Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Depremin bir diğer adı zelzeledir. Ayağımızı bastığımız hatta evlerimizi inşa ettiğimiz yer kabuğunun derinlerinde bulunan katmanların kırılarak yer değiştirmesine deprem denir. Fay hatlarının kırılmasına gerek kalmadan, yer değiştirmesiyle de büyük depremler ortaya çıkabilir. Doğal afetlerden biri olan deprem, bazı bölge ve ülkeler için yıkıcı etkiye sahiptir. 

Türkiye, 3 fay hattının bulunması nedeniyle bir deprem ülkesidir. Yaşadığımız ev ya da saatlerimizin çoğunu geçirdiğimiz iş yerlerinin güvenilir ve sağlam olması, alabileceğimiz tedbirler arasındadır. İnsani olarak yapmamız gerekenler ise ilk yardım bilgisine sahip olmak ve deprem çantası hazırlamaktır. Olası bir deprem sonucunda, binaların iç içe geçmesiyle enkazın oluşması ve bunun sonucunda oluşabilecek hastalıklar mevcuttur. Dahiliye (İç Hastalıkları) Uzmanı Dr. Hasan Aydın ve Genel Cerrahi Uzmanı Opr. Dr. Eyüp Kahya, bu konu hakkındaki bilgilerini bizlere aktardı. 

“Crush Sendromu”

Deprem sonrası meydana gelen enkazlarda, en fazla kırık ve ezilmeler ile karşılaşılır. Bununla birlikte kişide psikolojik ve fiziksel tahribatlar meydana gelir. Hasan Aydın, “Enkaz altında kalan kişilerde ‘Crush Sendromu’ dediğimiz sendrom oluşur. Ezilmeye bağlı olarak bir organ zarar görürse, diğer organlar da zarar görür ve vücudumuzdaki sistemin işleyişi zorlaşır.” sözleriyle bilgilerini aktardı. Crush sendromunun ölümcül olabileceğine ve böbrek yetmezliğine kadar uzanabileceğine değinen Aydın, ezilen kaslardaki azot oksite bağlı damar genişlemesinin, bütün vücudu olumsuz etkilediğinin altını çizdi. Uygun tedavinin yapılması ve hızlı olunması gerektiğini söyleyen Aydın, “Tedaviye hemen başlanması hastanın sağlığı açısından çok önemlidir. Vakit kaybedilmemelidir.” ifadeleriyle deprem sonrasında yapılacak tedavilerin hızlı olması gerektiğinin önemli olduğunu vurguladı. 

Kan zehirlenmesi (Septisemi), deri iltihabı ve kırık

Hastalıklar birbirleriyle bağlantılı ve tetikleyici olabilir. Deri iltihabının sonucunda “Septisemi” görülebilir. Aydın, “Kandaki enfeksiyon değerlerinin (CRP, Lökosit) yükselmesiyle oluşabilen kan zehirlenmesi tehlikeli olabilir. Kişi terlemeye başlar, titrer, tansiyonu düşer ve bu durum çok ileri giderse organ yetmezliği bile görülebilir.” dedi ve cümlelerini şu örneklerle destekledi: “Örneğin enkazda veya kazada bir kişinin kolu kopmuş veya derisi kalkmış ise mikrop veya iltihabın kana karışması muhtemel olabilir.” Ağır cisimlerin düşmesiyle veya olay anında hızlı hareket etmekle kaza kırıklarının da oluşabileceğini söyleyen Aydın, “Sağlık ekiplerinin yardımı gelmeden herhangi bir uzva dokunulmamalı ve hemen 112 Acil Ambulans aranmalıdır.” diyerek sağlık ekiplerinin beklenmesi gerektiğini  belirtti.

Salgın ishal

Tifo, dizanteri ve kolera gibi salgın hastalıklar geçmişte de görüldüğü gibi, deprem sonrasında hijyen eksiklikleri sebebiyle tekrar görülebilir. Bu tür durumların halk sağlığını yakından ilgilendirdiğini söyleyen Harun Kahya, “Bu, kanalizasyon sisteminin henüz oturtulamamasıyla ilgili bir durumdur. Hijyenik koşullar yeterli olmadığı için insanlar ihtiyaçlarını farklı yerlerde gideriyor. İshal, bu anlamda tehlikeli ve bulaşıcı olabilir.” diyerek durumun önemini belirtti. İshalin çok şiddetli seyretmesi durumunda, uygun zamanda tedavi edilmediği takdirde, ölümcül olabileceğini söyleyen Kahya, etkenlerine göre durumun değişeceğini ve acil olarak tedavi edilip önlem alınması gerektiğini vurguladı.

Komplike durumlar

Salgınların oluşması ve hastanelerin yetersiz kalması halinde komplike durumların oluşacağını söyleyen Kahya, “Enfeksiyon bazlı hastalıklarda, hastanın taşınması durumunda başka yerlerde de salgının oluşabilmesi ihtimali doğar. Önemli olan, erken tedaviyle bütün hastaları iyileştirmek olacaktır.” şeklindeki ifadeleriyle komplike durumlarla, halk ve devletin birlikte başa çıkabileceğine de değindi. Vücut için en önemli ihtiyaç sudur. Yemek ve diğer ihtiyaçların başında su gelir, çünkü hepsi suya bağlıdır. Kahya, deprem sonrası kurtarılan insanlar için ilk aşamada yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: “Solunuma bakıldıktan sonra ulaşabilir bir uzuv varsa önce damar yolu açılması gerekir. Ardından damardan beslenme ve su ihtiyacı karşılanabilir ve daha sonra hastane ortamında ise Crush sendromu olup olmadığına ve kan değerlerine bakılır.”

Tedbirin önemi

Deprem olmadan önlem almak, toplumsal olarak edinebileceğimiz önemli bir görevdir. Kahya, hem toplumun hem de devletin seferberliği ile negatif bir durumu pozitife çevirmenin altını çiziyor. Kronik rahatsızlığı olan hastalardan bahseden Aydın, “Kronik rahatsızlığı olan kişiler, örneğin şeker hastaları mutlaka ilaçlarını deprem çantasında ya da olay esnasında ulaşabileceği yerde bırakmalıdır.” diyerek özellikle bu hastaların kullandığı ilaçları ve rahatsızlıklarını yazılı olarak deprem çantasında bulundurmasını önemle vurguladı. Deprem sonrasındaki yardımların birbirine bağlı bir organizasyon olduğunu söyleyen Aydın, herkesin deprem sonrası süreçte insanların birbirine ihtiyacı olduğunu da ekledi.

Hem ruhsal hem de fiziksel sağlığı etkileyen deprem, alınacak toplumsal ve bireysel önlemler sayesinde daha hafif veya az hasarla atlatılabilir. Dahiliye (İç Hastalıkları) Uzmanı Dr. Hasan Aydın ve Genel Cerrahi Uzmanı Opr. Dr. Eyüp Kahya’ya verdikleri değerli bilgiler için teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Haber & Fotoğraf: Sude Anğiş