Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

MS (Multiple Skleroz), beyinde ve omurilikte mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (Miyelin kılıfı) hastalığıdır. Bu hastalık etkisini merkezi sinir sisteminde gösteren kronik bir rahatsızlıktır. Hastalık kendini kısa süreli ataklarla belli eder ancak az da olsa atak geçirmeyen Ms hastaları vardır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2021 verilerine göre dünyada yaklaşık 3,5 milyon, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizde 72.000 MS hastası bulunmaktadır. Kanada’ da bulunan University of British Columbia’da  MS hastalığı üzerine birçok çalışması bulunan  Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cavit Boz, MS hastalığı  hakkında yanlış bilinenleri aktararak kendisine yönelttiğimiz soruları cevapladı.

MS (Multiple Sikleroz) hastalığı hakkında genel bilgi verebilir misiniz? 

MS olarak bilinen hastalık beyin, omurilik ve göz sinirinin hastalığıdır. Normalde bağışıklık hücrelerimiz yabancı maddelere karşı savaşır. Bağışıklık hücrelerinde sebebini bilmediğimiz bir şekilde şaşırma, yanlış çalışma olması sonucu kendi vücut hücrelerimize karşı bir saldırı ortaya çıkar ve bu vücudumuzun pek çok bölgesinde olur. Bu duruma otoimmün hastalık denir. Eğer bu hastalık beyin, omurilik ve göz sinirini etkiliyorsa o zaman MS dediğimiz hastalık ortaya çıkar.

Hastalığın temel belirtileri ve bulguları nelerdir? 

Santral sinir sistemi olarak bildiğimiz beyin, omurilik ve göz sinirini etkilediği için bu bölgelerle ilişkili şikayetlere neden olur. Bu durum genellikle atak ile başlar. Atak belirtileri en az yirmi dört saat, ama genellikle bir ila bir buçuk ay kadar süren, giderek artan ve daha sonra azalıp bazen kendiliğinden bazen de uygulanan tedavilerle düzelen durumlardır. Bu belirtiler genellikle bulanık görme ve vücudun herhangi bir yerinde uyuşma şeklinde olabilir. Eğer beyincik bölgesi etkilenmişse denge kusuruna neden olabilir. Bazen omurilik etkilenmesine bağlı olarak idrar sorunlarına da neden olabilmektedir. Bunun yanı sıra uzun zaman içerisinde bilişsel bozulma olarak adlandırdığımız bazı zihinsel yavaşlamalara da neden olabilmektedir. En sık görülen belirtisi enerji kaybı ve yorgunluk gibi belirtilerdir. 

MS ölümcül tehlikesi olan bir hastalık mıdır, bulaşıcı mıdır? 

MS bulaşıcı bir hastalık değildir. Aile bireyleri arasında, bir başkasına dokunmakla, solunum yoluyla veya başka bir kan transferi gibi herhangi bir yolla bulaşmaz. MS, ölümcül bir hastalık değildir ancak bazı MS hastalarında uzun dönemde sakatlıklara ve enfeksiyona bağlı olarak yaşam süresi, topluma göre beş yıl kadar daha kısa olduğu istatistikler ile saptanmıştır. 

MS kalıtsal bir hastalık mıdır?

MS, anne babadan, çocuğa geçen bir hastalık değildir ancak MS’ in genetik bir yönü de vardır. Hastaların yaklaşık %15’inde hastalığın diğer aile üyelerinde de olduğu görülmektedir. MS hastalığında ailesel bir yatkınlık durumu mevcuttur. Ama genetik geçişli bir hastalık kategorisinde yer almaz. Bu durumu şöyle açıklayabiliriz: anne-babası MS olan kişilerin çocuklarında MS riski normal topluma göre daha fazladır ama anne babadan ona geçmemiştir.  

MS kalıcı felce neden olabilir mi, oluyorsa engellenebilir mi? 

MS'in iki yönü vardır. Bunlardan birincisi ataklar ve iyileşmeler, ikincisi ise hasar yapması durumudur. Eğer  hasar yapma durumu olursa ve bu beyni ve omuriliği etkilerse damar tıkanıklıklarında olan ani felçler gibi olmasa da yavaş yavaş biriken bir felç durumu olabilmektedir.  Bu durumu engellemenin yolu, hastalığın başlangıç döneminde uygun tanı ve erken dönemde etkili tedavidir. Bunun sonucunda da uzun dönem sakatlık kuvvet kaybı, felç gibi riskler engellenebilmektedir. Ancak sekel (bir hastalıktan kalan doku bozukluğu) kaldı mı, o sekel geri getirilememektedir. 

MS hastalığı, %100 iyileştirilebilir mi? 

Erken teşhis ve doğru tedaviyle çoğu MS hastası artık normal veya normale yakın bir yaşam sürmektedir. Ancak engellilik durumu gelişen MS hastalarında bu engeli geri getirmek mümkün görünmemektedir. Diğer yandan, hastalık kroniktir ve günümüzde herhangi bir tedaviyle tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. 

MS hastalığını genellikle hangi yaş grubu yaşamakta? 

MS hastalığı, genellikle genç yaş grubunda görülmektedir. 20 ile 40 yaş arasında başlaması daha sık görülmekte fakat 8-10’lu yaşlarda ve 70’li yaşlarda da başlayabilir. 18 yaşın altında başlayanlara çocuk MS ya da pediatrik MS diyoruz. Hastalarımızın yaklaşık yüzde on beşi bu şekildedir. MS hastalığı, kadınlarda daha sık görülür. Kadınlarda bu hastalığa, erkeklere göre iki kat daha sık rastlanmaktadır. 

MS hastalığına karşı uygulanan özel tedavi yöntemleri ve kullanılan teknolojik aletlerden bahseder misiniz? 

MS hastaları için özel bir teknik veya teknoloji gereği bulunmamaktadır. Engeli olan hastalarda, özellikle rehabilitasyon için teknolojik ürünler kullanılabilmektedir. Bunlar denge ve diğer egzersizler için faydalı olabilmektedir. 

MS hastalarının özellikle yememesi gereken bir besin grubu var mıdır, varsa hangi yiyecek gruplarıdır? 

MS hastalarının beslenmelerine dikkat etmeleri gerekmektedir ancak burada abartmamakta fayda var. Sağlıklı beslenmeyi uygulamak en uygunudur. Olabildiğince doğal beslenmek önemli. Akdeniz mutfağı olarak bildiğimiz beslenme türü sebze, meyve, balık, zeytinyağı, baklagillerin ve ev yoğurdu gibi doğal besinlerin olduğu beslenmedir. Katkı maddeleri içeren paketli ve hazır gıdalardan olabildiğince uzak durmak faydalıdır ancak hiç yenmeyecek diye bir kural da yoktur. Yani arada  hamburger, pizza da yenebilir ama az tüketilmesi sağlık açısından önemlidir.

MS hastalığının erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri ile engellilik durumu oluşturmadan tedavi edilebileceğini bize aktaran Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cavit Boz’a teşekkür ederiz.

Haber&Fotoğraf: Süleyman Anaç