Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Arkeoloji bilimi, teknolojinin sağladığı imkânlarla köklü bir değişim yaşıyor. Yer altı görüntüleme cihazları, dronelar ve 3D modelleme sistemleriyle kazılar artık daha hızlı, daha hassas ve daha bilimsel yürütülüyor.

Bir zamanlar kazma ve fırçayla yapılan sabırlı çalışmaların yerini bugün gelişmiş teknolojik yöntemler alıyor. Arkeologlar artık sahaya çıkmadan önce, toprak altındaki kalıntıları bilgisayar ekranında görebiliyor, kazı alanlarını dronelarla havadan tarayabiliyor ve bulunan eserleri üç boyutlu olarak dijital ortama aktarabiliyor. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, İnsan Ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Akkurnaz, 2020 yılından bu yana Nazilli ilçesinde gerçekleştirdiği arkeoloji ve teknoloji temelli projelerle, kazı çalışmalarını dijitalleşen bir sürece taşımıştır. Akkurnaz’ın bu projeleri, hem teknolojinin gücünü arkeolojiye entegre etme noktasında önemli bir örnek teşkil etmekte hem de bölgedeki tarihî mirası ortaya çıkarırken daha verimli ve hassas bir yöntem kullanmaktadır. Teknolojinin arkeolojiye kattığı bu yeni soluk, geçmişi daha doğru anlamayı ve korumayı sağlıyor. Arkeoloji ile teknolojiyi buluşturan isimlerden biri olan Prof. Dr. Sedat Akkurnaz, yeni nesil kazı tekniklerini ve bu dönüşümün arkeoloji bilimine etkilerini anlattı.

Arkeoloji artık dijital haritalarla başlıyor

Geleneksel arkeoloji, sahadaki keşiflerin ötesine geçerek dijital ön hazırlıklara dayanıyor. Akkurnaz, “Artık kazıya başlamadan önce toprak altındaki yapıları dijital haritalama ve jeofizik taramalarla keşfediyoruz. Bu, kazı alanını anlamamızı, doğru adımlar atmamızı ve doğal çevreyi korumamızı sağlıyor. Bu yenilik, kazıların daha hızlı, daha verimli ve daha az zararla yapılmasına olanak tanıyor.” dedi.

Yer altı görüntüleme cihazları, kazıları değiştiriyor

Jeoradar ve yer altı görüntüleme sistemleri, arkeolojik alanlarda devrim yarattı. Bu cihazlar sayesinde, toprağın altında hangi katmanda ne tür kalıntılar olduğu tespit edilebiliyor. Akkurnaz bu konuda, “Toprağın altını adeta röntgen gibi çekiyoruz. Bu yöntem sayesinde hem yanlış kazı riskini azaltıyoruz hem de korumamız gereken alanları önceden belirliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Dronelarla yüksekten gözlem

Teknolojinin sunduğu bir diğer imkân ise dronelar. Akkurnaz, drone destekli haritalamanın önemine, “Özellikle büyük alanlarda çalışıyorsanız, yüzeyde gözle fark edemediğiniz detayları dronelarla görebiliyorsunuz. Antik yollar, su kanalları, duvar temelleri gibi unsurlar havadan çok daha net seçiliyor. Bu yöntem, geniş ve zorlu arazilerde hızlı tarama yaparak arkeologlara büyük zaman kazandırıyor.” sözleriyle dikkat çekti.

3D modelleme ile tarihi eserler koruma altında

Kazı sırasında bulunan yapıların ya da eserlerin korunması en az ortaya çıkarılması kadar önemli. Akkurnaz, bu noktada üç boyutlu modelleme teknolojisinin devreye girdiğini vurgulayarak, “Bir yapının kazı sırasında zarar görmesi riski her zaman vardır. Ancak 3D tarayıcılarla yapının tüm detaylarını dijital ortama aktarıyoruz. Böylece hem bilim insanlarına hem de gelecekteki araştırmacılara sağlam bir veri bırakıyoruz.” dedi.

Kazmak kadar korumak da önemli

Arkeolojinin yalnızca keşfetmek değil, korumak anlamına da geldiğini belirten Akkurnaz, “Bir alanı kazmak onu yok etmek demek değildir. Asıl görevimiz, ortaya çıkardığımız kültürel mirası doğru şekilde koruyarak gelecek nesillere aktarabilmek. Bugün teknoloji bize bu konuda büyük destek veriyor.” ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Sedat Akkurnaz’ın anlattıkları, arkeolojinin klasik yöntemlerin çok ötesine geçtiğini gösteriyor. Artık geçmişi anlamak için geleceğin araçlarını kullanıyoruz. Arkeoloji, yalnızca kazı yapılan bir saha çalışması olmaktan çıktı; bilgi üretimi, koruma bilinci ve teknolojiyle şekillenen bir bilim dalı haline geldi.

Haber: Feride Nur Yaka