Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Türk mimarisi denince akıllara; Sultan Ahmet Cami, Topkapı Sarayı, Ayasofya, Kapalı Çarşı gibi birçok değerli eser gelmektedir. Bunlar içerisinde gizli kalmış ve yeni yeni keşfedilen, Karaman’da bulunan Tartan Konağı da bulunmaktadır. Bu yeni keşfedilen mimari hakkında bilinmeyenlere ışık tutmak adına bir söyleşi gerçekleştirdik.

Türk toplumunda aile denince mutluluk, huzur, birlik, beraberlik vb. gibi duygular canlanır içimizde. Aile dört duvar arasında size bunları hissettiren bir kurumdur. Bu dört duvar ise bizim evimizdir. Bu evler ise kimi zaman derme çatma bir yer de olabilir, kimi zaman ise bir köşk, yalı, konak da olabilir. Biz de bu evlerden biri olan ve Anadolu’nun tarihinden günümüze kadar ayakta kalmış ve birçok aileye ev sahipliği yapmış Tartan Konağı hakkında bir araştırma yaptık. Tartan Konağı, Karaman merkezde yer alan ve 1810 tarihinde Tartanzade’lerden, Hacı Ahmet tarafından yaptırılan, Türk ev mimarisinin güzel bir örneğidir. Bu güzel mimari hakkında daha fazla bilgi alabilmek adına, Hacı Sami Tartan’ın torunu Müniran Aynan Çolakoğlu ile bir söyleşi gerçekleştirdik. 

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? Müniran Aynan Çolakoğlu kimdir?

Merhaba, ben Müniran Aynan Çolakoğlu. Hacı Sami Tartan’ın torunuyum. İkinci babaannenin, birinci oğlu Halit Tartan’ın ve eşi Nezahat Tartan’ın kızıyım. Ekonomistim ve Hürriyet Gazetesi Pazarlama Uzmanlığından emekliyim. Aynı zamanda 30 yıldır sanatla uğraşıyorum. Resim ve ebru ustasıyım. Bununla birlikte, Türk Kadınlar Birliği Karaman Şube Başkanıyım.

Hacı Sami Tartan kimdir? Karaman'a ne gibi değerler katmıştır?

Hacı Sami Tartan bir tüccardır. Karaman’da yaşamış ve Karaman’a çok değerler katmış biridir. Kendisi Karaman’a Göksu Vadisi’ni getirebilmek için mühendislerle iletişime geçerek büyük çabalar göstermiştir. Ayrıca Hacı Sami Tartan, ilk şeker ticareti yapan kişidir. Bununla birlikte Osmanlı’da en çok vergi ödeyip, ödül alan çok önemli bir şahsiyettir. Aynı zamanda Avgan’da su değirmenini de inşa etmiştir.

Tartan Konağı inşa edilirken ilham kaynağı ne olmuştur ve bu yapı günümüzdeki haline nasıl gelmiştir? 

Bu ev inşa edilirken, vurgulanmak istenen kalem sanatıdır. El boyaması sanatı ile evlerin boyanması tasarlanmıştır. Bunun için de o zamanlar İstanbul’dan kalem işçileri getirilmiş. Bununla birlikte, II. Mahmut Dönemi’nde yapılmıştır. O dönemden kalma II. Mahmut’un türbesi, Osmanlı savaş aletleri, o zamanki buharlı gemi, yangın kulesi ve Beylerbeyi Sarayı gibi eserler burada restore edilmiştir. Tartan Konağı, Türkiye’nin beşinci el boyaması evi olarak Çekül Vakfı tarafından keşfedilmiş ve birçok ailenin yaşadığı bu evde onlardan kalan izler yok olmaya başlamışken, büyük uğraşlar sonucu kurtarılmış ve şu anda müze olarak kullanılmaktadır.

Tartan Konağı’nın inşa edildiği dönemde sosyal olarak toplumda ne gibi etkileri olmuştur? 

Konağın inşa edildiği zamanlarda, iki katlı evler yokmuş. Bu yüzden de insanlar ilk zamanlarda iki katlı ev inşa edildiğini bilmedikleri için korkmuşlar. Neden iki katlı ev yapılıyor? Bunlar nedir? gibi düşüncelere ve endişelere kapılmışlar. Bilmedikleri için de doğal olarak tedirgin olmuşlar. Ancak ev inşa edildikten sonra yapılan restorasyon sonrasında, evin içindeki motiflerin de etkisi ile insanların ilgisini çekmiş ve büyük beğeni toplamış.

Tartan Konağı ne gibi restorasyonlar geçirmiştir? 

Karaman’ın eski Belediye Başkanı Ali Kantürk restorasyonu yapmıştır. Restorasyonun yapılma sebeplerinden biri de, birçok ailenin burada yaşaması ve bu yüzden de evin belli başlı odalarında değişiklikler yapıldığından dolayı evde ister istemez izlerin kalmasıdır. Bu sebeple evin dokusunu korumak adına restorasyon kararı alındı. Ben çocukken burada yapılan mutfak, çalışma odaları ve yeni bölmeler yapılırken ufak tefek hasarlar aldığı için, konak bazı değişikliklerle orijinalini koruyarak restore edildi. Eskiden mutfak bahçedeydi; karşısında müştemilat vardı. Onlar orijinal haline getirildi.

Tartan Konağı’nın sizin ve Karaman halkı için önemi nedir?

Benim için önemi tarif edilemeyecek kadar büyüktür. Benim için manevi değeri çok yüksek olan çocukluğumun geçtiği konak. Artık kullanılmıyor ve şu an müze olarak görmek, her ne kadar beni mutlu etse de, bir yandan da hüzünlendiriyor. Ancak Karaman’a böyle bir değer bırakmış olmak da ailem adına beni gururlandırıyor. Özellikle son zamanlarda konağa karşı olan ilgi beni de, Karaman halkını da mutlu ediyor. Aldığımız geri dönüşler bu açıdan bizler için çok değerli. 

Tartan Konağı’da kültürümüzde her ne kadar şu an müze olarak kalmış olsa da etkisinin yadsınamayacak kadar önemli olduğu aşikar. Tıpkı diğer birçok mimari eserlerimiz gibi. Nasıl bir Süleymaniye Camisi’ne, nasıl bir Topkapı Sarayı’na ve nasıl bir Dolmabahçe Sarayı’na sahip çıkıyor ve koruyorsak, Tartan Konağı gibi değerli yapılarımız da bir o kadar sahip çıkılması ve korunması gereken eserlerdir. Anadolu’nun ve Türk Mimarisi’nin önemli eserlerinden yalnızca biri olan bu yapı hakkında bize bilgi verip zaman ayırdığı için Müniran Aynan Çolakoğlu'na teşekkür ederiz.

Haber: Aslı Boyacıoğlu