Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Birçok ürünün yapımında kullanılan Isparta gülünün faydaları saymakla bitmiyor. Isparta gülünün faydalarını ve bu gülden elde edilen ürünleri öğrenmek için, yüksek Ziraat Mühendisi Kadriye Çarkçı'dan Isparta gülüne dair bilgiler edindik. 

Kadriye Çarkçı Isparta İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü’nde yüksek Ziraat Mühendisi olarak görev yapıyor. 

Isparta gülünün kısa tarihi hakkında bizi bilgilendirir misiniz?

Gülün damıtılması ve gül yağı konusunda en eski bilgiyi İbn Haldun vermektedir. Gül suyunun 8. yüzyılda Hindistan ve Çin’e sevk edilen ticari mallar arasında yer aldığı bilgisi yine İbn Haldun  tarafından belirtiliyor. Gül suyunun çok eskiden beri üretildiği ve kullanıldığı bilinmesine rağmen, gül yağı üretimi çok daha yeni bir konudur. Gül yağı üretimi ilk defa İran’da yapıldı, buradan Hindistan, Cezayir, Tunus, İtalya, Fransa ve Bulgaristan’a yayıldı. İleri bir sanayi olarak da Bulgaristan’da yetiştiriliyor. Ülkemize ise gül, ilk defa 1870 yılında bir göçmen tarafından getirilip Bursa, Denizli ve Manisa yörelerine dikilmiştir. Gülün Isparta’ya 1888 yılında Müftüzade İsmail Efendi tarafından Bulgaristan’ın Kızanlık yöresinden getirilip bugünkü Gülcü Mahallesinde dikildiği biliniyor. Bu bilgilere göre Isparta’da gül yetiştiriciliği 1888 ve 1889 yıllarında başlamıştır. Isparta’da ilk gül yağının 1892 yılında elde edildiği de çeşitli tarihçiler tarafından ifade ediliyor. İlk gül yağının üretimini de iptidai imbiklerde Müftüzade İsmail Efendi’nin ürettiği tahmin ediliyor. Birinci Dünya Savaşından önce gül tarımının Anadolu’da bir hayli geliştiği, sırasıyla Isparta, Burdur, Afyonkarahisar, Denizli gibi batı vilayetlerinden başka Konya, Ankara, Sivas, Erzurum illerine yayıldığı ve bu illerde de yetiştirildiği biliniyor. 

Isparta gülü nasıl bir bitkidir?

Isparta gülü, yağ gülü olarak da bilinir. Pembe renkli, yarım katmerli ve kuvvetli kokulu, çok yıllık, kazık köklü, dikenli ve kışa dayanımı yüksek çalı formunda bir gül türüdür. Yağ gülünün gövde çatısını oluşturan saplar üzerinde yaprak veya sürgünleri meydana getirecek olan tomurcuklar bulunur. Sap boğumlarında, her biri 3-7 adet yaprakçıktan oluşan, üzeri mumsu, kaygan, koyu yeşil yapraklar vardır. Yağ gülü çiçekleri oldukça iri, pembe renkli ve keskin kokuludur. Her çiçekte ortalama 30 adet petal (taç) ve 5 adet sepal (çanak) yaprak vardır. Petal yapraklarının arasında ve yumurtaların üzerinde 100’e yakın polen kesesi bulunur. Dişi organlar çiçek tablası üzerinde yer alır. Çiçek sapı (pedicel) üzerindeki çiçek tablası zamanla kırmızımtırak bir renk alır ve gül meyvesini oluşturur.

Isparta gülü nasıl yetiştirilir?

Isparta gülü kırsal ve dağlık alanlarda yetişir. Toprağın serin olması gerekir, çünkü sıcak bölgelerde gül çürümeye başlar. Hasat, sabahın serin saatlerinde çiy düşmesiyle birlikte yapılır. Çünkü Isparta gülü serin iklimleri sever. Bu şekilde kokusu üzerindeyken çuvallanıp fabrikaya götürülür. Fabrikada güllerin yaprakları ayrılır ve en ortasındaki tohum alınır. Tohumdan gül yağı çıkarılır, yaprakları ise reçel, gül suyu gibi ürünlerde kullanılır. Dikilecek gülün çabuk ve kolay köklenmesi ve gelişmesi için toprağın çok iyi hazırlanması gerekir. Gül bahçesine uzun yıllar işlenmemiş toprak tesis edeceksek, toprağın 50-60 santimetre derinlikte krizma edilmesi şarttır. Toprak kumlu-tınlı hafif yapıda ise krizmaya gerek yoktur. Bu gibi topraklarda derin sürüm yeterli olmaktadır. Bölgemizde toprak işlemesi için en uygun zaman eylül ve ekim aylarıdır. Toprak işlemesi yapılmış arazide imkan olduğu takdirde tasfiye yapılmalıdır. Gül çeliklerinin dikimi için toprak yapısına ve toprak işlemede kullanılacak alet ve ekipman durumuna göre 1,5-2 metre aralıkta 40-50 santimetre derinlikte 40-50 santimetre genişlikte dikim mevsiminden 15-20 gün önce arazi meyilli ise meyile dik, düz ise kuzey-güney istikametinde karıklar açılır. Bu şekilde arazi dikime hazır hale getirilir. Sulanabilen arazilerde aralıklar 2,5-3 santimetre mesafeyle kurulmalıdır.

Gül suyunun faydaları nelerdir?

Gül suyu, ciltte tonik olarak kullanılır. Vücudun gençleşmesini sağlar. Akne, sivilce, leke gibi bütün cilt sorunlarına iyi gelir. Cildi beyazlatma etkisi de bulunuyor. Eğer düzenli kullanılırsa yavaş yavaş cildin rengini açar. Aynı zamanda cildi arındırır ve temizler, duru bir cilt ortaya çıkarır. Gül yağı da aynı şekilde cilt güzelliğinde kullanılan bir üründür. Birçok cilt lekesinin iyileşmesinde kullanılır. İnsanlara en büyük faydası, cilt temizliğinde kullanılmasıdır. Ayrıca tatlılarda da kullanılabilir. 

Isparta gülünden elde edilen ürünler nelerdir?

Isparta gülünden birçok ürün elde edilir. Örneğin gül suyu, tonik amaçlı kullanılır. Gül kremi, kuru ve hassas ciltlerde nemlendirici olarak kullanılır. Gül vazelini, özellikle topuk çatlakları ve kol dirsekleri gibi çatlaklarda kullanılmaktadır. Gül sabunu, yağlı ve sivilceli ciltlerde, cilt temizliği ve cilt onarmada kullanılır. Gül şerbeti, konsantre olarak üretilir çoğaltılarak mevlit ve özel günlerde ferahlamak ve mideyi rahatlatmak için kullanılır. Gıda ve kozmetik olarak daha birçok üründe Isparta gülü kullanılır. Isparta gülü hem ülkemizde hem de yurt dışında oldukça ilgi gören bir gül çeşididir. Sıradan bir vatandaş ürünlerin doğal olup olmadığını anlayamaz. Sürekli kullanan ya da işin içinde olan biri ancak anlayabilir. Gül yağı çok pahalı olması ve üretimi bir hayli zahmetli olması nedeniyle merdiven altı olarak çok fazla üretiliyor. Dört ton gülden ancak bir kilo gül yağı elde edilebiliyor ve gül yağının bir kilosu yaklaşık 50 bin TL değerinde, bu sebeple bazı üreticiler merdiven altı üretime yöneliyor. 

Isparta gülü, hem cilt temizliğinde hem de gıda ürünlerinde bir çok alanda kullanılmaktadır. Cilt güzelliğine olan faydalarıyla, kozmetik sektörünün temel maddelerinden biri. Aynı zamanda, birçok ülkeye ihraç edilmesiyle Isparta’nın ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Hem görüntüsüyle hem de sayısız faydasıyla ülkemizin önemli gül çeşitleri  arasında yer alıyor.

Haber & Fotoğraf : Rojin Seraç