Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Askeriyelerde yön duygusu geliştirme eğitimi olarak ortaya çıkan ve zamanla spor branşı haline gelen “oryantiring” sporunu hiç duydunuz mu? Uzun yıllardır ülkemizde tanınmış ve federasyonu bulunan bu spor günümüzde hâlâ pek bilinmemekte. Gelin oryantiring sporunun detaylarını öğrenelim. 

Oryantiring sporunun tarihi, gelişimi, kuralları, faydaları ve güncel durumu hakkında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğr. Gör. Nermin Şentürk’le konuştuk. 

Oryantiring nedir? 

Oryantiring bilişsel ve fiziksel kondisyonun aynı anda kullanıldığı ve geliştirildiği, koşarak hedef bulunan bir spor branşıdır. İlk olarak askerî yön bulma eğitimleriyle İsveç ve Norveç’te karşımıza çıkan bu spor zamanla dünyada yayılma göstermiştir. İlk sportif yarış İsveç’te 1897 yılında, ilk uluslararası yarışma 1932 yılında, ilk dünya şampiyonası ise 1996 yılında Finlandiya’da gerçekleşmiştir. 

Oryantiringde kullanılan malzemeler nelerdir? 

Bu sporu gerçekleştirirken olmazsa olmazlarımız harita, fener (bayrak), elektronik kontrol sistemi, zımba, pusula ve harita kenar bilgisidir. Bunlarla beraber parkurun olduğu alanlar çok değişkenlik göstermektedir, çünkü sabit bir parkur bulunmamakta. İster orman isterse şehir veya sulak arazi gibi çeşitli yerlerde olabileceği için ortama ve hava koşullarına uygun giyinmek de büyük önem arz etmektedir. Kullanılan malzemeleri tek tek açıklamam gerekirse özetle; harita, parkurun verildiği ve hedeflerin gösterildiği oyuncuların yer-yön bulmasını kolaylaştırır. Fener (bayrak), üzerinde yazılı olan kodlarla doğru yolda yani hedefte hangi bölgede olduğunuzu gösterir. Zımba ve elektronik kontrol sistemi de hedeflerde bulunduğunuzu belirten, gösteren aletlerdir. 

Oryantiring sporunun kuralları ve oyun şekli nedir? 

İlk önce oyunculara yarışmanın yapılacağı parkurun haritası verilir. Bu noktada harita okuyabilmek en önemli kısımdır. Her oyuncunun haritası ve hedefinin yeri birbirinden bağımsızlık gösterir ki, bir oyuncu diğer oyuncuyu takip etmesin. Burada amaç, verilen parkuru en kısa sürede bitirmektir. Hedef kısımlarında turuncu-beyaz bayraklar olur ve yine o kısımda bulunan zımbayı kendi ellerindeki fişe basarak oradan geçtiklerini kanıtlarlar. Fakat artık teknolojinin gelişmesiyle oyun içerisine elektronik aletler de eklendi. Oyuncunun hedef noktasına gidişi ve zımba yerine elektronik cihaz okutarak bulunduğu yeri göstermesi kolaylaştı. Aynı zamanda artık elektronik şekilde kolayca takip edilebildiği için hedef noktalarını sırasıyla yapması büyük önem arz etmekte. Eğer sırayla yapılmazsa diskalifiye anlamına gelir. Oyuncuların birbirini izlemesi de kesinlikle yasak. Hedefler arasında hangi parkuru seçeceği oyuncuya kalmış bir durum. Bu noktada da muhakeme yeteneği ve bilişsel içgüdülerin ortaya çıkışını görüyoruz. Kısa yolu seçip daha oyalayıcı bir yolla da karşılaşabilir, uzun yolu seçip beklenenden kolay ve hızlıca diğer hedefe de ulaşabilir. Hedefe giden  birçok yol var. 

Oryantiringin çeşitleri var mıdır varsa nelerdir? 

Oryantiring, yarışmacıların bulundukları bölge, belirlenen mesafe, verilen süre ve kullanılan haritaların çeşitliliği ile karakterize edilir. Mesela, kat edilmesi gereken uzaklığa bağlı olarak, uzun, hızlı veya orta mesafeli oryantiring yarışları düzenlenir. Orta mesafeli yarışlar genellikle yarım saat sürerken, hızlı oryantiring yarışları 15 dakika sürer. Uzun mesafeli yarışlar ise yaklaşık bir buçuk saatlik bir süreye yayılır. Yarışların düzenlendiği mekâna göre, ormanlık alanlarda veya şehir içinde gerçekleştirilen oryantiringler mevcuttur. Uzun ve orta mesafeli yarışlar genellikle ormanlık alanlarda, hızlı oryantiring yarışları ise şehir merkezlerinde yapılır. Diğer oryantiring türleri arasında, yaya olarak gerçekleştirilen ve “Foot-O” olarak adlandırılan, koşu ve yürüyüşü içeren ve her türlü araç kullanımının yasak olduğu yarışlar bulunur. “Ski-O”, kayakla yapılan ve genellikle karın yoğun olarak yağdığı Kuzey Avrupa’da yapılan bir oryantiring türüdür. Hem engelli hem de engelsiz bireylerin katılabildiği ve zaman sınırlaması olmayan “Trail-O” yarışları da vardır. “MTB-O” ise, katılımcıların dağ bisikletleriyle belirlenen noktalara ulaşmaları gereken ve ormanlık alanlarda düzenlenen bir oryantiring türüdür. Bunlara ek olarak, resmi olmasa da düzenlenen atlı oryantiring, su oryantiringi, tırmanış oryantiringi, motosiklet, kano ve ATV kullanılan oryantiring gibi çeşitli diğer türler de mevcuttur.

Oryantiringin faydaları nelerdir? 

Oryantiring, haritaları yorumlama, çabuk karar verme, doğru yönü bulma ve stratejik planlama gibi yeteneklerin gelişimine fayda sağlar. Ayrıca, bu sporun fiziksel dayanıklılığı artırma gibi bir diğer yönü de bulunmaktadır. Oryantiring yarışmaları, türüne bağlı olarak, katılımcıların koşmasını, tırmanmasını, bisiklet sürmesini, yüzmelerini veya ATV gibi araçları kullanmalarını gerektirebilir. Bunlar, fiziksel yeteneklerin ilerlemesi için de son derece yararlıdır. Oryantiringin diğer öne çıkan avantajları şöyle söylenebilir: Katılımcıların fiziksel ve zihinsel olarak gelişimine, kendi limitlerini aşarak ilerlemelerine imkan tanır. Hızlı düşünme, stres altında doğru kararlar alabilme, alternatif çözüm yolları üretebilme gibi becerilerin kazanılmasına destek olur. Bireysel veya takım bazında gerçekleştirilen müsabakalar, sosyal etkileşimi teşvik eder ve iletişim yeteneklerinin gelişmesine katkıda bulunur. Şehir hayatının sıkıntılarından uzaklaşmak isteyenlere doğa ile baş başa kalma fırsatı sunar ve günlük streslerden uzaklaşmak için ideal bir ortam sağlar. Çeşitli oryantiring disiplinleri mevcut olduğundan, herkesin ilgi alanına ve yeteneklerine en uygun dalı bulması mümkündür, bu da seçilen alanda ilerleme şansını artırır. Harita okuma yeteneğini geliştirir ve farklı coğrafyalarda yön bulma becerisini öğretir. Bu, hem doğadan uzak şehirlerde yaşayan yetişkinler hem de çocuklar için büyük fayda sağlar.

Oryantiring Türkiye’de ne zaman ortaya çıkmıştır ve son durumu hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? 

Türkiye’de ilk olarak 2002 yılında Dağcılık Federasyonu bünyesine eklenerek tanınmıştır. Ardından doğa ve yürüyüşle olan ilişkisi sebebiyle 2004 yılında İzcilik Federasyonuna bağlanmış, ardından da 21 Eylül 2006 tarihinde Türkiye Oryantiring Federasyonu kurulmuştur. Zaman geçtikçe oryantiringe olan ilgi artmaktadır. Özellikle çocuklar ve gençler tarafından ilgi gören bir spor branşıdır. Milli Eğitim Bakanlığı müfredatına da eklenmesi ve küçük yaştaki çocuklar için düzenlenen yarışmaların ve etkinliklerin olması oldukça mutluluk verici. Doğayla iç içe bir spor olmasından ve insanın kendi sınırlarını zorlaması ve keşfetmesinden ötürü ilgi gören ve zamanla daha da gelişecek bir spor olduğunu düşünüyorum. 

Gerçekleştirdiğimiz röportajda oryantiring sporunun oyunculara kattığı faydaları, oryantiring sporunun nasıl yapıldığını öğrendik. Bilgilerini bizimle paylaşan Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğr. Gör. Nermin Şentürk’e teşekkür ederiz. 

Haber: Melih Şentürk