Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Gelişen teknoloji beraberinde bireyin bir uzvu haline gelen sosyal medya, içerik üreticileri tarafından empoze edilen akımlarla kullanıcısına adeta bir tüketim hazzı sunuyor. Hayatımızda hemen her gün sosyal medya aracılığıyla yeni bir trend yerini alıyor. ASMR, bu trendlerin içerisinde son yıllarda oldukça popülerleşerek sosyal medya kullanıcılarının ilgisini çeken ve bilinen bir trend haline geldi. Özellikle video içerik üreticileri tarafından tercih edilen ASMR, yapılan bilimsel çalışmalar sonucu bireylerin psikolojik durumu üzerinde olumlu etki yaratması üzerine daha da ilgi çekici bir hal almaya başladı.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun olan ve Psikoloji yüksek lisansını Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yapan Uzm. Klinik Psikolog Dilek Yörük, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi dahil olmak üzere pek çok üniversitede görev yapmış, ardından Ege Üniversitesi’nden emekli olmuştur. Nöroloji, psikiyatri, psikoz, nevroz, çift terapistliği gibi alanlarda çalışan Yörük ile bir sosyal medya akımı olan ASMR hakkında röportaj gerçekleştirdik. 

ASMR nedir?

ASMR, Autonomous Sensory Meridian Response yani Türkçesiyle Otonom Duyusal Meridyen Tepkisidir. Bir görseli izlerken veya belirli bir sesi dinlerken yaşanılan rahatlama hissini sunuyor. Uzun saatler boyunca izlenilen ASMR videolarıyla ilgili yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda birey üzerindeki stres ve kaygı seviyesinin azalmasına, izleyiciyi rahatlatmasına yönelik bulgular gündeme gelmiştir. 

Otonom sistemi nedir tam olarak? 

Beynin kendiliğinden çalışan sistemidir. Mesela beyne dopamin salgıla demiyoruz ama çikolata seven biri için konuşursak çikolata paketi açıldığında beyin dopamin salgılıyor. Merkezi sinir sisteminin kendiliğinden “Duygu geliyor ve buna uygun kimyasal reaksiyon salgıla.” dediği şey otonom merkezdir. O ses, kişiyi yatıştırıyor, rahatlatıyor olabilir. Zaten frontal lob var. Frontal lob bizim her an her şeyi algılayan muhakeme eden tarafımız. Orda bi sükunet, beyin dalgasını alfaya düşürürse rahatlatıcı olabilir. Dolayısıyla rahatlama yalnızca ASMR videolarının yaptığı bir şey değildir. Şu an benim sesim de sizi hipnotize edebilir, dalga sesi de. Bu fizyolojik bir reaksiyon. Dinginleşirsin, hipnotize olursun. Arabayla giderken arkadaki uğultu ile frontal lobun sustuğu için de sakinleşirsin. Şimdi yeniden moda oldu. Eski şeylerin yeni adı ASMR.

ASMR tanımında kullanılan “Düşünsel Rahatlama” kavramı ile ilgili ne düşünüyorsunuz? 

Düşünsel Rahatlama biraz popüler bir deyim ben bunlara karşıyım. Bir anda bir şeyi parlatıyorlar bir anda bambaşka bir şeyi. “Düşünsel Rahatlama” insanların dikkatini çektirecek bir deyim. Düşünsel Rahatlama dopaminle açıklanır ama bu popüler bir kelime. Sansasyonel bir konu diye düşünüyorum. 

Uyku bozukluğu yaşayanların ASMR videolarını tercih etme sebebi ne olabilir?

Uyku bozukluğu yaşayanların tercih etmesini yine dopamine bağlayabiliriz. Ritmik hareketler frontal lobun yani muhakeme yapan ön beynin aktivasyonunu düşürür. Yine stres bağlamında ASMR videolarının akut stres üzerinde rahatlatma etkisi olabilir fakat uzun süre etkili olan kronik stres üzerinde pek fazla olumlu etkisi yoktur. Aynı zamanda dalga sesi, rüzgar sesi gibi sesler de insan beyninde benzer etkileri gösterebilmektedir. 

Kullanılan ses tonu gerçekten etkili midir?

Psikologların terapi tekniklerinde kullandığı ses tonu da yine frontal lobu sakinleştirici, yatıştırıcı aynı zamanda anlayışlı, empatik ve eşlikçi olmak adına önemli tabii ki. Semptom giderir diyebiliriz ama tek başına sendromu kaldırmak için yeterli değildir elbette. ASMR’de bu yönden bakıldığında kronik stresin semptomlarını azaltır. Çok öksürüyorsanız hafifletir fakat akciğer hastalığınız var ise pek de işe yaramaz. İnsan psikolojisi üzerinde çok faktör, çok etken var. 

Terapilerilerde ASMR benzeri uygulamalar kullanılıyor mu? 

Teknik olarak terapilerinde ASMR benzeri uygulamalar kullanan terapistler vardır ama ben yansıtmayı, sessizliği ve Bilişsel Davranışçı Terapi’yi (BDT) tercih ediyorum. ASMR bizzat tek başına yeterli değildir ancak yardımcı olabilir. ASMR insanların hayatın koşuşturması içerisinde frene basmasının bir sembolüdür. Dolayısıyla bu kadar uyarıcı içerisinde frene basmak dopamin ayarını düzenleyip bireye iyi gelebilir. 

ASMR çağımızda neden bu kadar popülarite kazandı?

Çağımızda neden bu kadar popüler diye düşündüğümüzde içerisinde bulunduğumuz hız, yenilik arayışı, dopamin arayışı, beynin çok fazla uyarana maruz kalması beraberinde doğan yavaşlama ve rahatlama isteğini ASMR karşılıyor diyebiliriz.

ASMR uzantısı olarak kabul edilen “Study with me” Türkçesiyle “Benimle çalış” videoları ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?

Odaklanma problemi olanların özellikle ders çalışırken tercih ettiği bir ASMR çeşidi olan söz konusu videolar, özellikle pandemi döneminde yalnız ve izole büyüyen gençlerin gerçek paylaşmayı, insani sıcaklığı kaçırması ve bireysel olarak yetişememiş olması sebebiyle de tercih edilebilir. İnsan ilişkisini ateş üzerinden anlatırsam çok yaklaşırsak yanarız, çok uzaklaşırsak donarız diyebilirim. Bu nedenle uzaklıktan ötürü donmuş insanların bireyselliğinin yetememesi dolayısıyla odak problemi yaşayarak videolarda bir kâğıt hışırtısından medet ummaları beni çok üzüyor.

Son olarak aktarmak istediğiniz bir şey var mı?

Ben bilimsel teoriyi savunuyorum. İlaçlarla başa baş giden bir terapi yöntemi olması sebebiyle çalışmalarımda BDT ile ilerliyorum. Beyindeki nörotransmitterleri düzenlemenin inanılmaz faydasını görüyorum. BDT tek başına yeterli bir terapi şeklidir mesela. Çünkü çok fazla kişisel gelişimci, insanların zayıf taraflarını ve streslerini kontrol ettiğini savunan fakat bilimsel alt zemini olmayan çok fazla insan var. Regresyon terapi, su terapisi gibi şeylerle insanlara zarar verildiğini düşünüyorum. Bir de maalesef derin okumayan yüzeysel bilgilerle dopamin sistemini bozmuş bir jenerasyon var. Bu jenerasyon beynin kıvrımlarının derinleşemediği, sadece yüzeysel beylik lafları okuyan bir kesim. Altyapı boş olunca ve uyaran da çok olunca beynin sistemi bozuluyor. Eskiden dakikada bin uyarana maruz kalıyorsak şu an on bin uyarana maruz kalıyoruz. Fark etmeden o küçük katiller, stresler üstümüzde yük olabiliyor. Gözleri parlatan şey dopamindir. Dolayısıyla dopamin çok önemli ve biz dopaminle oynuyoruz, neden? Ne yazık ki günümüzde mevcut tüketim kültüründe yeni şeylere olan merakımız için, yeniden yeniye atlamak için.

Uzm. Klnk. Psikolog Dilek Yörük’e  ASMR başlığı altında bizlere aktardığı değerli bilgiler ve yansıttığı bakış açısı için teşekkür ederiz.

Haber: Mısra Öztop