Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Çocuk işçiliği, çocukların zararlı ve tehlikeli ortamlarda, genellikle yasal çalışma yaşının altında ve çoğu zaman eğitim hakkı olmaksızın çalıştırılmasıdır. Çocuk işçiliği çocukların fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyebilmekte ve sağlıksız bir çalışma ortamı yaratabilmektedir.

Çocuk işçiliğinin nedenleri arasında yoksulluk, ailenin ekonomik sıkıntısı, eğitime erişimde sorunlar, ayrımcılık ve bazı durumlarda yasa dışı göç gibi faktörler yer almaktadır. Bu durum çoğu zaman çocukların temel haklarını ve güvenli bir çocukluk geçirme haklarını ihlal etmektedir. Bu konuyu Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özlem Balkız, Aydın Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ferdi Uzun ve Avukat Tuğçehan Baran ile detaylı bir şekilde ele aldık.

“Toplumun geleceği için de ciddi bir tehdit oluşturmaktadır”

Çocuk işçiliği sadece bireylerin geleceği için değil toplumun geleceği için de ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirten Prof. Dr. Balkız “Bu sorunla mücadele etmek sivil toplum, hükümetler ve uluslararası kuruluşlar arasında daha etkin işbirliğinin sağlanarak çocukların sağlıklı ve güvenli bir ortamda yaşaması sağlanabilir.” dedi.

Eğitim fırsatları sosyal sınıflara göre farklılaşır

Eğitim fırsatları sosyal sınıflara göre farklılaşır. Üst sınıfların her türlü eğitim fırsatına erişim şansları varken alt sınıflar, alt gelir gruplarından gelen çocuklar için eğitime erişim ve eğitimi sürdürebilmenin bir lüks olduğunu dile getiren Prof. Dr. Balkız sözlerine şöyle devam etti: “Hanenin ayakta kalması için babanın annenin çalışması yeterli değildir. Çocukların da aileye gelir getirmesi şarttır. Kısacası çocukların çalışmasının ekonomik açıdan zorunlu olduğu koşullarda çocukların eğitimi ikinci planda kalmaktadır. Yaşamsal önemde olan şey çocuğun aileye ekonomik katkısıdır.” dedi.

“Belirli yaşın altındaki çocukların çalıştırılması yasalara aykırı olabilir”

Özellikle Türkiye gibi az gelişmiş ülkelerde pek çok konuda yasal düzenlemelerin olmasının yasaların tam anlamıyla uygulanması anlamına gelmediğini belirten Prof. Dr. Balkız, “Belirli yaşın altındaki çocukların çalıştırılması yasalara aykırı olabilir. Ancak ekonominin bazı sektörlerinde çocukların çalıştırılması iş gücü maliyetlerinden önemli düzeyde tasarruf sağlamayı mümkün hale getirdiği için işverenler açısından avantajlıdır. Bu bakımdan işverenler çocuk işçi çalıştırmaktan çekinmezler ve bunu da sürdürmek isterler. Bu durum yaygın bir hal aldıkça da yasalar ve kurallar esnetilir ya da var olduğu şekliyle uygulanmazlar.” ifadelerini kullandı.

“İmkânsız kılmaktadır”

Çocukluk çağında, bedensel, zihinsel ve ruhsal gelişimleri devam ediyorken çocukların özellikle de sanayi sektöründe, ağır işlerde çalıştırılmaları, uzun vadede sağlıklı bir fiziksel ve zihinsel gelişimi, ruhsal iyiliği olumsuz yönde etkileyeceğini dile getiren Prof. Dr. Balkız, “Eğitim sürecinin bu çocuklar açısından ikincilleştirilmesi ya da ötelenmesi, formal eğitim basamaklarında ilerleyememe ve eğitim yoluyla mesleki bir konum elde etmeyi güçleştirmekte ya da imkânsız kılmaktadır. Hayatının erken dönemlerinde işçilikle tanışan genç bedenler, ileriki yaşamlarında da aynı konumlarını sürdürecek ve bu döngüden çıkmakta zorluklar yaşayacaklardır. Ebeveynlerinin hayatlarını kısıtlayan ekonomik, sosyal, kültürel ve sınıfsal eşitsizlikler ve imkansızlıklar çocukların yaşamlarında da belirleyici olacak, aynı koşullar yeniden üretilmiş olacaktır.” ifadelerinde bulundu.

“Unutulmaması gerekir ki onlar çocuk”

Çocuk işçiliğinin haberleştirilmesi süreci hakkında görüşlerini aldığımız Ferdi Uzun, haberde verilen başlıklarda çocuğu rencide edecek ve küçük düşürecek ifadelerden kaçınılmasını belirterek, “Unutulmaması gerekir ki onlar daha çocuk. Dolayısıyla yıllar sonra önlerine çıkabilecek olumsuz bir durumdan etkilenme durumları olabilir.” dedi. Habercilikte en önemli hususlardan birisin de çocuk haberlerinin veriliş biçiminin olduğunu belirten Uzun, “Öncelikle çocuğun adı ve soyadı kesinlikle kapalı yazılmalıdır, ‘F.U’ şeklinde. Çocuğun fotoğrafı haberde yer almamalıdır. Fotoğraf verilecekse de çocuğun yüzü kapatılmalıdır.” diye belirtti.

“Çocuğun haberden en az şekilde etkilenmesine özen gösterilmelidir”

Çocuk haberlerinin diğer tüm konulardan farklı bir şekilde verilmesi gerektiğini dile getiren Uzun, “Çocuğun haberden en az şekilde etkilenmesine özen gösterilmelidir. Çocuğun teşhir edilmesine müsait görsel materyallerden uzak durulmalıdır. Özellikle cinsel içerikli hususlara da ayrıca dikkat edilmelidir. Çocuk haklarının korunmasına önem verilmelidir.” dedi.

“Ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir”

Konunun yasal çerçevesini bizlere açıklayan Baran, çocuk işçiliği mağdurlarına yönelik tazminat taleplerini yasal çerçeve içerisinde düzenlemenin genel bir fırsat anlamına geldiğini belirterek, “Ancak her durum kendine özgüdür ve yasal prosedürler ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Bu nedenle özel durumunuzda profesyonel hukuki tavsiye alınması önemlidir.” ifadelerini kullandı.

“Etkili bir şekilde temsil etmek için çeşitli görevler üstlenmektedir”

Avukatların çocuk işçiliğiyle mücadelede önemli bir rol üstlendiğini ve mağdurların etkili bir şekilde temsil edilmesi için çeşitli görevler üstlenilmesi gerektiğini dile getiren Baran, “Bunlar, çocuk işçiliği mağdurlarının haklarının korunması ve adil dava sürecinin sağlanması açısından önemlidir. Her durumda, çocuk işçiliği mağdurlarının spesifik hukuki ihtiyaçlarını anlamak ve bu ihtiyaçları karşılayacak stratejiler geliştirmek için uzmanlık gerekmektedir.” diye belirtti.

“Dava açma karmaşık olabilir”

Çocuk işçiliği davalarında kanıt toplama ve dava açmanın karmaşık olabileceğini belirten Baran, “Mağdurun en iyi şekilde temsil edilmesi ve hukuki sonuca ulaşabilmesi için bu süreçte uygun adımların atılması önemlidir. Her çocuk işçiliği durumu farklıdır ve özel koşullara bağlıdır. Bu nedenle davanın başarılı bir şekilde sonuçlanması için bilgi ve deneyime sahip uzman bir avukattan görüş alınması önemlidir.” dedi.

Bizlere çocuk işçiliği hakkında verdikleri bilgiler için Prof. Dr. Özlem Balkız, Aydın Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ferdi Uzun ve Avukat Tuğçe Han Barana teşekkür ederiz.

Haber: Onur Baysal