Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Her birey, yuvası olarak adlandırıldığı evlerde yaşar. Kimi zaman ev, iş yeri ve hatta tarihî önem taşıyan binalar, yalnızca betonla değil, etik değerlerle de anlam kazanır. Ülkemizde gerçekleşen 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremi sonrasında gündeme gelen etik mühendislik konusunu Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Selman Sağlam bizlere anlattı. 

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depreminde Türkiye’de 11 il etkilendi. Deprem sonrasında tekrar gündeme gelen “mühendislikte etik” konusu ile Türkiye genelinde binaların güvenilirliği sorgulanmaya başlandı. “Acaba oturduğum ev depreme dayanıklı mıdır?”, “Güvende miyim?” veya “Bu bina sağlam mıdır?” gibi sorular insanların aklında kalıyor. Bu nedenle inşaat mühendisleri sadece bir binayı değil, inşa ettikleri binaların üzerinde güven yapısını da oluşturmalıdır. İnşaat projelerinde denetimin arttırılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Selman Sağlam ile mühendislikte etik konusu hakkında konuştuk. 

Kontrol mekanizmaları uzun vadede kültür oluşturuyor

Etik ve ahlâk kurallarının oluşturulmasındaki temelin kontrol mekanizması olduğunu belirten Sağlam, etik kuralların uygulanması için inşaat sektöründe de denetim mekanizması olduğunu vurguladı. İnşaat sektöründe yapı denetim firmalarının bu görevi üstlendiğini belirten Sağlam, “Kontrol mekanizmaları gerek proje aşamasında gerekse hesap aşamaları bittikten sonra uygulama aşamalarında olsun, yapı denetim firmaları dahilinde ve başka kontrol mekanizmaları dahilinde baştan sona kontrol ediliyor. Bazen bu kontroller yapılırken -birçok sektörde olduğu gibi- eksiklik ve yanlışlıklar oluyor. Bu kontrol mekanizmasının işlemesiyle uzun vadede bir kültür oluşturması bekleniyor. Fakat bu eksiklikler bu kültürün oluşmasına engel olabilir. Bu yüzden inşaat sektöründe etikten bahsettiğimizde maalesef bu kontrol mekanizması beklenen düzeyde olmadığı için etik dediğimiz şey de beklenen düzeyde değil. Bu durum ülkemizin kanayan yaralarından bir tanesidir. İnşaat sektörü ekonomik anlamda lokomotif sektörüdür. Türkiye’nin birçok yerinde firması vardır.” şeklinde konuştu.

İnşaat sektörü Türkiye’nin lokomotif sektörüdür

Türkiye’nin birçok yerinde inşaat firmalarının olduğunu dile getiren Sağlam, bu durumun inşaat sektörünü lokomotif sektöre çevirdiğini belirtti. Sağlam olmayan ve inşaat etiğine uymayan şekillerde binaların inşa edildiğini ifade ederek sözlerine şöyle devam etti: “Ekonominin lokomotif sektörü bu olduğu için birçok paydaş, inşaat sektörü üzerinden para kazanmaktadır. İnsanın özünde daha çok para kazanmak, zengin olmak veya ihtiyacından fazlasına sahip olmak vardır. Bu nedenle proje aşamasında bazı müteahhitler daha fazla kâr elde etmek için malzeme kullanımında sıkıntılar çıkmaktadır. Olmaması gereken şekillerde binalar inşa ediliyor ve bu duruma bazen meslektaşlarımız da göz yumuyor. Bunun bedelini de maalesef Kahramanmaraş Depreminde olduğu gibi acı bir şekilde ödüyoruz.”

Denetim mekanizması doğru çalışmalıdır

Etik değerlerin göz ardı edilmesinin ardındaki nedenlerden birinin ekonomi olduğundan söz eden Sağlam, “Etik değerlerin hiçe sayılmasının nedenlerinden biri ekonomidir. Normal yapı denetim mekanizması doğru çalıştığı andan itibaren ekonomik anlamdaki yanlış yaptırımlardan uzak duracak şekilde şekillendirilmelidir.” dedi. 

Yurtdışında bulunan sigorta şirketleri modeli örnek alınabilir

Gelişmiş ülkelerde uygulanan sigorta şirketleri modeli uygulamasının ülkemizde de uygulanabileceğini söyleyen Sağlam, “Etik kavramlar kısa vadede gerçekleştirilebilecek kavramlar değildir. Yapı denetiminin artırılması için bununla ilgili kanunlar çıkarılmalıdır. Hatta belli başlı firmalar zaman zaman kendi patronlarını denetlemektedir. Gelişmiş ülkelerde ise bunu sigorta şirketleri yapıyor. Patron birini işe aldıktan sonra bu işi sigortalatmak zorundadır. Bu nedenle işe giren müteahhitler ve mühendisler sigortalandıkları için bu işi yapan firmalar düzenli olarak kontrollerini sağlamaktadır. Kendi inşaat birimlerini kurarak bir denetim mekanizması oluştururlar. Sigorta şirketleri patron baskısından uzak olduğu için kontrol mekanizması etik değerleri koruyabiliyor.” diyerek sözlerini noktaladı.

İnşaat mühendisliğinde etik konusunda bizlerle bu değerli bilgileri paylaşan Prof. Dr. Selman Sağlam’a teşekkür ederiz.

Haber: Sena Kıskaç