Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

Teknolojinin her geçen gün ilerlemesiyle kullanıcılara çeşitli deneyim imkanı sunan sanal gerçeklik gözlükleri hızla dünya gündeminde etkileyici bir yer bulmuştur. Hayatın pek çok farklı alanlarında önemli bir yere sahip olabilecek potansiyeli olan sanal gerçeklik gözlükleri kullanıcılarına gerçek dünyadan tamamen farklı, interaktif ve etkileyici bir deneyim sağlayabilen teknolojik cihazlardır. 

Yenilik ve gelişimin öncüsü olmayı hedefleyen Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Türkiye’de bir ilk olan sanal gerçeklik ilk yardım uygulamasını ve ilk VR (virtual reality-sanal gerçeklik) destekli yerli dijital kadavra cihazını hayata geçirdi. Yerli ve milli AR-GE projesi olan uygulamalar, ADÜ Teknokent çatısı altında geliştirilmiştir. Yapay zeka başta olmak üzere ulusal ve uluslararası birçok projeye imza atan Üniversitemiz Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ve aynı zamanda Teknokent Genel Müdürü Doç. Dr. Mustafa Akkaya ile ADÜ’de sanal gerçekliğin gelişimi üzerine röportaj gerçekleştirdik.

Sanal gerçeklik gözlüğü (VR) nedir? Hangi alanlarda kullanılmaktadır? 

Sanal gerçeklik gözlüğü (VR), tanımı kendi içerisinde zaten olan bir kavram. Gerçekliğin sanal ortama aktarılmış hâli diyebiliriz. Sanal dediğimiz kavram içerisinde web ağı, televizyon, cep telefonu gibi görsel ve işitsel olarak tanımlayabileceğimiz teknolojik aletleri barındırmaktadır. Sanal gerçeklik gözlüğü ise sanal bir ürünü, görüntüyü ya da bilgiyi sanki içinde yaşıyormuşsunuz gibi size sunan bir teknolojidir. Eğitim, güvenlik, sağlık, oyun ve eğlence sektörü gibi geniş bir yelpazede uygulama ve kullanım alanı vardır. Örneğin ADÜ Teknokent’te sanal gerçeklik gözlüğü için içerik üreten firmalarımızdan biri olan Architect sayesinde üniversitemizde acil ilk yardım eğitimi gerçekleştirildi. Eğitimde kalp masajı, sunî teneffüs gibi uygulamalar sanal gerçeklik gözlüğü aracılığıyla sanki bir denek üzerinde çalışıyormuş gibi deneyimleniyor. 

VR teknolojisinin eğitim süreçlerindeki rolü hakkında ne düşünüyorsunuz? Özellikle öğrencilerin öğrenme deneyimlerini ne yönde etkiliyor? 

Günümüz koşullarının yeni eğitim sisteminde uygulamalı eğitimler ön plandadır. Sanal gerçeklik gözlüğü eğitime entegre edildiğinde öğrencilerimiz uygulamayı anında yaşayarak öğreniyorlar. Bu uygulama sayesinde dinleyerek öğrenmenin yanı sıra birçok duyuyu kullanarak eğitimi daha kalıcı hale getirmiş oluyoruz. Dolayısıyla sanal gerçeklik gözlüğünü eğitime uygun içeriklerle doldurursak eğitim modelinde avantajlar sağlayabiliriz. Uygun içeriklerle desteklenmemiş sanal gerçeklik gözlüğü hiçbir şey ifade etmez. Örneğin İstanbul’un fethi anlatılırken öğrencinin aklında kalabilmesi açısından sanal gerçeklik ortamında içeriklerle desteklenirse eğitimde kalıcılık sağlar. Eğitim kurumlarının çoğunda laboratuvar olmadığı göz önünde bulundurulduğunda VR gözlük ile her öğrenciye laboratuvar ortamındaymış gibi eğitim sunmak mümkün hale gelir. VR teknolojisi, matematik, fizik, kimya gibi pozitif bilimlerde dünya çapında kullanılıyor fakat bizim ülkemizde bu uygulama çok yaygın değil. Sanal gerçeklik içeriklerinin ülkemizdeki eğitim sistemine ve kültürümüze uygun olacak şekilde hazırlanması gerekmektedir. 

Sanal gerçeklik gözlüğü ile okulumuzda ne gibi adımlar atılmıştır? 

Türkiye’de ilk kez sanal gerçeklik gözlüğü ile gerçekleştirilen acil ilk yardım uygulaması Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde 2023 yılında yapılmıştır. Daha sonra yine Türkiye’de ilk olan VR destekli yerli dijital kadavra cihazı sağlık alanında kullanılmak üzere Nisan 2024’te hayata geçirildi. Tıp Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi ve Hemşirelik Fakültesi öğrencilerine yönelik geliştirilen VR destekli yerli kadavra cihazı kullanılacak. Aynı zamanda üniversitemizde İş Sağlığı ve Güvenliği alanındaki bazı eğitimler de VR teknolojisi kullanılarak sağlanmaktadır. 

Sanal gerçeklik gözlüğünün olumsuz yanları nelerdir?

Teknoloji alanında yeni üretilen ürünlerin her zaman için olumlu yanları olduğu gibi olumsuz yanları da mevcuttur. Sanal gerçeklik gözlüğü ile oyunlar, filmler ve benzeri uygulamalar yaygınlaştığında bireyin cep telefonu veya sosyal medya bağımlısı olabildiği gibi gözlüğe bağımlı birey de mümkün olabilir. Gerçek dünyanın dışında mutluluğu arayan bireyler için gözlüğün yarattığı sanal dünya sonsuz bir mutluluk kapısı haline gelebilir. Dolayısıyla bu durum günümüzde pek çok filmde konu alındığı üzere yeni dijital hastalıkların ortaya çıkmasına zemin hazırlayacaktır. Üretilen yeni teknolojinin piyasaya sunulmadan önce kullanıcılara belirli eğitimler verilmesiyle oluşabilecek bağımlılığı minimize etmek mümkün olabilir.

Birçok üniversitede sanal gerçeklik laboratuvarı mevcut, ADÜ’de böyle bir laboratuvar kurulması amaçlanıyor mu? 

Üniversitemiz bu konuda hassas ve ilk adımlar atıldı. Konuyla alakalı üst yönetimde çalışmalara başlandı ancak VR gözlükler ucuz ürünler olmadığı için ekonomik yönden zorlayabilir. Bu nedenle kesin olmamakla beraber yakın zamanda Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde de sanal gerçeklik laboratuvarı açılabilir. ADÜ öngörü sahibi üniversitelerden biridir dolayısıyla VR teknolojisinin kullanımının yaygınlaştırılması konusunda süreklilik sağlayacaktır.

Sanal gerçeklik gözlüklerinin eğitim alanında daha fazla kullanılması için ne gibi çalışmalar yapılabilir? 

Sanal gerçeklik gözlüğünün eğitim alanında kullanımını yaygınlaştırmak için gözlüğün içeriğini müfredata uygun şekilde oluşturabilecek şirketler ile devletin görüşme sağlayıp durumu organize etmesi gerekir. Okul öncesi eğitimden yüksek lisansa kadar olan geniş bir yelpaze mevcut dolayısıyla çok ciddi emek ve enerji gerekiyor. Bu durumun organizasyon ve koordinatörlüğünü üstlenmesi gereken en etkili ve en yetkili kurum devlet olacaktır.

VR teknolojisinin gelecekteki gelişimine dair öngörüleriniz nelerdir? 

Sağlık sektöründe VR uygulamasının geleceğinden bahsedecek olursak operasyon öncesinde sanal gerçeklik gözlüğü ile ameliyatı deneyimlemek, tehlikeli ameliyatlarda oluşabilecek riskleri önceden görüp azaltabilmek adına etkili bir teknolojik uygulama haline gelebilir. Yine bu uygulama hastanın ameliyat esnasında yaşayacaklarını önceden bilmesini sağlayarak hastaya güven verecektir. Savunma sanayi için bakıldığında ise yeni bir cihaz üretildikten sonra sanal gerçeklik gözlükleri ile cihazı deneyimleyecek test ortamları yaratılıp harcanacak olan zaman, enerji ve ekonomik kayıp gibi durumlar en düşük seviyeye getirilmiş olacaktır. VR teknolojisinin gelecekteki gelişimi ve yaygınlaşması ile hemen her alanda oluşabilecek riskli durumları minimize etmek mümkün olabilir.

Aydın Adnan Menderes Üniversitesinin önemli teknolojik çalışmalarından olan sanal gerçeklik gözlüğü ile ilgili tüm gelişmeleri ve değerli bilgilerini bizimle paylaşan ADÜ Teknokent Genel Müdürü Doç. Dr. Mustafa Akkaya’ ya teşekkür ediyoruz.

Haber: Mısra Öztop