Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Epilepsi, günün herhangi bir saatinde kontrolünüz dışında bir baygınlık hali ile sonuçlanan, iyileşene dek sürekli diken üstünde yaşamanıza neden olan bir hastalıktır. Çoğunlukla çocuk yaşlarda görülmeye başlayan ve sıklıkla geçici bilinç kaybına neden olan nöbet durumlarıdır. Korku, anksiyete gibi psikolojik durumlarında epilepsi hastalığını tetiklediği bilinmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2020 yılında düzenlenen bir araştırma, dünyada 65  milyona yakın epilepsi hastasının bulunduğunu, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 verilerine göre ise bu sayı ülkemizde 1 milyon civarındadır. Dünyada her yıl 2,4 milyon yeni epilepsi vakası görülmektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nöroloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Cansu,  epilepsi  hastalığına dair merak edilen, yanlış bilinen ve  aklımıza takılan  soruların cevaplarını hepimize vererek epilepsi hakkında merak ettiğimiz her noktaya parmak bastı. Kendisine merak ettiğimiz soruları sorduk ve cevaplarını aldık.

Epilepsi hastalığı nedir?

Halk arasında sara hastalığı olarakta bilinen kronik (Uzun süreli) bir hastalıktır. Epilepsi beyindeki nöronların elektriksel aktivite oluşturduğu  klinik bir tablodur. Bu aktivitelerin  hasta üzerinde farklı etkileri olabilir. Bazı hastalarda çeşitli aralıklarla bayılma durumu bazılarında ise kasılma nöbetleri ve duyusal değişiklik durumuna maruz kalabiliyor.

Epilepsi hastalığının görülme sıklığı nedir?

Epilepsi hastalığı, beyindeki nöronların elektriksel aktivite oluşturduğu  klinik bir tablodur ve çok çeşitli klinik oluşturabilirler. Epilepsi, en sık görülen kronik hastalıklardan biridir. Toplumda yüzde 5 ile yüzde 1’i arasında değişmekle birlikte ortalama sıklığı Türkiye’de yüzde 0,8 gibi bir ortalamaya sahiptir. Epilepsi sanılanın aksine az görülen bir hastalık türü değildir. Epilepsinin hayatın her döneminde görülebilen birçok türü vardır. Ancak buluğ çağından sonra ortaya çıkan epilepsi nöbetlerinde başka hastalıklar da aranmalıdır.

Epilepsi tamamen tedavi edilebilir mi?

Epilepsi, tamamen düzelebilmesi ve iyileşmesi mümkün olan bir hastalıktır. Ancak  bu durum  her hasta için doğru değildir. Genelde çocuk hastaların yüzde 60 ila yüzde 70’i tedaviye hızlı cevap verir ve sağlığına kavuşur. Yüzde 20 civarı ise tedaviye geç cevap verir, iyileşemez ya da tedavisi uzun sürer. Kalan yüzde 10’luk kesim ise uzun süre epilepsi nöbetleri geçirmeye devam eder.  Bu süreç  çocukluk  döneminden erişkinlik dönemine kadar uzayabilir. Bunlara ek olarak erken teşhis ve doğru ilaç kullanımı ile 2-5 yıl arasında epilepsi hastalığı bitebilir, hastalar tamamen iyileşebilir.

Epilepsi hastalığı tek tip bir hastalık mıdır?

Hayır. Çok sayıda epilepsi türü vardır. Epileptik sendromlar vardır. Bu sendromlar bazen işimizi zorlaştırıyor. Ancak farklı epilepsi türlerinin içinde  iyileşmesi mümkün olmayan bir epilepsi türü mevcut değildir.

Epilepsi tedavi süreci nasıl ilerlemektedir?

Epilepsi tedavisi: günümüzde ilk olarak antiepileptik, anti nöbet ilaçlarıyla tedavi edilir. Fakat bu ilaçlar etkisiz kaldığı takdirde cerrahi pil takılması ya da ketojenik dediğimiz diyet modeli uygulanır. Epilepsi olduğu düşünülen hastaya ilk olarak MR (Manyetik rezonans görüntüleme) çekilir. Ardından beyindeki nöronlar incelenir ve daha sonra EEG (Elektro Ensefalo Grafi) denilen bir alet ile nöbetin yeri, şiddeti ve süresini ölçüyoruz. Ardından bu sonuçlara göre ilaç ya da cerrahi müdahale uygulanır.

Epilepsi hastaların günlük yaşamda nelere dikkat etmeleri gerekiyor?

Epilepsi hastalarının  günlük yaşamda epilepsi nöbetlerinin aktif olmasına ya da epilepsi türüne göre dikkat etmesi gereken hususlar değişiklik gösterebilir. Hasta eğer evde nöbet geçiriyorsa evin içerisinde ucu sivri cisimler olmamalı. Banyonun kapısını kapatmamalarını ya da tek başına bir yere gönderilmemeleri gerekir. Epilepsi hastaları kendini çok zorladığında, kendini yorduğunda, uykusuzluk gibi bitkin hissettirecek durumlarda nöbet geçirme riskleri epey artar.  Bu sebeple hastaların bu söylediğim durumlardan ivedilikle uzak durmaları gerekir.

Epilepsi nöbetine giren hastaya ilk müdahale nasıl yapılır?

İlk olarak nöbete giren hastanın olduğu ortama göre güvenli bir yere alınmasının ardından, boğaz kısmını sıkan bir şey varsa onu gevşetmemiz daha sonra hastanın sağa veya sola ağız yeri görecek şekilde yan yatırılması gerekir. Hastanın kolları ve bacaklarına hareket serbestliği sağlanmalı. Hastanın ağzını açmaya ya da ağzına bir şey sokulmaya çalışılmamalıdır. Nöbet uzuyorsa ambulans çağırılıp hastanın hastaneye götürülmesi gereklidir. İmkân varsa nöbet kayda alınmalı ve nöbetin ne kadar süre devam ettiği not alınmalıdır. Kayıt altına alınan veriler hastanın tedavi sürecinde kullanılabilir.

 Epilepsi cerrahi müdahale ile etkisiz bırakılabilir mi?

Epilepsi hastalığı cerrahi müdahale ile tabi önlenebilir. Mesela Hipokampus (Beynin hafıza merkezi) gibi ya da Fokal Lezyonlar (Bozulmuş doku)  gibi yani beyinde önemli bir merkez görme merkezi, işitme merkezi, konuşma merkezi, hareket merkezi gibi önemli merkezlerin olmadığı bir bölümde bir nöbet tetikleyicisi varsa cerrahi müdahale ile alınıp hasta epilepsiden tamamen kurtulabilir.

 "Epilepsi utanç değil hastalıktır"

Prof. Dr. Ali Cansu'nun aktardığı bilgilere göre, epilepsi azımsanamayacak çoğunlukta hayatımızda var olan bir hastalıktır. Epilepsi hastalığının erken teşhis, doğru ilaç kullanımı ya da cerrahi tedavi yöntemleriyle  tamamen iyileşebileceğini söyleyen Cansu, ayrıca  epilepsi nöbetine giren bir hasta ile karşılaşma durumunda ilk müdahalenin  nasıl yapılması  gerektiğini anlattı. "Epilepsi utanç değil hastalıktır."

Haber & Fotoğraf: Süleyman Anaç