Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Dolandırıcılık, uzun yıllardır farklı yöntemlerle karşımıza çıkan ve önlenmesi oldukça zor olan bir suçtur. Geçmişte insanları arsa ve ev satışı üzerinden kandıran bu kötü niyetli kişiler, her gün farklı yöntemler geliştirerek faaliyetlerine devam ediyor. İletişim teknolojilerinin, özellikle internetin yaygınlaşmasıyla dolandırıcılık faaliyetleri siber dünyaya taşınmış durumda. 

İnternet ve telefon üzerinden dolandırıcılık yöntemlerini ve alınması gereken önlemleri tüm dünyaya hizmet veren bir yazılım ve telekomünikasyon firmasının yazılım geliştirme müdürü olan Cafer Menderes’le, dolandırılma sonrası yaşanılan hukuki süreci ise Avukat Orçun Akbulut ile konuştuk.

Son yıllarda artan dijital dolandırıcılık vakalarını teknolojiye yeni adapte olan insanların bilgi eksikliğinden kaynaklandığını söyleyen Menderes, “Direkt sizin bilgilerinizi alması gibi bir durum söz konusu olamaz. Dolandırıcılığı yapan kişinin sizi kandırması gerekiyor. Bunu yapması için farklı yöntemler mevcut. Bugünlerde çok popüler olan bir yöntemden örnek vermek gerekirse insanlara ‘7 bin 218 sayılı yasadan dolayı mağdur olmamanız için UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) sitesine giriş yapıp bilgilerinizi kontrol edin’ şeklinde mesajlar atılıyor. Bu mesajda bir link olur, o da UYAP dosyanız. Yine dolandırıcılar UYAP’ın da sayfasını kopyaladığı için vatandaşlar gerçekten dosya sorgulamak için bilgilerini dolandırıcıların web sitesine girer. Daha sonrasında dolandırıcılar bu bilgilerle her şeyi yapabilir. Bu tarz dolandırıcılık içeren maillere ve mesajlara dikkat etmemiz gerekiyor” şeklinde konuştu.

Dolandırıcı içerikli mesajlara karşı sürekli güvenlik sistemleri geliştirildiğini belirten Menderes, “Bizim sunucularımız üzerinden iletilen mesajlarda içerik analizleri gerçekleştiriyoruz. Bir dolandırıcılık ibaresi varsa bunu daha kişiye ulaşmadan engelliyoruz. Fakat dolandırıcılar da bu sistemi aşmak için elinden geleni yapıyor. Biz bir kelimeyi sistemden engellediğimizde o kelimenin sonuna nokta koyarak veya kelimenin sonuna farklı bir harf yerleştirerek sistemi aşmaya çalışıyorlar. Onlar sistemi aşmaya çalıştıkça biz yeni önlemler geliştirmeye devam ediyoruz.” dedi.

“Hiçbir banka, hiçbir kurum sadece size özel kodu istemez.”

Dolandırıcılık mesajı gelen insanların en çok merak ettiği konu ise dolandırıcılık faaliyetinde bulunan kişilerin bu numaraları nasıl elde ettiği. İnsanların telefonuna toplu mesajların aracı şirketler tarafından gönderildiğini ifade eden Menderes, “Bu şirketlerden biri de biziz. Bizim her müşterimizin hesapları oluyor. Bu hesaplar üzerinden kendi müşterilerine mesaj yollayabiliyorlar. Örneğin bir giyim mağazasının kasasında telefon numaranızı verirseniz onların SMS ağına katılmış olursunuz. Bu giyim markası da bizim üzerimizden size kampanya mesajları yollar. Bu sisteme girerken bir doğrulama sistemimiz var. Mesajların gönderildiği panele SMS doğrulaması ile girilebiliyor. Fakat insanlarımız çok bilgisiz olduğu için kullanıcı adı şifresini bir şekilde daha önceden dolandırıcılara kaptırıyor. Bunu genelde bilgisayarına kurmuş olduğu casus yazılımlarla yapıldığını düşünüyoruz. Sonrasında sistemde kayıtlı olan telefon numarasına bir doğrulama kodu gidiyor. Müşterilerin numarasını bildikleri için bu sefer arıyorlar. ‘Biz posta güvenliğinden arıyoruz, bize şifrenizi vermeniz gerekiyor’ diyorlar. Gerçekten bunu veren insanlar oluyor. Bunun temel sebebi bilgisizlik. Hiçbir banka, hiçbir kurum sadece size özel kodu istemez. Dolayısıyla dolandırıcılar bu şekilde sisteme giriyor ve zaten hazır olan SMS listesine kendi mesajını gönderiyor” diye konuştu.

“İnsanlar bilinçlenirse dolandırıcılığın da önüne geçmiş oluruz.”

Dolandırıcıların yakalanmasının çok zor olduğunu ifade eden Menderes, “Dolandırma vakalarında hukuk ekibimiz hemen ilgili yazışmaları başlatıp suç duyurularında bulunuyor. Fakat pek çoğu aslında sonuçsuz kalıyor. Çünkü yurt dışı kaynaklı olduğu için yurt dışından sorgulanması gerekiyor. Belli bir noktadan sonra altyapı tıkanıyor. Dolandırıcılar genelde gelişmemiş ülkeler üzerinden bunu yapmayı tercih ediyor. Biz bu ülkelerden gerekli bilgileri istediğimizde ise öyle bir altyapı olmadığı için veremiyorlar. Bu sebeple dolandırıcıların önüne geçmeye de çalışmalıyız fakat daha çok insanları bilinçlendirmek üzerine düşünmeliyiz. Bu bilinçlendirme çalışması kamu spotlarıyla sürekli olarak yapılabilir. Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlar kısıtlı bir kitleye ulaştığı için kamu spotlarının bu noktada daha yararlı olacağını düşünüyorum. İnsanlar bilinçlenirse dolandırıcılığın da önüne geçmiş oluruz” dedi.

“Şu anda en güvenilir yöntem sanal kart.”

Ülkemizde en yaygın dolandırıcılık yöntemlerinden biri olan kredi kartı dolandırıcılığına yönelik sanal kartlar ile çözüm bulunabileceğini belirten Menderes, “Artık tüm bankaların sanal kart hizmeti bulunuyor. Gerçek kredi kartınızı internet alışverişine kapatıp bu kartı kullanmanız gerekiyor. Gerçek bir kart gibi fakat burada limiti siz belirliyorsunuz. Örneğin internetten alışveriş yapacaksınız ve alışverişin tutarı 500 TL. Sanal kartınıza 500 TL limit tanımlayarak bu alışverişi gerçekleştirebilirsiniz. Bir daha alışveriş yapmanız içinse yeniden limit tanımlamanız gerekiyor. Yani sanal kart bilgileriniz ele geçirilse dahi limit tanımlamadığınız sürece herhangi bir harcama yapamıyorlar. Kart bilgilerini de fiziksel karta göre çok daha kolay bir şekilde yenileyebiliyorsunuz. Şu anki en güvenli yöntem bu, ben de bunu kullanıyorum” şeklinde konuştu.

“Kimse size basit bir iş için binlerce dolar ödemez.”

Son aylarda ise yeni bir dolandırıcılık yöntemi keşfedilmiş durumda. WhatsApp uygulaması üzerinden yabancı numaralarla insanlara iş teklifi yapan dolandırıcılar, kişilere birkaç kez para transferi yaptıktan sonra sürekli olarak para isteyerek alabildikleri kadar para alıyor ve daha sonrasında kişiyi engelleyerek izleri siliyorlar. Bu mesajların herkese geldiğini ve doğrudan mesajı atan numaranın engellenmesi gerektiğini söyleyen Menderes, “Bedava yemek sadece fare kapanındadır. Kimse size basit bir iş için binlerce dolar ödemez. Bu işin arkasında mutlaka bir art niyet, bir kötü niyet ya da sizden alacağı bir şey vardır. Burada yapılması gerekilen şey mesajı atan numarayı engelleyip şikayet etmektir. Çünkü WhatsApp sürekli engellenen ve şikayet edilen hesapları inceleyip dolandırıcılık bulgusuna rastladığı anda o hesabı kapatıyor. Yalnızca o hesabı kapatmakla kalmıyor, hesabın açıldığı cihazdan yeni bir hesap açılmasına da izin vermiyor. Bu şekilde daha fazla mağduriyet yaşanmasının önüne geçmiş oluruz” dedi.

“İlk olarak polise ve jandarmaya gidilmeli.”

Dolandırılma sonrasında ilk olarak polis ve jandarmaya gidilerek suç duyurusunda bulunulması gerektiğini söyleyen Avukat Orçun Akbulut, “İfade şeklinde şikayet oluşturulabileceği gibi dilekçe verilerek de suç duyurusunda bulunulabilir. Bu süreci avukat ile yaparsanız daha sağlıklı olur fakat avukata ihtiyaç olmadan da suç duyurusunda bulunulabilir. Suç duyurusunda bulunmak için kişinin öncelikle delil toplaması gerekmektedir. WhatsApp yazışmaları, telefon görüşmeleri, banka dekontları, mesajlaşmalara ilişkin ekran görüntüleri, tanık beyanları, sosyal medya gönderileri kanıt olarak kullanılabilir. Dolandırıldığınızı kanıtladığınız takdirde ise mahkeme tarafından icra takibi başlatılır ve zarar mağdur kişiye iade edilir.” şeklinde konuştu.

Dolandırıcılığın önlenmesine yönelik çalışmalar her geçen gün sürse de önemli olan insanların bilinçlenerek dolandırıcıların kullandığı yöntemlere kanmaması. Dolandırıcılık olaylarının her aşamasını anlatan Cafer Menderes’e ve dolandırılma sonrasında yapılması gerekenler hakkında bilgilendirme yapan Orçun Akbulut’a teşekkür ederiz.

Haber: Yusuf Yıldız