Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Her canlının kendine has özellikleri olduğu gibi çiçeklerin de kendine ait özellikleri vardır. Kimi güneşi severken kimisi güneşe uzaktır. Gelgelelim ki bazı çiçekler saksıda değil toprakta sürgün verir bazı çiçekler ise Çomakdağlı kadınların gölgesinde yeşerir. Tarih kokan evleriyle zeytin ağaçlarına sarılmış olan Çomakdağ, gelenek ve göreneklerini yaşatıp yöresel kıyafetleri ve el işçilikleri ile Ege Bölgesi’nin renkli köyüdür. Yöre kadınları, bir yandan binbir emekle ipek böceklerinden elde ettikleri ipliklerle kumaşlar üretirken diğer yandan ise günlük hayattaki rengârenk giyim kuşamlarıyla  geleneklerini yaşatıyor.

Ege’de geleneklerini bugüne kadar koruyan yörük köylerinden biri olan Çomakdağ, Bafa Gölü ile Milas arasındaki Beşparmak Dağları’nın yamacında kurulu bir köy. Türkiye’de kültürün yaşatılması gereken köyler arasına seçilen ve “Köy Koruma Projesi” kapsamına alınan bu köyde kadınlar, 500 yıllık geçmişe sahip gelenek ve göreneklerini rengârenk kıyafetleriyle yaşatmaya çalışıyor. Rengârenk giyim kuşamları, entarili kadınları, zamana direnen doğal görünümlü taş evleri, otantik düğünleri ve dönemeçli yolları ile adeta zamana yolculuk hissi yaşatan bu köy hem doğal hem de kültürel özellikleri ile ön plana çıkıyor.

“Çiçekler kimliğimiz”

“Çomakdağlı kadınların giydikleri ve taktıkları takılar onlar için hayatlarının bir parçası” diyen Hatice  Aktaş, “Yetiştirdikleri ipek böcekçiliği sayesinde yöresel kıyafetlerini kendileri elde ediyorlar. Bu köyde  kumaşlar düğün davetiyesi olarak verilmektedir. Kadınların elleriyle yetiştirip kafalarına taç yaptıkları mis kokulu çiçeklerin 5 asırlık bir gelenek halini almasının ilk sebebi şimdilerde güzel kokmayı sağlayan parfüm eksikliğinden kaynaklıdır. Bir diğer sebep ise çiçek takmamanın uğursuzluğu getirdiği inanışıdır. Ayrıca; kıyafetlerin ve takıların konuştuğuna inanırız. Yöresel kıyafetlerimiz ve Osmanlı turası altınlarımız bir kadının evli mi, kocası hayatta mı ya da bekâr mı gibi soruların cevabını veriyor. Kocası vefat etmiş kadınlar çiçeği takmadıkları gibi yöresel kıyafetleri de giymiyorlar. Bir nevi onlarda kocalarının arkasından bu şekilde yas tutuyorlar. Çünkü çiçek mutluluğu ve neşeyi ifade eder.” diye konuştu.

Köylü kadınlardan Sadike Çakır da, “Yıllardır ipekböceği yetiştiriyorum. Atalarımızdan bize bırakılan mirasa sahip çıkıyoruz. Gençlerimizin bu geleneği yaşatmalarını çok istiyorum.” dedi.

‘‘Her takı ve kıyafetin ayrı bir anlamı var’’

Köyde giyilen her kıyafetin ve takılan her bir takının ayrı bir anlamı olduğuna vurgu yapan köylü kadınlardan Pakize Çakır, bu geleneklerin 5 asırdır devam ettiğine dikkat çekti. 

Geleneği yaşatmaya gayret ettiklerini kaydeden Çakır, “Çomakdağ’da kadınların giydiği kıyafetler ve taktıkları aksesuarların ise her birinin ayrı bir dili ve anlamı var. Özellikle kadınların giydiği kıyafetlerden evli mi, çocuğu var mı, kocası hayatta mı gibi birçok sorunun cevabını sormadan öğrenilebiliyor. Düğün dernek dışındaki günlerde kadınlar basma ve pazenden dikilmiş elbiseler, altına ‘topdon’ denilen şalvar giyinirken özel günlerde ise tüm kadınlar yöresel kıyafetlerini giyiniyor. Özellikle köyde dokunan ipek kumaşlarla yapılan yöresel kıyafetler, dikiş bilen kadınlar tarafından dikiliyor. ‘Üçbeş entari’ adı verilen yöresel kadın kıyafeti 7 kattan oluşuyor. Önce ‘topdon’ denilen ve üzerinde ‘yaneş’ denilen yöresel elişi olan şalvar giyiliyor. Yaneş aile yadigârı kıymetli bir elişi olup, yapımı çok uzun günler sürebiliyor. Topdonun üzerine entariye benzeyen uzun kollu ipek bir gömlek giyiliyor. Onun üzerine de ‘üçbeş entari’ giyildikten sonra bele yün kuşak bağlanıyor. Kuşağın üstüne ipek bir önlük, elbisenin üst kısmına ise göğüslük takılıyor. Elbiselerin arkasına nazardan korunmak için boncuk işlemeli bir kumaş bağlanıyor. Çomakdağ kadınlarının güzel yüzlerini, renkli gözlerini tamamlayan en önemli detaysa mis gibi kokmaları için kafalarına taktıkları fesleğen, reyhan gibi otlar ve kokulu çiçekler.’’ diye konuştu. 

‘‘5 asırdır devam eden gelenek geleceğe taşınıyor’’

İpek ve altının bir araya geldiği entarili kadınlarıyla bir renk ahengine dönüşen 200 hanelik bu köy Milas’a sadece yarım saatlik bir uzaklıkta bulunuyor. Köyün yaklaşık 50 hanesinde ipek böceği yetiştiriliyor. İpek böceklerinden elde ettikleri ipliklerden kumaş dokuyarak 5 asırdır yöresel kıyafetlerini diken köyün kadınları rengârenk ipekli giysileri, başlarına taktıkları çiçek ve altın takıları ile asırlık geleneklerini geleceğe taşıyor. Yöre kadınları, bir yandan binbir emekle el emeği göz nuru kültürel kıyafetlerini hazırlarken, diğer yandan ise ipekli dokumalardan ürettikleri kese, kadın ve erkek gömleği, masa örtüsü, peçete ve şal gibi ürünler ise genç kızların çeyizlerini süslüyor. 

‘‘Gençler gelenekten uzaklaşsa da gelenek devam edecek’’

Yaklaşık 5 asırdır devam eden geleneğe köydeki bazı gençlerin çok istekli olmadığına dikkat çeken köylü kadınlardan Hatice Aktaş ise, “Okumak için köyün dışına çıkan çocuklarımız bu geleneği istemiyorlar ve giyinmeyi de tercih etmiyorlar. Fakat devamlı köyde olanlar, bizler gibi aşıklar bu geleneğimize. Uzun yıllardır süregelen bu geleneğin bozulmayacağını düşünüyoruz. Geleneğimiz bitmez bu şekilde devam eder. Yöresel kıyafetlerimiz ve takılarımız hem gençler hem de yaşını almış kadınlar tarafından ilk günkü heyecanla kullanılmaktadır.“ diye belirtti.

Haber & Fotoğraf: Belçim Kılıckıran