Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Kalıpçılık sektöründe, teknolojik gelişmeler ve rekabetin artmasıyla birlikte CNC makinelerinin kullanımı daha yaygın hale gelmektedir. CNC teknolojisi sayesinde işler daha hızlı ve verimli bir şekilde tamamlanabilmektedir. Bu alanda uzmanlaşmış bir makine mühendisi olan İbrahim Özgür Bilir, kalıpçılık sektörünün savunma sanayi ve yedek parça sektöründe önemli bir yer tuttuğuna dikkat çekiyor. Yurt dışındaki teknolojileri de takip eden Bilir, kalıpçılık sektörünün kendi içinde farklı dallara ayrıldığını belirtiyor.

İstanbul doğumlu olan İbrahim Özgür Bilir, teknik lise eğitimi sonrasında üniversite eğitimine devam etti. Özel bir üniversitede yüzde 100 burslu olarak makine mühendisliği diplomasını aldı. Babasının da mesleği olan kalıpçılığı seçti ve mühendislikle birleştirdiği bu meslek sayesinde daha teknik ve profesyonel işçilik sunabildiklerini belirtti. Mesleğin, gelişmelere ve teknolojiye ayak uydurmasının önemine değinen Bilir, yurt dışındaki teknolojileri de takip ettiklerini söyledi. Bilir, CNC makineleri hakkında da bilgi verdi.

CNC, bilgisayar kontrollü makine anlamına gelen ve günümüzde birçok sektörde kullanılan bir teknolojidir. CNC freze, torna ve erezyon tezgahları gibi talaşla işleme yapan makinelerin yanı sıra, robot sistemli tezgahlarda da kullanılmaktadır. Bilir, bu teknolojinin kullanımıyla birçok işin daha hızlı bir şekilde tamamlanabildiğine değindi. Sektördeki rekabetin artması ve müşteri beklentilerinin değişmesiyle ilgili olarak, kalıpçılık alanının savunma sanayinde ve yedek parça sektöründe önemli bir yere sahip olduğunu belirten Bilir, sektörün kendi içinde dallara ayrıldığını söyledi. Bilir, bu işi yapmayı düşünenlerin öncelikle, hangi dalda çalışacağına karar vermesi gerektiğini ve ardından müşteri portföyünün seçilmesi gerektiğini de ifade etti. 

Makinelerin bakımlarından bahsedebilir misiniz?

Makinelerin normal şartlarda altı ayda bir bakıma ihtiyacı vardır ancak bu kullanılan ortama göre değişebilir. Elektronik arızalar en büyük sorunlardır ve tezgah elektronik arıza vermediği sürece herhangi bir bakıma gerek yoktur. Bununla birlikte, makinenin kullanım ömrü 10 yıldır. Değerli bir makine olduğundan eğer hoyratça kullanılırsa, temizlenmezse, talaş kaldırılırsa “spindle” bozulabilir ve bu parçaların geri dönüşü yoktur. Yedek parçaları da oldukça pahalıdır. 

Üstündeki güvenlik standartları ve yönetmelikler Toyota’nın kalite çemberiyle birebir aynıdır. Ancak Türkiye’de buna uyulmuyor. Makinelerdeki tehlikeli bileşenleri azaltmak için, makinenin her yerinde sensörler bulunur fakat Türkiye’de bu sensörler iptal ediliyor. Bunun dışında, sektörde ekstra bir önleme gerek duyulmuyor çünkü makine yeterince güvenlidir. 

Makine mühendisliği ve mesleğiniz ile ilgili bilgiler verir misiniz?

Makine mühendisliği çok geniş bir alandır, çünkü her şey bir makinedir. Makine mühendisliği eğitimi alırken, uzmanlaşmak istediğiniz alan çok önemlidir. Eğer otomotiv sektöründe çalışacaksanız, otomotiv sektörüne uygun özel eğitim almanız gerekir. Her şey küçük bir dişli çarktan oluştuğu için, makine sistemini ve parçalarını bilmek önemlidir ancak alanınızla ilgili özel bilgiye de ihtiyacınız vardır. Araştırma yaparak uzmanından eğitim almak, hem size hem de sektöre çok şey katacaktır. Makine mühendisi olmanın avantajları vardır, örneğin malzeme bilgisi ve mukavemet dersleri bu meslekte de önemli bir yere sahiptir.

Mühendislik, hayatımızın her alanında yer alan ve mesleklerimiz içinde yüzde 80 oranında bulunan bir meslektir. Mesleğin geleceği hakkında düşüncelerimiz sorulduğunda, bu mesleğin geleceğinin parlak olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle kalıpçılık gibi alanlarda, üretim proseslerinin karşılanmasında teknik insanların ve zanaatkarların önemi oldukça büyüktür. Kalıpçılar, parçacılar ve üretim sürecinde yer alan teknik insanların, yurt dışında zanaatkar olarak kabul edildiği belirtilmiştir. Ancak Türkiye’de bu mesleğin hala yeterince gelişmediği düşünülmekte ve biraz ön yargıyla bakılmaktadır.

Sektördeki teknik değişimin işçiler üzerinde nasıl bir etkisi oldu?

Teknik değişimin, işçilerin iş becerilerini körelttiği ve işçilerde tembellik yarattığı açıkça görülüyor. Büyük firmalar artık robotları kullandığından dolayı, insan gücüne olan ihtiyaçları azalıyor. Bu şekilde hem çalışanların iş becerileri gelişiyor hem de firmaların verimliliği artıyor. Bir diğer etki ise, işlerin daha fazla otomasyonlaşması ve bazı işlerin kaybolması oldu. Örneğin birçok fabrikada artık insanlar yerine robotlar kullanılıyor ve bu da bazı işlerin ortadan kalkmasına sebep oluyor. Ancak yine teknolojinin ilerlemesi ile birlikte yeni iş kolları ortaya çıkıyor ve bu da yeni iş fırsatları sunuyor. Sonuç olarak teknolojik değişimler, çalışanlar ve iş yerleri üzerinde farklı etkiler yaratabiliyor. Ancak doğru yönetildiğinde bu değişimlerin fırsatları da değerlendirilebilir ve çalışanlar kendilerini geliştirerek bu değişimlerden faydalanabilirler.

Ham madde geri dönüşümü nasıl gerçekleşiyor? 

Üretimde kullanılan ham maddelerin geri dönüşümü çeşitli yollarla gerçekleştiriliyor. Örneğin, kalıp sektörü için söylenirse, üretim sırasında çıkan malzeme talaş olarak adlandırılıyor. Bu talaşlar eritilerek tekrar döküm sahasına gönderiliyor ve yeni bir malzeme oluşturuluyor. Ancak bu geri dönüşüm sürecinde, ürün kalitesinin düşmesi de kaçınılmaz oluyor. Kalıplar, kullanım ömrü bittiği zaman bazen farklı bir şekilde kullanılabilirler. Eğer başka bir ürün üretmek mümkün değilse, kalıp eritilerek yeni bir malzeme üretilir ve geri dönüşüm süreci tekrar başlatılır.

CNC eğitimleri mevcut mu?

Türkiye’de CNC makinelerinin kullanımı hakkında eğitimler mevcut. Büyük firmalar bu eğitimleri veriyor ve eğitimlerde başarılı olan öğrencilere sertifikalar ve iş imkanları sağlıyor. Ayrıca, devlet de çıraklık ve stajyer eğitimi gibi eğitimler sunuyor. Eğitimlere katılan öğrenciler, sektördeki işletmelere girerek eğitimlerini tamamlayabiliyorlar. Eğitim vermek için öğretici belgesi veya ustalık belgesi gibi belgeler gerekiyor. Bu meslek ülkemizde oldukça yaygın ve gelecekte de önemli bir meslek haline gelebilir. 

Türkiye’de CNC üretimi yapılıyor mu?

Türkiye’de CNC üretimi maalesef yok. Bazı makineler Türkiye’de üretiliyor ancak elektronik aksamı Japonya, şaseleri Tayland ve numara kontrolleri Amerika’dan geliyor. Yani tamamen yerli bir üretim söz konusu değil.

CNC kullanımı riskli midir?

İş güvenliği riskleri olan ve dikkatli olunmazsa ölümcül hatalara neden olabilecek mesleklerden biri olarak, yüksek riskli işler listesinin ilk onunda yer alan bir mesleği icra ediyoruz. Bu meslek oldukça riskli ve tehlikelidir. Örneğin, sensörleri iptal edilmiş makine eğitimini tam almayan insanlar, makineye dokunarak, çalışan aksanlara ellerini sokarak veya makineyi tamir etmeye çalışarak ellerini ve kollarını kaybedebiliyor. Bu durumun yanı sıra, en düşük devirli bir parça bile kafamıza çarpsa, felç bırakabilecek kadar güçlüdür. Bu meslekte çalışanlar için riskler oldukça yüksektir ve iş güvenliği önlemlerine dikkat etmek hayati önem taşımaktadır. İş güvenliği risklerine karşı önlem alınması gerekmektedir.

Devlet, CNC sektörüne teşvik sağlıyor mu?

Devletin bu meslek için direkt olarak teşviki olmamakla birlikte, “KOSGEB” ve “İŞKUR” gibi devlet kurumları bu mesleği icra edenlere teşvik sağlamaktadır. Ancak bu teşviklerin alınması biraz zordur çünkü devletin belirlediği limit 500 bin liradır. Bugün için kullanılabilir ve minimum kapasitede olan bir makinenin fiyatı 400 bin liradır. Ancak bu miktar, makine almak yeterli değil ve kullanılan malzemelerin fiyatları da epey yüksektir. Kompresör, ana hırdavat malzemeleri, fener miline takılan tutucular ve bunların uçlarına taktığımız karbür takımlar gibi malzemeler dolar cinsinden ülkemize girer. Bu nedenle minimum kapasitede iş yapmak bile 500 bin liranın üzerine çıkmaktadır.

Son olarak, kalıpçılık mesleği ile ilgili gelecekteki potansiyel alanlardan biri olarak savunma sanayi gösterilmiştir. Savunma sanayinin önemi vurgulanmış, imalatın olmazsa ekonominin kalkınamayacağı ve süper güç olunamayacağına dikkat çekilmiştir. Mesleğin beceri ve yetenek gerektiren bir meslek olduğu da vurgulanmıştır.

Haber & Fotoğraf: Emircan Tezer