Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Aydın denilince akla zeytin ve incir gelir. İncirliova denildiğinde ise akla gelen ilk şey ‘devecilik’ olur. Deveciliğe çok küçük yaşta başlayan, 15 yıldır Deveciler Dernek Başkanlığı yapmış, aynı zamanda Türkiye’de 8 vilayette Deve Güreşleri Federasyonu Başkanı olmuş, şu anda ise İncirliova Belediye Başkanlığı yapan Aytekin Kaya, Türkiye’deki tek deve çiftliğinin sahibi olmanın gururunu yaşıyor. 

1970’li yıllarda babasının geride bırakmış olduğu deveciliği, oğlu Aytekin Kaya alnının akıyla çalışarak ve kazandığı maaşla bir deve alarak sürdürmeye devam etmiş. Sonrasında tek bir deveyle yola çıkan Kaya, işleri büyütüp kardeşi Sadık Kaya ile birlikte Kaya Kardeşler Deve Çiftliği’ni kurdu. Deve çiftliğini kurmalarındaki asıl amaç, kuşaktan kuşağa devam eden devecilik geleneğini bozmadan köklü bir kültür tarihini içinde barındırmasıdır. Böylelikle Kaya Kardeşler bir marka olup Ege sınırlarını aşmayı ve Marmara, Akdeniz, Doğu Anadolu’da da adından söz ettirmeyi başardı. Saygı, dürüstlük, kardeşlik ve en önemlisi de insan sağlığına verdikleri önem doğrultusunda sektörün öncülerinden biri oldu. Aynı zamanda Türkiye’de kurulan ilk deve çiftliği olması açısından da büyük önem taşımaktadır.

Birden fazla hizmet barındırıyor

İncirliova Belediye Başkanı Aytekin Kaya, deveciliğe tek bir güreş devesiyle başlamış, bugün ise deve sayısı 30’a kadar çıkmıştır. Kaya Kardeşler Deve Çiftliği’nde; deve güreşi, cemiyet hizmetleri, deve alım satımı, deve sucuğu ve deve sütü hizmetleri yer almaktadır. Özellikle deve sucuğu ve deve sütüne talep oldukça fazladır. Bir yandan belediye başkanlığı yapan bir yandan da çiftliği ihmal etmeyen Aytekin Kaya, insan sağlığı için devenin her şeyinin faydalı olduğunu vurgulayarak çiftliğinin kapılarının sonuna kadar ziyaretçilere açık olduğunu dile getirdi. 

İncirliova deve sucuğuna ‘işaret tescili’

Yapımı meşakkatli bir süreç gerektiren deve sucuğu, yaşlı develerin ve güreşemeyen develerin etinden elde edilmektedir. İncirliova’nın geleneksel bir lezzeti haline dönüşen deve sucuğunun tescil edilmesi yönündeki adım, 2017 yılında önceki belediye başkanı tarafından  başlatılmıştır. Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurulmuş, aradan geçen dört yıldan sonra ‘İncirliova Deve Sucuğu’ coğrafi işaretini alarak resmen adını tescillemiştir. Bir kültür haline gelen ve İncirliova’da yıllardır yapılmaya devam eden deve sucuğunun coğrafi işareti almasıyla beraber, ürünün bilinirliğinin yurt genelinde artacağı öngörülmektedir. Türkiye’de deve güreşlerinin olduğu yerlerde deve sucuğu tüketimi de çok olur diyen Kaya, “Deve sucuğunu diğer sucuklardan ayıran en önemli özellik deve etinin diğer etlerden daha faydalı olmasıdır.” dedi. 

Aydın İncirliova deve sütü projesiyle dünyaya açılıyor 

Deve sütü diğer sütlere oranla daha lezzetli ve besleyici olmasının yanında; A, B, C, E grubu gibi birçok vitamini içeren besin kaynağıdır. Deve sütünün, sığır ve keçi sütüne nazaran içerisinde daha fazla C vitamini barındırması, şeker hastalığını önlemesi, bağışıklık sistemini güçlendirmesi, dolaşım sistemini canlandırması, alerjik reaksiyonları azaltması, büyüme ve gelişmeye destek olması, kalp sağlığına olumlu katkısı, otizme faydalı olması ve aynı zamanda anne sütü ile eşdeğer olması gibi birden fazla faydasından bahsedilmektedir.

Deve sütü Prima Programı tarafından destekleniyor

İspanya Tarım Gıda ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü (IRTA) önderliğinde hazırlanan ve Avrupa Komisyonu PRIMA (Partnership for Research and Innovation in the Mediterranean Area/Akdeniz Bölgesinde Araştırma ve Yenilikçilik Ortaklığı) programı tarafından desteklenen ‘Deve Sütü - Akdeniz Havzası’nda Deve Sütü Üretimi, İşlenmesi ve Tüketiminin Arttırılması’ başlıklı proje 2019 yılı Haziran ayında başlatılmıştır. Avrupa Birliği projesinin Akdeniz Havzası’ndaki (Fransa, Almanya, İtalya, Hırvatistan, Türkiye, Cezayir ve Kanarya Adaları’nın) üye olduğu ‘Prima Programı’, deve sütü üretimini ve tüketimini yaygınlaştırmaya yönelik bir proje gerçekleştiriyor. 2 Milyon Avro bütçe ayrılan bu projenin 36 ay kadar sürmesi planlanıyor. 

Proje paydaşlarından çiftliğe ziyaret

Fransa Uluslararası Tarım ve Gelişme İş Birliği Enstitüsü Üyesi Prof. Bernard Faye, İspanya Tarım Gıda ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü (IRTA) Üyesi Elana Diaz ve proje koordinatörü Marta Garron İncirliova’yı ziyaret etti. Projenin Türkiye’deki paydaşı, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi  Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atakan Koç ve Kaya Kardeşler Deve Çiftliği sahibi Aytekin Kaya’dır. Aydın’a gelen yabancı konuklar, Kaya Kardeşler Deve Çiftliği’ni ziyaret ederek çiftliğin sahibi olan aynı zamanda Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Federasyonu Başkanı Aytekin Kaya ile birlikte çiftlikte incelemelerde bulundu.

Dünyada 35 milyon devenin varlığını sürdürdüğü bilinmektedir ancak bu sayı birçok ülkede kayda geçmediği için tahmin edilenden de az olduğu belirtilmektedir. Proje hakkında konuşan Aytekin Kaya, “Türkiye’deki süt üretimini ve tüketimini arttırmak için deve sayısının da artırılması gerekiyor. Bu Türkiye ve Aydın için çok büyük bir ekonomik katkı sağlayacak. Böylelikle Avrupa’nın her tarafına pastörize deve sütü yollayıp İncirliova’yı tanıtacağız ve meşhur olacağız.” dedi.

Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir kültür yok

Devecilik kültürünün bir sonraki nesillere aktarılması ve bu etkileşimin sürmesi için öncelikle bu kültürün yaşaması gerektiğini dile getiren Aytekin Kaya, “Birçok ülkeye gittim, dünyanın hiçbir yerinde böyle bir kültür yok. Devecilik çok iyi bir aile bağıdır ve bu bağın hiçbir zaman kopmaması gerekiyor.” ifadelerinde bulundu.

Haber & Fotoğraf: Kezban Durmuş