Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

İşsizlikle mücadelede önemli bir rol oynayan istihdam odaklı projeler, iş gücü piyasasına katkı sağlamaya devam ediyor. Yerel yönetimlerin ve kamu kurumlarının iş birliğiyle yürütülen projeler sayesinde birçok vatandaş iş imkânı bulurken, üniversite öğrencisi gençler ve kadınlar için de yeni fırsatlar oluşmakta. İş gücü piyasasını hareketlendirme ve işsizliğe karşı nitelikli çözümler bulma amacı taşıyan projeler, Aydın’da kent ekonomisini canlı tutmayı hedeflemekte.

Aydın’ın tüm ilçelerinde uygulanan girişimcilik programları, eğitimler ve mesleki gelişim destekleri, belirli bir yaşa gelmiş ve emekli olmak üzere olan kişiler, üniversite öğrencisi gençler ve kadınlar için birbirinden farklı alanlarda istihdam sağlıyor. Türkiye İş Kurumunun (İŞKUR) gerçekleştirdiği projelerin detaylarını, yaklaşık 13 yıldır Aydın Çalışma ve İş Kurumunda İş ve Meslek Danışma Uzmanı olarak görev yapan Mustafa Ceviz’den dinledik.

Çalışan gençlerin çalışma hayatları nitelikli istihdam projeleriyle iyileştirilmeli

Mevcut ekonomik koşullar düşünüldüğünde birçok genç, eğitim hayatını sürdürürken aynı zamanda çalışma hayatının sorumluluğunu da üstlenmek zorunda kalıyor. Özellikle hizmet sektöründe yoğun tempo ve uzun mesai saatleriyle büyük bir yük altına giriyorlar. Garsonluk, kasiyerlik ve kuryelik gibi pek çok alanda görev alıyorlar. Bir yandan derslerine yetişmeye çalışırken diğer yandan geçim kaygısıyla fiziksel, ruhsal ve zihinsel olarak yıpranan gençler, dinlenmeden ve sosyalleşmeye zaman ayıramadan yaşamlarını sürdürüyorlar. Hem akademik başarıyı hem de kişisel gelişimi olumsuz etkileyebilen bu durum, beraberinde tükenmişliği de getiriyor. Ancak, uygun koşullar içeren ve zorlayıcı olmayan iş alanları yaratmak ve gençleri bu alanlara yönlendirmek mümkün. İŞKUR Gençlik Programı, gençleri ağır koşullara mahkûm etmeden, üniversite gibi resmî kurum veya kuruluşlarda istihdam ediyor.

Gençlik Programı ile ilgili bilgiler aktararak sözlerine başlayan ve gençlerin çalışma hayatında yıpranmayacakları projelere odaklanılması gerektiğini vurgulayan Ceviz, “Proje kapsamında, öncelikle gençlerin iş sahibi olmalarını kolaylaştırarak deneyim kazanmaları sağlanıyor. Örneğin, devlet üniversitelerinde eğitim gören öğrenciler üniversitelerin çeşitli işletmelerinde görev alabiliyorlar. Kantin işletmesi, iktisadî işletme, Teknokent gibi alanlarda belirli saatlerde çalışabiliyorlar. Aydın’da 1470 öğrenciyi bu program kapsamında istihdam ettik. Halihazırda üniversite öğrencisi olan bu gençler, 15 bin TL’ye kadar destek alıyorlar. Bu yıl hayata geçirilmiş bir proje olmasına rağmen başvuru sayısı yüksekti. Başvuru sayısına baktığımızda üniversite öğrencilerinin işe ihtiyaç oranını görmüş oluyoruz. Bunu vurgulamanın da önemli olduğunu düşünüyorum. Gençlerimiz hizmet sektöründe yıpranmamalı, rahat koşullarda çalışabilmeliler.” ifadelerine yer verdi. Ayrıca Ceviz, belirlenen başvuru takvimine göre başvuruların alındığını ve işe alınacak öğrencilerin belirli kriterleri karşılıyor olması gerektiğini söyledi. Bu noktada ise hane gelir düzeyinin asgari ücretin 3 katından fazla olmaması kriteri yer almakta.

Projelere ek olarak çocuk işçiliğiyle mücadele de ön planda

Gençlerden söz ederken, çocuk işçilere değinmenin de önemli olduğunun altını çizen Ceviz, erken yaşta çalışma hayatına atılan gençler ve çalışma hayatında bulunmaması gereken çocuklarla ilgili, “Bizim çocuk işçiliğiyle ilgili kurum olarak çeşitli denetimlerimiz ve çalışmalarımız var. ‘İşe ihtiyacı olan çocuklar’ aslında çalışmaması gereken bir yaş grubunda oldukları için çalışma hayatında olmamalılar çünkü çocuk bulunduğu konum itibariyle iş yerinde değil okulda, parkta, akranlarıyla oyun alanlarında olmalıdır. Bünyemizde çalışan arkadaşlarımız zaman zaman çeşitli iş yerlerine tabiri caizse baskın yaparak, çocuk işçi denetimi yapıyor. Eğer varsa bu çocukların çalışma şartlarını ve kayıtlarını denetliyor.” şeklinde konuştu. Ceviz, aynı zamanda çocuk işçiliğinin ülkemizdeki büyük sorunlardan biri olduğunu da ekleyerek,  “En çok çocuk işçi, sanayiye dayalı meslek gruplarında görülüyor. Bazı aileler çocuklarını erken yaşta meslek sahibi yapabilmek için çeşitli alanlara bırakabiliyor. ‘Eti senin, kemiği benim!’ mantığıyla hareket eden bazı esnaflar, her ne kadar usta-çırak ilişkisiyle onları yetiştirseler de bu durum çocuğun gelişimi açısından zararlı. Erken yaşta iş hayatına atılan çocuklar yaşıtlarından daha olgun olmak zorunda kalıyorlar.” dedi. 

“Yasal bir zeminde, belirli eğitimlerden geçirilerek istihdam sağlamak mümkün olmalı”

Erken yaşta iş hayatına atılan çocuklar ve gençler, hayatlarının ilerleyen yıllarında yorgun, mutsuz ve hak ettiğini yaşayamamış bir biçimde hayata erken küsüyorlar. Bu konudaki asıl problemin eğitim sistemi olduğunu vurgulayan Ceviz, “Mesleğe dayalı eğitimlerin eksikliği bu noktada büyük bir problem. Usta-çırak ilişkisiyle yetiştirilmesi gereken meslek gruplarında büyük bir eksiklik var. Bu eksiklik, maalesef çocuklarla kapatılmaya çalışılıyor. Yasal bir zeminde, belirli eğitimlerden geçirilerek istihdam sağlamak mümkün olmalı. Çocuk yaşta çalıştırmaktansa, çocuğun isteği varsa ilgili alanlarda çalıştırılmak üzere reşit olana kadar eğitim verilebilir. Bu noktada sorumluluk Millî Eğitim Bakanlığında olmalı. Meslek liselerinde olduğu gibi, ancak daha etraflı bir şekilde düzenlenebilecek olan bir eğitim sisteminden bahsediyoruz. Burada aklımıza gelen çözüm, eğitim sistemindeki düzenlemelerle en azından 18 yaşına gelene kadarki süreçte, çocuklara mesleki eğitim verilerek yetişkin olduklarında bir iş sahibi olmalarını sağlayabilmektir.” ifadelerini kullandı. Ceviz, erken yaşta meslek sahibi olma düşüncesi yerine, profesyonel anlamda meslek öğrenme ya da öğretme düşüncesinde olunması gerektiğinin altını çizdi. Eğitim sisteminde bu düşünceyle yapılabilecek çalışmaların, çocuk işçiliğini önleyebilecek nitelikte olması gerektiğini, bunun yanında meslek liselerinden önce ortaokul düzeyinde eğitimler verilebileceğini belirtti.

Kadın istihdamı, öncelikli projeler arasında

İstihdam projelerinin tamamının ülke genelinde uygulanabilmesi için çalıştıklarını ifade eden Ceviz, Aydın özelinde yapılan çalışmalarda kadın istihdamına yönelik projelere son zamanlarda daha fazla odaklanıldığını söyledi. Bu kapsamda başlatılan projelerden biri olan “İş-Pozitif” programı, Türkiye’de kadın istihdamına yönelik mesleki eğitim, teşvik ve hibe gibi destekler veren kamu kurumları, yetişmiş insan kaynağına sahip sivil toplum kuruluşları, üretim kapasitesine sahip kadın kooperatifleri ve istihdam sağlayan özel sektör kuruluşlarının bir araya gelerek kayıtlı kadın istihdamının artırılmasını hedeflemekte. Ceviz, “Bu çalışmada, kadınlara yönelik çeşitli iş alanları mevcut. Ülkemizdeki birçok bakanlığın katkısıyla yürütülen bu proje, kadın istihdamına yönelik bir proje. Örneğin, girişimci bir kadınsanız ve bakmanız gereken bir çocuğunuz da varsa, burada İŞKUR’un kreş desteği devreye giriyor. Bunlar dışında, Kadın İstihdamı İçin Pozitif Ayrımcılık Projesi (KİPAP), Her Meslekte Kadın Eli Projesi, Engelli Kadınlara Yönelik Hizmetler, Geleceğin Mesleklerinde İşbaşı Eğitim Programları, Mesleki Yeterlilik Belgesi Olanların Teşviki, KALFA Programı, Toplum Yararına Programlar, Üretim Sürecine Katılım Programı (ÜSKAP) gibi birçok program içeren İş-Pozitif, kadın istihdamını önceleyen önemli bir girişim. Aydın’da da bu projelerin gereklilikleri yapılıyor ve her yıl kadın istihdamına katkı sağlanıyor.” diyerek, projenin detaylarını aktardı. Bir diğer kadın istihdam projesinin ‘Women-Up’ adında bir proje olduğunu ekleyen Ceviz, “Bu projede ise, kadın girişimciler, işveren kadınlar ve iş arayan kadınlar ayırt edilmeksizin iş hayatındaki tüm kadınlara destekler sağlanıyor. İstihdam edilen kadın çalışanlar için bir teşvik yapılıyor. 18-35 yaş arasındaki kadınlara yönelik olan bu programda, 3 ay boyunca 32 bin TL destek sağlanıyor. Bu destek ise İmalât, İnsan Sağlığı ve Bilgi İletişim Sistemi alanlarında geçerli.” dedi. 

Yaşlılarımızı da düşünen bir istihdam anlayışı

Türkiye’de çalışan nüfusunun bir kısmını ise 18-45 yaş aralığının üstünde olan vatandaşlar oluşturmakta. Belirli bir yaşa gelmiş olan vatandaşlar için de uygun projelerin olduğuna dikkat çeken Ceviz, “Bu yaş grubundaki vatandaşlar için de uygun çalışma programlarımız var. Emeklilerimiz için konuşabileceğimiz programlar ise beceriye yönelik yani imalâta dayalı mesleklerdir. Yaşın değil tecrübenin önemli olduğu noktalarda belli bir yaşa gelmiş insanları bu mesleklerde görmek mümkün. Örneğin, sanayide çalışan bir kaynak ustası, emeklilik durumu ya da yaşı ne olursa olsun eğer o işi yapmaya yönelik beceriye ve sağlık durumuna sahipse o işte çalışmaya devam edebiliyor. Bu gibi yaş gruplarında eğer gerçekten beceriye yönelik bir istihdam arayışı varsa, mevcut işin gerekliliklerini karşılayabilecek düzeyde yeterliliğe sahipse çalışabilir. Bazı iş kolları, çalışanın yaşına bakmaksızın işteki becerisine göre o işçiyi çalıştırmaya devam edebiliyor. Örneğin, vinç operatörleri, sondaj operatörleri, sanayi ustaları, tarım işçileri gibi. Sağlık açısından çalışamayacak durumda olan kişiler buna göre değerlendirilmeli ve yasalara uygun hareket edilmelidir. Emeklilerimize yönelik belirli bir projemiz olmasa da İş Gücü Uyum Programı (İUP) kapsamında, özel politika gerektiren gruplar için projelerimiz mevcut. Örneğin, uzun süre ev hanımlığı yapmış, özel sektörde iş bulamayan, emekliliğine yakın ve iş gücü piyasasında para kazanması zor olan gruplar için geçerli. Bu gruplara iş imkânı sağlayacak olan elbette devlet ve kurumları olmalıdır. Proje dahilinde istihdam edilen vatandaşlarımız, devlet kuruluşlarında, okullarda ve okulların çeşitli işletmelerinde görev alabiliyorlar. Her yıl bu şekilde binlerce vatandaş iş sahibi olabiliyor.” ifadelerini kullandı.

Son olarak, toplum yararına yapılan istihdam projelerinin, Aydın da dahil olmak üzere tüm Türkiye’de uygulanmaya devam ettiğini dile getiren Ceviz, kadını, öğrenciyi ve emekliyi çalışma hayatında bir nebze refaha ulaştırmayı hedefleyen daha fazla çalışma yapılması gerektiğinin altını çizdi.

Ekonomik zorlukların gölgesinde çalışmaya, okumaya, üretmeye devam eden tüm bireyler, uygun koşullu işlerde çalışmayı hak etmektedir. Kadın, erkek, öğrenci, yaşlı veya emekli ayırt edilmeksizin her birey, insanî koşullarda çalışabilmelidir. Bu koşulların olduğu iş alanlarını artırmayı hedefleyen ve nitelikli istihdam vizyonunda olan projelere daha fazla odaklanılarak işsizlikle mücadele konusunda başarılı olabilmek mümkün.

Haber: Berçem Baday