Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, dünya çapında tahminen 200 milyon insan uyuzdan etkileniyor. Uyuz tüm dünyada görülmekte. Ancak uyuz, en yaygın olarak sıcak tropik ve yoğun nüfuslu ülkelerde görülür. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Münevver Güven’e uyuz hakkında merak ettiğimiz soruları sorduk.

Uyuz nedir? Kısaca bilgi verir misiniz?   

Uyuz, insan gözü ile görülemeyen, oldukça küçük bir akarın (uyuz böceği) neden olduğu, yakın temas ile ileri derece bulaşıcı, şiddetli gece kaşıntısına yol açan bir deri hastalığıdır.

Uyuz hastalığı hangi yollarla bulaşır?

Uyuz hastalığı genellikle deriden deriye 15-20 dakika süren, uzun temas ile bulaşır. Sarılmak, tokalaşmak gibi kısa süreli temaslarla bulaşması beklenmez. Ayrıca nadir de olsa ortak kullanılan kıyafetlerle de bulaş olabilir.

Uyuz belirtileri nelerdir?

Uyuzun en belirgin belirtisi geceleri şiddetlenen kaşıntıdır. Uyuzlu hastalarda kaşıntı uyuzun etkeni olan akarın kişiye bulaşından 3 ila 6 hafta sonra başlar. Kaşıntı özellikle el parmak araları, el parmak yan yüzleri, el bileğinin iç yüzü, ön kol, koltuk altları, göbek çevresi, bel, ayak bileği, kalçalar, genital bölge ve kadınlarda meme uçlarında yoğunlaşır. Erişkin hastalarda yüz ve saçlı deride kaşıntı genellikle olmaz. Çocuk hastalarda, erişkin hastalardan farklı olarak özellikle avuç içi ve ayak tabanlarında yoğun kaşıntı ve hastalıkla ilişkili deri döküntüleri görülür. Ayrıca küçük çocuklarda yüz ve saçlı deride de kaşıntı ve deri bulguları olabilir.  

Uyuz hastalığının tedavi süreci nasıl işlemektedir?

Uyuz tedavisindeki en önemli unsurlardan biri aynı yaşam ortamını paylaşan tüm bireylerin, şikayeti olsun olmasın aynı anda tedaviyi uygulamasıdır. Kaşıntı ve deri döküntüleri olmadığı için tedaviyi uygulamayan, aynı yaşam ortamını paylaşan kişiler nedeniyle tedavi süreci oldukça uzayabilmektedir. Ayrıca eşyaların dezenfeksiyonu da diğer önemli noktadır. Yıkanabilen tüm kıyafetler, nevresim ve çarşaflar en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir. 60 derecede yıkanamayan kıyafetlerin, eşyaların ise ağzı bağlı bir poşette 5-7 gün saklanması gerekir. Hastanın yaşı, bağışıklık durumu gibi çeşitli faktörlere göre tedavide çeşitli topikal (deriye sürülerek uygulanan) ilaçlar veya ağızdan alınan ilaçlar kullanılmaktadır. Tedaviden sonra kaşıntı ve deri döküntülerinin hemen düzelmediği bilinmelidir. Etkili bir tedaviden sonra bile hastanın şikayetleri 2-6 hafta devam edebileceği unutulmamalıdır.

Uyuz hastalığı çoğunlukla hangi yaş gruplarında görülür? 

Uyuz hastalığı her iki cinsiyette, her yaş grubunda, tüm etnik gruplarda ve tüm sosyoekonomik düzeylerde görülebilir. Ancak kalabalık yaşam alanlarında daha sık görülür. Bakım evleri, hastaneler gibi kalabalık kamusal alanlarda zamana zaman salgınlara yol açabilir.

Uyuz hastalığını diğer benzeri tanılara sahip olan hastalıklardan nasıl ayırabiliriz?

Uyuz hastalığı kaşıntı ile seyreden birçok deri hastalığını taklit eder. Gece kaşıntısının belirgin olması, ailede benzer şikayetleri olan kişilerin olması, kaşıntı ve deri döküntülerinin özellikle vücudun belli bölgelerine lokalizasyon göstermesi diğer dermatolojik hastalıklardan uyuzu ayırt etmek için önemli ipuçlarıdır. Uyuz tanısı için özel bir kan testi bulunmaz. Hastaların deri muayenelerinde tespit edilen bulgular ve dermatoskopik inceleme ile uyuz diğer hastalıklardan ayırt edilip, tanısı konur.

Uyuz insanların ölümüne sebep olabilir mi?  

İnsanlarda uyuza sebep olan akar ile hayvanlarda uyuza sebep olan akarlar farklıdır. İnsanlarda uyuz, bu hastalığının neden olduğu kaşıntı, gece kaşıntısı kaynaklı uyku bozukluğu ve çeşitli deri dökülmesi nedeniyle hastaların hayat kalitelerini belirgin derecede etkileyebilir. Ancak çok nadir durumlar dışında uyuz, insan hayatını tehdit etmez.

Uyuz hastalarının şiddetli kaşınma, saç ve derilerinde dökülmelerin meydana geldiği ancak tüm dünyada uygulanan tedavi süreci ile birlikte bu hastalığın geçebildiğinin mümkün olduğunu bize ileten Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Münevver Güven hocamıza, vermiş olduğu cevaplar için teşekkür ederiz.

Haber & Fotoğraf: Süleyman Anaç