Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Ege Bölgesi için büyük bir öneme sahip olan rahvan yarışları 50 yılı aşkın bir süredir düzenlenmeye devam ediyor. Hafızalarımızdan silinen birçok geleneksel spor olmasına rağmen rahvan yarışları her geçen gün gelişerek geleneksel spor dalları arasında yerini korumaya devam ediyor.

Her yıl Nazilli’de düzenlenen rahvan yarışları binlerce yarış severe ev sahipliği yapıyor. Ülkenin dört bir yanından insanları kendine bağlayan yarışlarla ilgili bilgiler veren Nazilli Rahvan Atçılar Derneği Başkanı ve Geleneksel Spor Dalları Aydın İl Temsilcisi Şevket Yapar, rahvan yarışları hakkında doğru bilinen yanlışları ve bilinmeyenleri anlattı.

Rahvan ne demek? 

Rahvan, halk dilinde bazı bilmeyen insanlar tarafından atların yürüyüş bozukluğu diye tabir edilir. Ben buna kesinlikle katılmıyorum. Rahvan bir ırktır,  rahvan bir sanattır. Rahvan atı dörtnala koşturabiliriz ama bir Arap atını, İngiliz atını hipodromda koşan atları rahvan koşturamayız. Zaten bu konuda da devletimiz rahvan ırkının tescillenmesi hakkında bir çalışma içerisinde. Atın sol ön ayağıyla sağ arka ayağıyla birbirine denk vaziyette yürümesine rahvan yürüyüşü denir. Eskiden Türkiye genelinde kendi ırklarımız vardı ama son 10-15 yıldır Azerbaycan, İran, Afganistan, Gürcistan'dan gelen atlarla çoğu birbirine karıştı. Yani yerli ırkımız kalmadı denecek kadar azaldı.

Bu yarışmalar Aydın’da kaç yıldır düzenleniyor?

50 yıldır belki daha fazla süredir Nazilli’de rahvan yarışları düzenleniyor. Eskiden bu imkanlar yokken yarışlar bir cami, bir okul yararına yapılırdı. Tabi o zamanlarda böyle sahalarımız yoktu kanal kenarında yapılırdı. Yarışlarda hakem bizim için çok önemlidir. Geçmişte hakemler mahalleden seçilen kişiler olurken şimdiki hakemler bunun kursuna, imtihanına girip hakemlik yapıyorlar. Geçmişten günümüze bakarsak daha profesyonel ve resmi ortamlarda yarışlarımız sürüyor.

Yarışlar sadece Aydın’da mı düzenleniyor? 

Yarışlar sadece Aydın’da değil, Türkiye'nin her yerinde düzenleniyor. Bu sene Mardin, Kars, Ordu, Trabzon illerinde yarış oldu. Ege Bölgesi’nde, Denizli Kızılca ve yine Denizli Başmakçı’da yarışlar düzenlendi. Genel olarak rahvan atının anavatanı Ege’dir. Ege'deki yarışlar farklıdır. Ege Bölgesi iklimi doğu bölgesine oranla at hazırlamaya daha uygundur. Bu nedenle en verimli yarışlar bu bölgede gerçekleşiyor.

Bu at yarışlarının Nazilli Bölgesi için önemi nedir?

Nazilli’de rahvan atlarına sevdalı arkadaşımız çok. Bu yarışlar her sene düzenleniyor ve Türkiye'nin çeşitli yerlerinden gelenlerle tabiri caizse kucaklaşıyor. “Rahvan at dost eder.” diye bir tabirimiz vardır bizim. Ben Aydın’da esnaf olduğum halde Türkiye'nin her bölgesinde bir evim var diyorum. Rahvancılar birbirini çok bağlıdır. Birbirini evinde ağırlar, yedirir, içirir. Birbirine sahip çıkar.

Yarışlar ne kadar sürede ve nasıl bir ortamda düzenleniyor?

Nazilli'de yarışları yılda bir kere yapıyoruz ama Türkiye geneline bakıldığında her hafta yurdun bir bölgesinde yarış oluyor. Atlı spor dallarının verdiği bir fikstür var. Aynı futbol fikstürü gibi tarihleri yarışlardan 4-5 ay önce belli oluyor. Son 4-5 yılda daha profesyonel, daha iyi sahalar yapıldı. Bu sene Afyon'da saha yapıldı ve Türkiye Şampiyonası orda düzenlendi. At bakma yerleri, seyislerin kalabileceği, duş alabilecekleri yerlere kadar yapıldı. 5-10 yıla kadar bu durum daha da ileriye gidecek gibi duruyor. 

Yarışlara olan ilgi nasıl? Yarışları izlemeye farklı illerden gelenler oluyor mu?

Bu sene Nazilli'deki yarışta seyirci olarak 4-5 bin kişi vardı. At sahiplerini sayarsak bu sayı 10 bin kişiye kadar çıkıyor. Yarışlarımıza Konya, Erzurum, Samsun, Ordu, Kayseri, İzmir, Manisa, Denizli gibi illerden izlemeye gelenler oldu. Yarışlara ilgi oldukça fazla. Türk insanı olarak at yarışlarına ilgimiz, alakamız var. 

Atların yarışlara hazırlanma süreci nasıl oluyor? 

Atını yarışlara çok profesyonel biçimde hazırlayan bir kişi, atına en az 90 gün yavaş biçimde, aralıklarla, günde 1 saatten başlayıp 3-4 saate kadar çıkacak antrenman yaptırır.  Sonra yarışa hazırlama sürecinde volta dediğimiz yani koşacağı kategoriye ve metreye göre atına 15 günde bir ya da 10 günde antrenmanlar yaptırılır. Bu süreçte at ne zaman istediğimiz seviyeye geldi, istediğimiz şekilde yürüyor, istediğimiz saniyeleri tutturuyor işte o zaman o at yarışabilir kategorisine girer. Bir atı nizami olarak yarışa hazırlama süreci budur. 

Yarışlarda en çok hangi atlar tercih ediliyor?

Yarışacak olan atların boyları, bir 1 metre 45 cm ila 1 metre 50 cm arasında olması lazım. Tırnak yapıları güzel, düzgün, ayakları dönük olmayan, boynu ve bilekleri kalın olan atlar daha çok tercih ediliyor çünkü atlarda en büyük sıkıntı tendon yaralanmalarıdır. Bu atlar daha kuvvetli olduğu için bu tür vakalar az oluyor. Bu nedenle işin uzmanları da bu saydığım özelliklerdeki atları tercih ediyor.

Son olarak rahvan atı ile ilgilenen vatandaşlara neler demek istersiniz?

Atçılara buradan en büyük tavsiyem küçük yaşta taylara binmeyin, yarıştırmayın. 2 yaşında binip yarışmayı öğrendikten sonra kızağa çekip 3 yaşını doldurana kadar sabredin, yarıştırmayın. 3-4 yaşındaki taylara da yılda 2 yarış ya da 3 yarış yaptırın ileriki zamanlarda  güzel bir at olsun. İyi tay iyi muhafaza edilirse 20 yaşına kadar koşar. Atçı da hiç iğneyle, ilaçla tedavi ile uğraşmaz. Bir de bizim atlar tendon kenarından veya başka yerlerinden sıkıntı yaşadığı zaman yani 100 tanede 95 tanesi düzelmez. 5 tanesi düzelir ancak o da kazalı araba gibi olur.

Rahvan yarışları hakkında sorularımızı yanıtlayarak önemli bilgiler aktaran Şevket Yapar’a teşekkür ederiz.

Haber: Enes Uzun