Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Her bir sanat dalı, sanatçının sabrı ve yaratıcılığıyla hayat bulur. Bu sanatlardan biri olan kâğıt rölyef sanatı, tarihin derinliklerinden gelen köklü bir geçmişe sahip olmasının yanı sıra günümüzde hala modern bir sanat dalı olarak hayat bulmaya devam ediyor.

Meryem Pak bu detay ve incelik isteyen sanatın Türkiye’deki temsilcilerinden biri. 2005 yılından bu yana el sanatlarıyla uğraşan Pak, son 10 yıldır kâğıt rölyef sanatıyla ilgileniyor. Onunla hem bu sanatın inceliklerini hem de kişisel sanat yolculuğunu konuşmak için bir araya geldik.

Pak, kâğıt rölyef sanatına ilgisini “Biraz meraktı aslında.” sözleriyle dile getirdi. Aldığı eğitimlerle başlayan hikayesinin zamanla bir tutkuya dönüştüğünü, serüvenine usta öğretici ünvanıyla devam ederek kendi gibi bu sanata ilgisi olan kişilere eğitim vermeye başladığını söyledi. Kâğıt rölyef sanatının zorlukları olsa da bu sanatın ona verdiği huzur ve mutluluğun zorlukları unutturduğundan bahsetti. Pak, ”Kağıt rölyef sabır ve dikkat isteyen bir sanat ama yaparken insanı rahatlatıyor.” dedi.

Kat'ı sanatı ve kâğıt rölyef arasındaki ince çizgi

Kağıt rölyefin Osmanlı döneminde yapılan kat’ı sanatıyla karıştırılmaması gerektiğinin altını çizen Meryem Pak, “Kat'ı sanatı ve kâğıt rölyef birbirine benzetilerek karıştırılmaktadır. Oysa iki sanatta birbirinden farklı olarak yapılmakta. Kat'ı sanatı, asitsiz kağıtlarla her detayı sanatçı tarafından planlanarak yapılır. Sanatçı kağıtları şekillendirir, keser ve boyut verir. Kendi yaratıcılığına göre çalışmasına anlam kazandırır. Kâğıt rölyefte ise kağıtlar hazır gelir, sanatçılar kesme işlemiyle çalışmasını hazırlar. Bu iki sanatın ortak noktası ise estetik olma amacıyla kâğıdın işlenerek boyut kazandırılması ve esere dönüştürülmesidir.” diye açıkladı.

Büyük boyutlardan minimalizme: Kağıt rölyefin tarihsel gelişimi

Pak, kağıt rölyefin Osmanlı Dönemi’nde önemli bir yeri olduğunu, genellikle büyük boyutlarda dekor amaçlı kullanılan bu sanatın günümüze evrilirken daha minimalize olduğunu ve kişisel çalışmalar haline geldiğini belirtti. Konu hakkında detayları, “Fransa kökenli bu sanat Osmanlı Dönemi’nde çökertme ve kabartma sanatı olarak yapılmaya başlanmış. Heykeltıraşın bir nevi kâğıda dönüştürülmüş hali de diyebiliriz. Geçmişte süsleme amacıyla yapılan kâğıt rölyef sanatı, günümüzde modern hale gelerek daha bireysel bir boyut kazanıyor.” diye ifade etti.

“Gerçekçiliğe önem veriyorum”

Pak, kâğıt rölyef çalışmasının, yapım aşamalarını ve gerekli malzemelerini şu şekilde özetledi: “Rölyef yaparken kullanılması gereken bazı teknik malzemelerimiz vardır. Bunlardan biri kretuar bıçağıdır. Kağıtları kretuar bıçağı sayesinde hassas bir şekilde kesebiliyoruz. Diğer önemli çalışma malzemelerimiz de kesim matı, soğuk silikon, çöp şiş ve sprey verniktir. Yapılan çalışmaya göre de malzemeler değişkenlik gösterebilir. Sanatçı hazırladığı çalışmaya göre eserine daha fazla anlam kazandırmak, gerçekçiliği yakalamak için çeşitli objeler de ekleyebilir.” Pak, kendi eserlerini hazırlarken gerçek malzemeler kullanmaya özen gösterdiğini böylece çalışmanın boyutunu daha da derinleştirdiğini belirterek, “Çalışmalarımda gerçekliğe çok önem veriyorum. Küçük takılar, gerçek saç gibi çeşitli objeler kullanıyorum. Bu şekilde daha dikkat çekici ve anlamlı bir eser oluşturuyorum.” dedi.

Kâğıt rölyefte modern dokunuşlar

Kâğıt rölyef bütünüyle ele alındığında gelenekselden kopmamış ama modernleşme yolunda olan bir sanat dalı. Günümüzde değişen teknolojiyle birlikte kâğıt rölyef de yeni biçimler kazanmış durumda. Meryem Pak da bu süreci şu şekilde vurguladı: “Rölyef sanatı, sürekli değişmekte ve gelişme olan bir alan. Her ne kadar klasik çalışmalar günümüzde varlığını sürdürüyor olsa da modernize edilmiş çalışmalara da sıkça rastlamaktayız. Özellikle teknoloji ve rölyefin buluşmasıyla bu sanatın daha da gelişeceğini düşünüyorum.”

Kâğıt rölyefin modernliğe evrilmesinin, eserleri daha da derinleştirdiğini söyleyen Pak, bu sanatın yeni teknikler ve malzemelerle zenginleştirilebileceğinin önemini, “Her sanatta olduğu gibi zamanla rölyef sanatı da değişime uğrayacaktır elbette. Her döneme ait estetik farklılıklar vardır. Bu farklılıklar da sanatı sürekli bir evrim içinde tutar.” sözleriyle ifade etti.

Kâğıt rölyef eğitimi

Kâğıt rölyefe başlamak isteyenlerin iyi bir başlangıç yapması için sabırlı olması gerektiğini vurgulayan Pak, nereden nasıl başlayacağını bilmeyenler için ise Halk Eğitim Merkezlerinde ya da özel atölyelerde eğitim almalarının iyi bir seçenek olduğunu, “Başlarda yapımı zor görünse de bir süre sonra el alışıyor ve artık hayatınızın bir parçası oluyor. Sabır ve titizlik bu işin altın kuralı. Bu sabrın sonunda ortaya çıkan eser için bu zorluklara değer.” sözleriyle aktardı.

Kendi tutkusunu daha geniş kitlelere ulaştırmak için sergiler düzenleyen Pak, kâğıt rölyef serüveninin artık onun için vazgeçilmez olduğunu belirtti. İlerleyen zamanlarda kat’ı sanatında da uzmanlaşmak istediğini söyleyen Pak, Türkiye’deki kat'ı sanatı eğitiminin azlığını dile getirdi: “Aydın olmak üzere birçok şehirde kat'ı sanatını öğrenebileceğimiz bir yer yok. Bu durum bu sanatı öğrenmek isteyenler, ilgi duyanlar için büyük bir eksiklik. Yine de bu sanatı öğrenmek isteyenlerin sabırlı olması ve vazgeçmemesi gerekiyor.”

Kâğıt rölyef, geçmişin gelenekselliğini günümüzün estetiğiyle buluşturan özel bir sanat dalı olarak hayatımızda yerini alıyor. Meryem Pak’ın elinde hayat bulan bu sanat, zariflik ve sabır gerektiren yapısıyla sanatçısından izleyicisine kadar herkesi farklı bir dünyayla buluşturuyor. Gelenekselden başlayıp modernliğe giden bu yolculuk, kâğıt rölyefin sanat dünyasında ki yerini her geçen gün sağlamlaştıracağını gösteriyor. Pak’ın çabası ve sanata olan bu hayranlığı, nadir olan bu el sanatının gelecek nesillere aktarılmasına yardımcı olacak en önemli unsurlardan biri. 

Haber: Semanur Akkan