Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Yeşil binalar, çevre dostu tasarım ve uygulamalarla inşa edilen yapılar olarak bilinir. Bu tür binalar, enerji verimliliği, su tasarrufu, atık yönetimi ve iç mekan kalitesi gibi faktörlere odaklanır. Bu binalar, çevreye daha az etki bırakarak sürdürülebilir bir yaşam tarzını teşvik eder. Ayrıca, enerji ve su tasarrufu sağlayarak işletme maliyetlerini de azaltabilirler. Yeşil binalar, çevreye duyarlılık ve sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahiptir.

Yeşil binalar günümüzde giderek daha fazla önem kazanıyor ve çevre dostu tasarımlarıyla dikkat çekiyor. Bu binalar, sürdürülebilir bir gelecek için büyük bir adım olarak görülmektedir. Bu konu hakkında detaylı bilgi almak için Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Nevin Yağcı ile yeşil binalar konusunu konuştuk.

Kendinizi tanıtabilir misiniz?

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesiyim. Çevre Mühendisi olarak lisans ve lisansüstü derecelerimi İstanbul Teknik Üniversitesi’nden aldım. Uzun yıllar İTÜ’de öğretim üyesi olarak görev aldıktan sonra geçtiğimiz yıl ADÜ’ye geldim. Atık su arıtma teknolojileri üzerinde çalıştım. Yurt dışında uzun süreler araştırmalarda bulundum. Pek çok projede yönetici veya araştırmacı olarak görev aldım. Araştırmalarım saygın dergilerde yayımlandı. Yurt dışı ve içinde konferanslara katıldım. Yüksek lisans ve doktora öğrencileri yetiştirdim. Öğrencilerim akademiye veya çevre sektörüne önemli katkılar sağladılar.

Yeşil bina nedir?

Yeşil bina kavramı, bir binanın ömrü boyunca çevre dostu ve kaynak verimliliğini sağlayacak donanıma sahip olduğunu belirtir. Yeşil bina uygulamaları ile, bir binanın kendi doğal çevresi ve bina sakinleri üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi amaçlanır. Bu uygulamalara inşaat süreçleri ve binanın kullanım süresi dahildir. Yeşil bina uygulamalarında binanın dış ortam çevresine olumsuz etkilerini azaltmak için atık miktarının azaltılması ve su, hava, gürültü ve toprak kirliliğinin önlenmesi hedeflenir. Ayrıca doğal havalandırma ve aydınlatma uygulamaları ile iç mekanlarda çevre kalitesinin arttırılır.

Yeşil binaların enerji verimliliği nasıl sağlanıyor?

Yeşil binaların en önemli avantajı çevresel etkinin azaltılmasının yanı sıra enerji verimliliğinin artırılmasıdır. Tabii bu gerçekleştirilirken daha yüksek maliyetler ile karşı karşıya kalınmaktadır. Ayrıca çevre dostu yeşil malzemelerin bulunabilirliğinin sınırlı olması da önemli bir dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır.  Binalarda enerji verimliliği amacıyla yapılan uygulamalar arasında binanın inşaat aşamasında dış cepheden ısı kaybının azaltılmasına yönelik işlemler olduğu gibi, binanın kullanım süresinde kullanılmayan ışıkların kapatılmasından, ısının gerektiği kadar ayarlanmasına kadar pek çok enerji verimli kullanım sağlayıcı tedbirler bulunmaktadır. Binalarda enerji verimliliğini arttırmak için yapılan uygulamalardan bazıları: gün ışığından daha fazla yararlanmak için inşaat aşamasında ve mimari tasarımda alınacak önlemler ve özel tasarımlar, bina dış yalıtımının yapılması, binanın doğal havalanmasını sağlayacak mimari tasarımlar ve doğru havalandırma sistemlerinin seçimi, binanın iç mekanlarında kullanılacak tüm ekipmanların enerji sertifikalı olmasını sağlamak, enerji tasarruflu aydınlatmalar kullanmak gibi. Bunları kısaca anlatmam gerekirse, örneğin, ısıtma, havalandırma ve i̇kli̇mlendi̇rme sistemlerinin verimli çalışması doğru ekipman seçimi ve düzenli bakımlarının yapılması ile sağlanabilir.  Ya da enerji verimliliğini artırmak için güneş enerjisiyle çalışan dış aydınlatma veya LED ampuller dahil olmak üzere daha verimli aydınlatma kurularak elektrik kullanımı azaltılabilir. Ayrıca, doğal ışık yeterli olduğunda ışıkları otomatik olarak kısmak veya kapatmak enerji kullanımını azaltmaya yardımcı olur. Örneğin, konutlarda yüksek enerji kullanan kaynaklardan bir tanesi olan su ısıtma sistemlerinin yalıtımının sağlanması ve kullanıcıları etkilemeyecek ısıtma sensörleri ile ısıtmanın kontrolü önemli bir enerji tasarrufu sağlar. Ayrıca, güneş enerjisinin ısınma amacıyla kullanılması gibi uygulamalar da yeşil binalarda enerji verimliliğinin sağlanmasına yönelik tedbirler arasında sayılmaktadır. Ya da binaların inşaat aşamasında dış cephe ve çatı gibi alanlardan ısı kaybını önleyici tedbirler alınması enerji verimliliği sağlayacak tedbirler arasındadır. Bu tedbirler genellikle doğru malzeme seçimi ile gerçekleştirilmektedir.

Yeşil binalar çevresel etkileri azaltmak için hangi stratejileri kullanılır?

Yeşil binalar karbon, su, enerji ve atığın azaltılması yoluyla binaların çevresel etkilerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Örneğin ısıtma ve soğutma için enerji tüketimi, binanın toplam enerji tüketiminin yarısına yakını oluşturur, aynı zamanda da sera gazı üretmesi nedeniyle hava kirliliğine sebep olur.  Isıtma ve soğutma sistemleri için az önce söylediğim uygulamalar ile enerji tüketimi azaltılırken aynı zamanda atmosfere salınan karbondioksit mikatarı azaltılarak iklimimize ve genel ekosistemimize olumlu yönde çevresel etki sağlanabilir. Binalarda uygulanacak su tasarrufu, atık su ayrılması ve yeniden kullanımı gibi tedbirler de önemli ölçüde çevresel etkileri azaltır. Bunu bir açıklamam gerekirse, örneğin, yeşil binalarda su tasarrufu sağlayan armatürlerin (örn. su dolapları, pisuarlar), sensörlü musluk kullanımı gibi su tüketimini azaltıcı tedbirler alınarak veya yağmur suyu toplandıktan sonra kullanılarak önemli bir çevresel fayda sağlanabilmektedir. Böylelikle, hem daha az su kaynağı kullanılmış hem de israf en aza indirilmiş olur. Binalardan kaynaklanan atık suların bina içerisinde ayrılmasıyla ki biz bunlara kara su ve gri su diyoruz, ve gri su olarak adlandırılan az kirli atık suların bina içerisinde arıtılması ve yeniden kullanılması ile su tasarrufuna da önemli katkı sağlanarak atık su miktarı da azaltılabilmektedir. Kanalizasyona verilen atık su miktarındaki bu azalma %50’lere kadar çıkabilmektedir. Bu şekilde yeşil binalar su israfını azaltmakla kalmaz aynı zamanda su kaynaklarının gereksiz tüketimini azaltarak onların korunmasına da katkıda bulunur. Böylelikle dolaylı olarak doğal kaynaklar ve biyolojik çeşitlilik korunmuş olur. 

Son olarak yeşil binalarda katı atıkların yani çöplerin yönetilmesi ile önemli çevresel etki sağlanabileceğini de söyleyelim. Yeşil binalarda atıklar doğasına, bileşimine ve varış yerine göre ayrılır. Ayrılan bu katı atıklar geri dönüşüm, değerli malzemelerin yeniden kullanılabilmesi ve geri kazanım için uygun yerlere ve alanlara gönderilerek gereksiz yere çöp döküm yerlerine gönderilmemiş ve orada yer kaplamak yerine değerlendirilmiş olur. Bu da atıkların ekonomiye geri kazandırılması anlamına gelir ki hem kirlilik önlenerek olumlu çevresel etki sağlanmış hem de ülke ekonomisine katkı sağlanmış olur. Toparlarsak, yeşil binalarda alınan çevresel etkileri azaltıcı bahsettiğim tedbirler ile binanın ve yaşayanların karbon ayak izi azaltılmış, bina çevrenin korunmasına ve iklim değişikliğinin hızını azaltılmasına katkıda bulunmuş olur. 

Sürdürülebilir malzemelerin kullanımı, yeşil binaların tasarımında nasıl bir rol oynuyor?

Yeşil binalarda malzeme seçimi önemli. Malzeme seçimi yapılırken estetik ve performansın ötesinde sürdürülebilirlik, olumsuz çevresel etkilerin azlığı, enerji verimliliğini arttırıcılık gibi kriterler de seçim sürecinde ön plana çıkar. Bir binanın yeşil bina olması, bu bahsettiğim özellikleri taşıyan inşaat malzemeleri, ısıtma, soğutma ekipmanları, armatürler ve aydınlatma ürünlerinin seçilmiş olmasına bağlıdır.

Yeşil binaların sağlık ve konfor açısından faydaları nelerdir?

Yeşil bina sadece gelişmiş enerji verimliliği, ya da daha az atık demek değildir, aynı zamanda daha sağlıklı iç mekan ortamlarının sağlanması demektir. Yeşil binalarda yeşil olmak, kötü toksinleri uzaklaştırmak ve taze, temiz hava soluyabilmek anlamına gelir. İyi bir iç mekan ortamına sahip olmak, binada yaşayanların sağlığını korur ve toksik maddelerin solunmasından kaynaklanan ciddi hastalıklardan kaçınarak yaşam kalitesini artırır. İyileştirilmiş bir iç mekan kalitesi yalnızca sağlığımızı korumakla kalmaz, aynı zamanda ticari binalarda çalışan verimliliğini de arttırır. Temiz ve yeşil binalarda çalışanlar daha iyi konsantrasyon ve odaklanma becerilerine sahip olurlar ve bu da iş performanslarını artırır. Sağlığa olan olumlu etkinin en önemli unsuru da havalandırma sistemleridir. Yüksek verimli filtrelerin kullanımı ve düzenli bakımı sayesinde yeşil binalarda iç ortam hava kalitesi kaynaklı sağlık riskleri  -astım, solunum yolu alerjileri gibi- azalır veya ortadan kalkar. Dolaylı olarak da şunu söyleyebiliriz, yeşil binalar sayesinde, çevredeki canlılar ve insanların sağlığı, binanın yapım ve işletme süresince ortaya çıkacak hava kirliliği, gürültü, su kaynaklarının kirlenmesi gibi olumsuz çevresel koşullardan korunmuş olur, ya da oluşacak olumsuz etkiler en az indirilmiş olur. 

Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Yeşil binalar için konuştuklarımızı toparlayacak olursak, yeşil binalar için önemli 4 unsur var; enerji verimliliği, sürdürülebilir ve çevre dostu malzemeler, su kullanımı verimliliği, insan sağlığı için hava kalitesinin arttırılması. Tüm bu avantajlarına rağmen yeşil binalar oluşturdukları maliyet nedeniyle günümüzde yaygınlık kazanmamış durumda. Ancak çevresel kaygıların ve çevre kirliliğini önlenme maliyetlerinin artması ile toplumlar ve devletlerin önümüzdeki yıllarda bu konuda daha özenli ve hassas olacaklarını görebiliyoruz.

Yeşil binalar konusunda bize bu değerli bilgileri veren Prof. Dr. Nevin Yağcı’ya teşekkür ederiz.

Haber: Berivan Karatekin

Fotoğraf: Berna Turan