Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Çömlek tekeri dönüyor, eller çamurla buluşuyor. Testi, ustasının dokunuşuyla şekil buluyor. Serkan Türk, “Karacasu’nun toprağı böyle; demiri bol, suyu serin tutar.” diyor. Ateşin içinde sertleşen bu toprak, sadece bir çömlek değil; yüzlerce yıllık bir geleneğin bugüne taşınmış hali. Ve o damlarda, çamurun sanatla buluştuğu her gün, aynı hikâye yeniden doğuyor.

Karacasu’nun kırmızı toprağından yapılan çömlekler, eşsiz rengi ve suyu serin tutma özelliğiyle dikkat çekiyor. Nesilden nesile aktarılan bu gelenek, bölge ekonomisi için önemli bir yere sahip. Toprağının sırlarını öğrenebilmek için Karacasu çömlekçisi Serkan Türk ile söyleşi gerçekleştirdik. 

Serkan Bey bize kendinizden bahseder misiniz? 

Ben Serkan Türk, Karacasu’da çömlekçilik ile uğraşıyorum. Bu mesleği en iyi şekilde temsil etmek için elimizden geleni yapıyoruz. Çömlekçilik genellikle aileden öğrenilen bir meslektir. Usta-çırak ilişkisiyle de öğrenilir ancak çoğunlukla büyüklerimizden bu sanatın inceliklerini öğreniyoruz. Tarihçesinden bahsedecek olursak, bizim bildiğimiz kadarıyla bu çevrede son 200-300 yıldır çömlekçilik yapılıyor. Ancak Afrodisias Müzesi’nde bulunan kırmızı çanaklar, bu sanatın çok daha eskiye dayandığını gösteriyor. Bu da çömlekçilik tarihinin ne kadar derinlere gittiğini anlamamıza yardımcı oluyor.

Karacasu toprağını özel kılan nedir?

Karacasu'nun toprağı, kırmızı çamurdan oluşur ve içindeki yüksek demir oranı sayesinde bu kırmızı rengi alır. Üzerine sürdüğümüz boya ise yine toprak olan bir maddedir. Bu maddeye “madına” diyoruz ve sadece çanağı süslemek için kullanıyoruz. Karacasu toprağının en önemli özelliği, demir oranının yüksek olması nedeniyle kendine özgü bu kırmızı tonu almasıdır. Toprağımızda hiçbir katkı maddesi bulunmaz, tamamen su ve toprak karışımından oluşur. Ayrıca kendiliğinden astarlı olan bu toprak, kaymaksı dokusu sayesinde hoş bir görsel zevk sunar. Bizim “ağlayan testi” olarak bilinen testilerimiz, suyu soğutma özelliği taşır. Bu çok tercih edilmesinin sebeplerindendir. Çünkü her toprak suyu soğutmaz. Bizim testimiz suyun kirecini çeker ve suyu temizler. Hatta içindeki suyun aromasını değiştirir. Çocukluğumdan beri testilerimizin kulpu, deseni değişse de ondan içtiğiniz suyun tadı hala aynıdır. 

Neler imal ettiğinizden bahseder misiniz?

Karacasu’da 3 çeşit ürün üretiliyor. Mutfak ürünleri, çeşitli su testileri ve vazo, kül tablası gibi süs ürünleri. Genelde burada sipariş üzerine çalışıyoruz.  Toptancıların isteğine göre hem yurt içine hem yurt dışına binlerce ürün hazırlayıp gönderiyoruz. 

Kurutma aşamasını anlatabilir misiniz?

Eğer kuruması için direkt güneşe konulursa çatlama yapar.  Bu sebeple önce düz bir şekilde dışarıda bekletiyoruz. Sonra alt kısmının da kuruması için ters çevirip  bir süre de öyle beklettikten sonra fırınlıyoruz ve 870 derece ısıda pişiriyoruz. Pişme süresi ortalama 9-10 saat. Fırınlarımızda yüksek kalorili çam odunu kullanıyoruz. 

Testileri toprak damlarda imal etmenizin özel bir sebebi var mı?

Bu işi toprak damlarda yapmamızın sebebi, bu mekanın geç ısınıp geç soğumasından kaynaklanıyor. Gündüz serin oluyor, akşama doğru ise güneşin sıcaklığı içeri geliyor. Akşama kadar da bizim çömleklerimiz belli bir katılığa ulaştığı için kuruturken çatlama sorunu yaşamamamızı sağlıyor. Evet, bu damlar eski yapılar ve bakıma ihtiyaçları var ama biz burada elimizden geldiğince mesleğimizi sürdürmeye devam edeceğiz. 

Karacasu’nun çömlekçiliği, köklü bir geçmişin mirası olarak hem bölge ekonomisine katkı sağlıyor hem de kültürel bir değer taşıyor. Usta ellerde şekillenen bu zanaat, bugün hala geleneksel yöntemlerle yaşatılmaya devam ediyor. Sorularımızı içtenlikle yanıtladığı için Serkan Türk’e teşekkür ederiz.

Haber: Şeyma Turan 

Fotoğraf: Ömer Faruk Yalçın