geliştirilmesi için büyük yatırımlar yapıyor. Başarıcı, mevcut durum hakkında, “Şu an elimizde olan kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarlarla rekabet edecek düzeyde değil. Hata oranları yüksek, çalıştırılmaları oldukça zor ve stabil olmaları için aşırı düşük sıcaklıklarda tutulmaları gerekiyor. Ancak ilerleyen yıllarda, bu problemlerin aşılmasıyla birlikte kuantum bilgisayarlarının gücünü gerçek anlamda görebileceğiz.” diye konuştu. Bugün kullanılan klasik bilgisayarların da 1940’larda oda büyüklüğünde olduğunu hatırlatan Başarıcı, kuantum bilgisayarlarının da zamanla küçülerek daha erişilebilir hale gelebileceğini belirtti.

Şifreleme sistemleri ve kuantum tehdidi

Kuantum bilgisayarlarının en büyük etkilerinden biri siber güvenlik alanında olma ihtimali yüksek. Bugün kullandığımız internet güvenlik sistemleri, büyük asal sayıların çarpanlarına ayrılmasının klasik bilgisayarlar tarafından çok uzun sürede yapılması ilkesine dayanıyor. Başarıcı, “Günümüzün en yaygın şifreleme yöntemlerinden biri olan Rivest, Shamir ve Adleman (RSA), büyük asal sayıların çarpanlara ayrılmasının zor olması prensibiyle çalışıyor. Ancak Shor Algoritması adı verilen kuantum tabanlı bir yöntem, bu işlemi klasik bilgisayarlara kıyasla çok daha hızlı gerçekleştirebilir. Bu da bankacılık, devlet güvenliği ve internet üzerinde kullanılan birçok şifreleme sisteminin güvensiz hale gelmesine neden olabilir. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse, klasik bir bilgisayar bir kasanın şifresini çözmek için her ihtimali tek tek denerken, kuantum bilgisayarı aynı anda tüm ihtimalleri test edebilir ve doğru şifreyi saniyeler içinde bulabilir.” şeklinde konuştu.

Post-kuantum kriptografi

Başarıcı güvenlik için alınan önlemler hakkında, “Bilim insanları, kuantum bilgisayarlarının oluşturabileceği güvenlik tehditlerine karşı yeni şifreleme yöntemleri geliştirmeye başladı. Post-kuantum kriptografi adı verilen bu yöntemler, kuantum bilgisayarlarıyla bile kırılamayacak şekilde tasarlanıyor.” şeklinde konuştu. Başarıcı, “ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), şu anda kuantum saldırılarına karşı dayanıklı yeni şifreleme algoritmaları belirlemek için çalışmalar yürütüyor. Yani kuantum bilgisayarları gelişmeden önce, güvenliğimizi sağlamak için önlemler alınmaya başlandı. Bu süreç, gelecekte internet güvenliği için yeni bir çağın kapılarını aralayabilir.” diyerek ekledi.

Kuantum bilgisayarlarının kullanım alanları

Kuantum bilgisayarlarının potansiyeli yalnızca siber güvenlik ile sınırlı değildir. Bu teknoloji, birçok sektörde köklü değişimlere yol açabilir. Bu sektörlerden bahseden Dr. Başarıcı, kuantum bilgisayarlarının ilaç geliştirme sürecinde devrim yaratabileceğini belirterek “Kuantum bilgisayarları, moleküler düzeyde simülasyon yaparak yeni ilaçların keşfini hızlandırabilir.” dedi. Özellikle genetik hastalıklar ve kanser tedavisi üzerine yapılan araştırmalarda bu teknolojinin büyük fark yaratabileceğini vurgulayan Başarıcı, “Günümüzde klasik bilgisayarlarla bir molekülün davranışlarını modellemek yıllar sürebilirken, kuantum bilgisayarları ile bu işlem saatler içinde tamamlanabilir.” ifadesi ile ilaç endüstrisinde sağlanacak zaman avantajına dikkat çekti. Kuantum bilgisayarlarının finans sektöründe de önemli değişimlere yol açabileceğini belirten Başarıcı, “Büyük veri analizleri, risk hesaplamaları ve yatırım stratejileri kuantum bilgisayarları sayesinde çok daha hızlı ve doğru şekilde yapılabilir” ifadesiyle, özellikle bankacılık alanında büyük bir verimlilik artışı yaşanacağını söyledi. Aynı zamanda dolandırıcılık tespitinde de bu teknolojinin kritik bir rol oynayabileceğini vurgulayarak, “Özellikle bankalar, risk analizi ve dolandırıcılık tespiti gibi konularda kuantum bilgisayarlarından büyük fayda sağlayacaklar.” şeklinde ifade etti. Lojistik sektöründe, verimli rotanın belirlenmesinin büyük bir problem olduğunu belirten Başarıcı, kuantum bilgisayarlarının bu sorunu çözebileceğini ifade ederek “Bir lojistik şirketinin en verimli teslimat rotasını hesaplaması çok karmaşık bir süreçtir. Klasik bilgisayarlar bu hesaplamaları uzun sürelerde yapabilirken, kuantum bilgisayarları aynı anda tüm seçenekleri değerlendirerek en hızlı çözümü anında sunabilir” dedi. Bunun yalnızca lojistikle sınırlı kalmayacağını, şehir içi trafik yönetiminde de kullanılabileceğini belirten Başarıcı, “Aynı teknoloji, trafik yönetimi sistemlerinde de kullanılabilir ve şehir içi ulaşımı optimize edebilir” sözleriyle, gelecekte ulaşımın daha akıllı ve verimli hale geleceğine işaret etti.

Dr. Samsun Mustafa Başarıcı, kuantum bilgisayarların beraberinde getireceği bu değişime hazırlıklı olmanın kritik önem taşıdığını vurgulayarak “Bu teknoloji, bilimden finansa kadar pek çok alanda büyük bir sıçrama sağlayacak. Ancak aynı zamanda mevcut güvenlik sistemlerini tehdit edebilir. Asıl önemli olan, bu değişime şimdiden hazırlanmak ve gerekli önlemleri almak” dedi.

Gelecek, kuantum teknolojisini nasıl yöneteceğimize bağlı olarak şekillenecek. İnsanlık, bu devrimi fırsata çevirecek adımları doğru atabilirse, kuantum bilgisayarları büyük problemlerin çözümünde kilit rol oynayabilir. Bilgi ve görüşlerini bizimle paylaşan Dr. Samsun Mustafa Başarıcı’ya teşekkür ederiz.

Haber: Sultan Çelikkanat