Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Dünya edebiyatına yön veren büyük yazarlar çıkarmayı başaran Fransızlar, ilk olarak Cermen bir halk olarak Galya bölgesine göç ettiler. Bu bölgede asimile olarak Latin dil ve kültürü çerçevesinde şekillendiler. Başlarda konuştukları Latince sebebiyle küçük görülen ve barbarca olarak adlandırılan dilleri zaman içerisinde büyük yazarlar, ozanlar ve felsefecilerinin katkılarıyla günümüzde en çok ilgi gören dillerden biri olan Fransızcayı ortaya çıkardı.

Fransızların ve Fransızcanın ortaya çıkışı ve dillerinin nasıl oluştuğu ve nasıl şekillendiği hakkında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Sarıca ile bir röportaj gerçekleştirdik.

Fransızlar kimdir ve Fransızca nasıl ortaya çıkmıştır?

Fransızlar isimlerini, Frank olarak adlandırılan Cermen kökenli halk olan Franklardan aldılar. Franklar günümüzde Fransa topraklarını oluşturan Galya bölgesine göç ederek orada bir hakimiyet kurdular. Burada hakimiyet kurmalarına karşın sayıları bölgenin yerli halkları kadar fazla olmadığı için kültürlerini empoze etme konusunda başarılı olamadılar. Bölgeye geldiklerinde bölgede Kelt bir halk olan Galyalılar ve Latinlerle karşılaştılar. Roma İmparatoru Sezar’ın bölgeyi fethetmesi ve yayılması nedeniyle de bölgede Galyalı kabileler ve Latinler bulunuyordu. Daha sonra bölgeye gelmelerinden sonra bölgenin dili ve kültürüne karışmak zorunda kaldılar. Bozuk sokak Latincesi konuşmaya başladılar ve bu sokak Latincesi de günümüzün Fransızcasını oluşturdu. O dönemlerde kimse konuştukları sokak Latincesinin farklı bir dil olarak karşılarına çıkacağını düşünmüyordu. Böylelikle de Cermen bir halk olan Franklar bölgeye gelerek Latince konuşmaya başladılar ve Latin kültürünü benimsediler.

 Fransızca hep bahsedildiği gibi gerçekten de aşkın dili midir?

Fransızcanın akustiği, kulak okşama yanı ve yönü çok bilinen bir durumdur. Bu sebepten dolayı da Fransızca dilini bilmeyen kişiler bile bu dili duyduklarında etkilenirler ve Fransızca diline ilgi duymaya başlarlar. Fransızların çoğu birisine Fransızca biliyor musunuz yerine Fransızca şarkı söylüyor musunuz der çünkü Fransızca şarkı gibi bir dildir. Müzik kalitesi olan, ritmi olan, ezgisi ve türküsü olan bir dildir. Döneminde halk Latincesi veya Barbarca olarak anılan bir dilin günümüzde bu konuma gelmesi etkileyicidir. Fransız yazarlar ve ozanlar eserleriyle Fransızcayı parlatarak günümüzdeki konumuna gelmesini sağladılar. Pek çok dili konuşabilen ve iyi bilen Alman İmparatoru Şarlken’in bu konuyla ilgili çok güzel bir sözü bulunmaktadır. Şarlken, “Ben eşimle Fransızca, Tanrıyla Latince, atımla da Almanca konuşuyorum.” diyerek bu soruya çok güzel bir cevap vermiştir.

Fransızca öğrenmek bir kişiye ne gibi katkılar sağlayabilir? Günümüzde halen Fransızca etkin bir konumda mı bulunuyor?

Fransızca eskiden dünyada uluslararası olarak kullanılan yaygın bir dil konumunda bulunuyordu. Fransız araştırmacı ve yazarlar bu dilde pek çok ansiklopediler ve edebi eserler bırakarak bilimin ve bilginin gelişimine büyük katkılar sağlamışlardır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin hakim güç olması ile birlikte dünyada kullanılan uluslararası dil olma özelliğini Fransızca zaman içerisinde İngilizceye bırakmak zorunda kaldı. Günümüzde İngilizce her alanda Fransızcayı geçti ve neredeyse her alanda hakimiyet kurdu. Afrika kıtasındaki sömürge devletlerde de Fransızca uzun yıllardır konuşulmaya devam ediyor. Fakat günümüzde artık bazı Afrika ülkeleri Fransızcayı ana dil olmaktan çıkarmaya başladılar. İngilizce çok pragmatik ve kısa yoldan hareket eden bir dil olduğu için insanlar tarafından daha kolay öğrenilebiliyordu. Fransızcaya göre daha hafif bir dilbilgisi gerektirdiği için de kısa sürede, bu pragmatikliği sayesinde dünyadaki insanlar kolayca bu dili öğrenmeyi başardı. Nitelik olarak karşılaştırıldığında İngilizce, Fransızcaya göre daha hafif bir dil konumunda bulunuyor. Sonuç itibariyle gücün ve ekonomik hakimiyetin Amerika Birleşik Devletleri’nin eline geçmesiyle birlikte bu durum, uluslararası dil olmanın kültürden değil siyasi güçten kaynaklandığını bize gösterdi.

Fransızca neden diğer Latince kökenli dillerden farklı bir tarzda ve kulağa hoş gelen bir yapıya sahiptir?

Cermen bir halk olan Frankların bölgeye göç ettikten sonra bölgenin dili olan Latinceyi farklı bir tarzda ve ağızla konuşmalarıyla ortaya çıkan günümüz modern Fransızcası özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda bazı salonlarda, şatolarda kadınlar tarafından ince bir tonda konuşuluyordu. Bu sebepten ötürü de insanlar kadın erkek fark etmeksizin nezaket ve incelik adı altında çok ince bir tonda Fransızca konuşmaya başladılar. Daha nazik ve kibar Fransızca konuşmak için insanlar birbirleriyle yarışır hale geldi. Bu durum da günümüzde konuşulan modern Fransızcayı oluşturdu. Herkesin bu denli nazik ve kibar konuşması daha sonrasında bir güldürüye de konu oldu.

Fransızca zamanında nasıl uluslararası bir dünya dili olmayı başardı?

Fransızca dilinin esas ortaya çıktığı dönem 17. ve 18. yüzyıl olmuştur. Rönesans döneminden sonra bu dil artık tam anlamıyla ortaya çıkmaya başladı. 18. yüzyılı biz Aydınlanma Çağı olarak adlandırıyoruz. Bu dönemde çok büyük yazarlar ortaya çıktı ve yarattıkları eserlerle tüm dünyada yankı bulmayı başardılar. Bu yazarlar ve eserleri dünya düşünce tarihini, devlet sistemini ve dünya felsefesini etkilediler. Bu eserleri ortaya çıkaran kişiler sadece bir edebiyatçı değil aynı zamanda filozoflardır. Bu dönemde Fransız ansiklopediciler alfabe hizasında ansiklopediler yazdılar. Günümüzde nasıl Google ile tüm bilgilere ulaşabiliyorsak o dönemde de yazılan bu ansiklopediler tüm bilgilere ulaşılabilen araçlardı. Bu yönüyle bilime ve bilgiye çok büyük katkılar sağlandı. Ansiklopedi yazarları bu yaptıkları ile bilginin herkesin ulaşabileceği bir konuma erişmesini sağlamış oldular. Roman yüzyılı olan 19. yüzyılda Fransız filozof ve yazarlar felsefeyi roman ile harmanlayan romanlar ortaya çıkardılar. Varoluşla ilgili pek çok düşünce romanlarda yer aldı. 19. Yüzyılın başlarında bu şekilde Fransızca zirvelere ulaşmayı başardı. Fakat daha sonra siyasi güç dengelerinin değişmesi ile bu yönlerindeki liderliğini de yavaş yavaş İngilizce diline bırakmak zorunda kaldı. Fikirsel ve edebi bakımdan Türkçe de Fransa ile o dönemki yakın ilişkiler sebebiyle büyük oranda etkilendi ve Türkçe de Fransızcadan oldukça etkilendi.

Akademik açıdan Fransızca halen geçerli bir konumda mıdır?

Siyasi gücü sebebiyle Fransızcanın yerini İngilizce almasına rağmen Fransızca halen bilgi konusunda önemli bir konumda yer almaktadır. Akademik alanda Fransızca günümüzde dahi İngilizcenin ardından ikinci dil olarak önemli bilgi ve araştırma kaynaklarına sahiptir. Bu sebepten ötürü Fransızca halen güçlü bir dildir ve ayrıca en çok bilgi depolanan ikinci dildir. Hem İngilizce hem Fransızca bilen bir kişinin dünyadaki bilgi ve kaynakların yaklaşık yüzde seksenine ulaşabilmesi ve bu bilgileri öğrenebilmesi mümkündür.

Son olarak eklemek istediğiniz birşey var mı?

Fransızca ilk başlarda asla edebi bir dil olamayacak bir dil olarak görülse de o coğrafyada ortaya çıkan büyük yazarların ortaya çıkardıkları eserler günümüzde dünya klasikleri olarak çıkıyor. Dünyada hiçbir entelektüel çağdaş akım, edebiyat, felsefe akımları ve modernleşme açısından Fransız dili ve edebiyatından beslenmeden yoluna devam edemiyor. 

Fransa ve Fransızcanın tarihi ve gelişimi hakkında değerli bilgilerini bizlere aktaran Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa SARICA hocamıza teşekkür ederiz.

Haber: Ali Osman Korkmaz