Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Hayatını İzmir’in fotoğraflarını koleksiyon yapmaya adamış birini düşünün. İzmir’in eskiden olduğu gibi şimdi de çok güzel olduğuna eminiz fakat eski İzmir fotoğraflarının bir başka güzel, bir başka özel olduğunu da söylemeden geçemeyiz. Fotoğraflarda İzmir’in sembol yapılarını, renkli sosyal yaşantısını ve güzeller güzeli şehrin zamanda yolculuğunun bir yansımasını görüyoruz.

Bir zamanlar hastaların hayatını kurtaran, onları tedavi eden Uzm. Dr. Ali Rıza Sanul, şimdilerde ise eski İzmir fotoğrafları ile ziyaretçilerinin kalbini iyileştiriyor.

Merak nasıl mesleğe dönüştü?

“1956’da İzmir’de doğdum, Atatürk Lisesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunuyum. 1979 yılında önce dahili ihtisas ardından gastroenteroloji ihtisası yaptım ve 34 yıl çalıştıktan sonra 35. yılımda Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Gastroloji Uzmanı olarak emekli oldum. Doktorluk yaparken, eski İzmir kartpostallarını almaya başladım. Üçer beşer aldıkça koleksiyon oluşturmuşum fark etmeden. Bu işe bulaştığınızda önünüzü alamıyorsunuz, denge sağlanmıyor çünkü onu görüyorsunuz, beğeniyorsunuz derken elimde en az dört yüz tane eski İzmir fotoğrafları olmaya başladı. Ee hal böyle olunca evde bir oda gitmiş oldu, hanımdan da sürekli fırça yedim her yer toz oluyor diye… Emekli olduktan sonra kartpostalların hepsini alıp, kendi iş yerimi açarak, emekliliğime burada başladım. Çok huzurlu ve mutluyum. Benden iyisi yok diyebilirim.”

Ali Rıza amcanın bir günü nasıl geçiyor? 

“Genelde eş dost, arkadaşlarım ziyaret ediyor. Çay, kahve derken günümü onlarla geçiriyorum. İzmir ile ilgili herşeyi çok seviyorum, mümkün olduğunca İzmir’le ilgili elime geçen her şeyi koleksiyonuma katmaya çalısıp, burada teşhir ediyorum. Onlara çocuğum gibi bakıyorum saklıyorum diyebilirim. Talep olursa da satıyorum tabi. Burada çok güzel bir ortamım var. Tüm gün benim için çok yatıştırıcı ve huzur verici şekilde geçiyor.”

Gravürler nasıl toplanıyor? 

“Bunlar, kartpostal denilen gravürler aslında, iki veya üç şekilde toplanıyorlar; ilki bit pazarları, ikincisi ise bu işle ilgisi olan esnafı ziyaretle, üçüncüsü ise intrernet ortamında, hatta belki dördüncüsü ise evlerden toplanıyor. Nasıl mı? Büyükler vefat edince çocuklarda evi boşaltmak hissi oluyor ve o hissedilen duygu ile fotoğraflar elimize kadar ulaşıyor. Genelde ulaştığım yöntem %90 internet kaynakları oluyor tabi. Bu işi bilerek yapmak gerekiyor, gravürün orjinalliğini teyit edip almak çok önemli.  Sonuç olarak internet ortamı da olsa aldığın esnaf kitlesi belli, belli bir tanışıklığında olunca ortada güvenilmeyecek bir durum oluşmuyor.”

Müzayedeler 

“Fotoğraflar için açılış fiyatı belirleniyor ve müzayede yoluyla satılıyor. Gravür veya herhangi bir eşyanın değerini bulabileceği tek ortam müzayedelerdir. Bu sektörde, yaşlı genç diye kategorize etmek doğru değil, koleksiyoner bir kesim var mesela öyle bir şey ki insanın kanına girdiğinde almadan duramıyorsunuz, fellik fellik yeni bir şey geldi mi diye insanlar gelip bakıyorlar, alabildiklerini alıyorlar, alamadıklarını aklına kazıyıp iki ay sonra bütçesini oluşturduktan sonra gelip, o ürünü alıyor. Böyle böyle tanışıklıklar elde ediyorsunuz.”

Kartpostal fiyatları nasıl? 

“Fotoğrafların değeri, 2 şeye göre belirleniyor; ilki görülme sıklığı, ikincisi ise kartpostal ve fotoğrafların kondisyonuna bağlı. Örneğin seksen yıllık bir fotoğraf o süre zarfında bu döneme kadar nasıl gelmiş? Yırtılmış mı, yıpranmış mı, buruşmuş mu, yanmış mı gibi ölçeklerle belirleniyor. Ben dükkanımı spesifik bir dükkan olarak görüyorum içerisinde her türlü efemeray barındırıyor, kaba tabirle ıvır zıvır denilen eskiye ait her şey… Orijinal bir Atatürk fotoğrafı var 1930’lu yıllarda çekilmiş, ‘Kardeşim Ruşen Bey’e’ diye yazmış fotoğrafın arkasına eski harflerden oluşan el yazısı ve imzasıyla. Bu fotoğraf müzayedeye çıktı ve satıldı, rivayet o ki fotoğrafı Koç’lar almış ve müzayede de İsviçre’deki ünlü bir koleksiyoner ile çarpışmışlar. Değerini görebiliyorsunuz değil mi?”

Fotoğraflar da kendi içlerinde kategoriye ayrılıyor

“Fotoğrafların belli kategorileri vardır; Atatürk fotoğrafları benim sempati duyduğum için ayrı bir katagoridedir. İzmir, sünnet, düğün, nişan, oyuncak ayrı... Mesela, oyuncak koleksiyonerleri var bunlar çok acayip bir şey, 1950’lerdeki oyuncaklar zaten ayrı bir parça birde oyuncakları, içerisinde bulunduğu çocuklarla olan fotoğraflar ayrı bir boyut. Sunay Akın Oyuncak Müzesi açtıktan sonra gelen bir ilham ve sevgiyle birçok insan oyuncak koleksiyonu yapıyor arabasından, bebeğine... Bunların her biri objelerden oluşuyor, fotoğraflarda onları tamamlayan görsellerden oluşuyor, o anlamda obje niteliğindeki görsellerin yanı sıra görsel olarak tamamlamak için fotoğraflara ihtiyaç duyuyorlar. 

Bu iş bana mutluluk verdiği için bilgilerimi insanlarla paylaşmayı seviyorum. Emeklilikte bundan iyisi can sağlığı...”

Ali Rıza amca ile hoş ve içi dopdolu bir söyleşi gerçekleştirdik. İzmir’in kalbinin orda attığı bu dükkân ve Ali Rıza amcanın fotoğraflara ve gravürlere verdiği değeri okumak yeterli olmayacaktır hiç şüphesiz. Kendisine verdiği bilgiler için teşekkür ederim…

Haber & Fotoğraf: Melis Şeker