Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü
Öğrenci Uygulama Haber Sitesi

İzmir’in Buca ilçesinde bulunan Levanten bir ailenin 1860’lı yıllarda Wood adlı mimara yaptırdığı Baltazzi Köşkü günümüzde hala eski ihtişamıyla hizmet vermeye devam etmektedir. Geçmişte devlet büyüklerinin ağırlandığı, askeri karargah ve yetimhane gibi bir çok şekilde kullanılan köşk, günümüzde Mehmet Akif İnan Anadolu Lisesi olarak hizmet veriyor. 

İki devlet ve sayısız olaya tanıklık eden Baltazzi Köşkü, Buca’nın en eski yapılarından biridir. Levanten bir aile olan İtalyan asıllı Baltazzi ailesini yaptırdığı köşk şu anki sınırlarından çok daha büyük bir arazide bulunmaktaydı. Neredeyse 160 yıldır ayakta olan ihtişamlı yapı bölgenin önemli sembollerinden biridir. Bu Köşkü sizler için ele aldık. 

Sultan Abdülaziz'in geçtiği kapıdan bir daha kimse geçmedi

Sultan Abdülaziz'in de konakladığı bu köşk, bölge için önemli kararların da verildiği yerdir. Dokuz Eylül Üniversitesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Erkan Serçe köşkün önemi ve tarihsel süreci ile alakalı değerli bilgilerini bizlerle paylaştı. Serçe “1863’te Sultan Abdülaziz İzmir ziyaretinde Baltazzi köşkünde 4 gün konaklamıştır. Burada konuk olduğu için de döneminde önem kazanmış bir mekandır. İzmir’in Buca ilçesinde bulunan meşhur hipodromun  koşularının temelleri aslında Sultan Abdülaziz ve Baltazzi ailesi tarafından bu zamanlarda bu Köşkte atılmıştır. Sultan Abdülaziz'in geçtiği kapı ise sonrasında Sultana saygıdan ötürü taş ile örülerek geçişe kapatılmıştır. Şunu söyleyebiliriz ki Sultan Abdülaziz'in geçtiği kapıdan bir daha kimse geçmedi.” şeklinde aktardı.

Yerli Rumlar köşkü almak için 120 Osmanlı kaimesi topladı

Baltazzi’lerin İstanbul koluyla saraya oldukça yakın olduklarını belirten Serçe, Baltazzi’lerin İzmir’de de itibar gören bir aile olduklarını ifade etti. Serçe, “Özellikle Sakız Adası’ndan buraya gelen İtalyan kökenli Baltazzi Ailesi 19. yy. son döneminde Batı Anadolu arkeolojisinde kazılar yaparak ya da destek olarak önemli bir isim kazanmıştır. Arkeolojik ilişkileri nedeniyle Osman Hamdi Bey ile de oldukça yakınlardır. Yapılan kazılar sırasında çıkarılan eserler o dönem yurt dışındaki bir çok müzeye satılarak bugün hala British Museum  gibi önemli  birden fazla  müzede sergilenmesine aracılık etmişlerdir. Köşkün bulunduğu Buca’daki arazi aslında çok büyük bir alanı kapsıyor. Günümüzde köşk bu alanın küçülmüş bir hali. Köşk aynı zamanda Yunan Ordusu tarafından karargah olarak da kullanılmıştır. İşgal döneminde yerli Rumlar tarafından 120 bin Osmanlı kaimesi toplanmıştır. Toplanan bu para Yunan Milli bankasına verilerek Yunanların yapıyı almasına aracılık etmişlerdir. Sonrasında alınan yapı Yunanlar tarafından yetimhane olarak kullanılmıştır. Cumhuriyetin kurulması itibariyle yapı Cumhuriyet Halk Fırkasına geçmiştir. 1926 Yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle okul olarak kullanılmaya başlamıştır.” sözleriyle aktardı. 

Osmanlı’nın ilk bankasını Baltazzi ailesi kurdu

İzmir’de ticarete ve Buca’nın gelişmesine önemli katkılar sunan Baltazzi ailesi aynı zamanda Osmanlı’nın ilk bankasını da kurmuştur. Birçok sektörde aktif olan bu aile ile birebir röportajları olan Araştırmacı Gazeteci ve Yazar Tayfur Göçmenoğlu bizlere Baltazzi ailesi ile ilgili önemli detaylar verdi. Göçmenoğlu, “Bir dönem bu ihtişamlı malikanede yaşayan, 17. asırda Venedikten göçen Baltazzi ailesinin oğlu Emanuel Baltazzi,  Petrokino ailesinden Katerina ile evlenerek Venedik ve Sakız arasında bir aile bağı oluşturdu. Bu bağlar ise İzmir’in Buca ilçesinde atıldı. Böylelikle Venedik, Sakız ve İzmir üçgeninde zaten varlıklı olan aile ticaretini büyüterek Osmanlı’nın önde gelen ailelerinden biri oldu. Aile ava ve biniciliğe de meraklıydı. Bu merak günler süren av partileriyle beraber üne kavuştu. Buca’nın temiz havası ve geniş ormanlara sahip  olması bölgeye bu köşkü yapmalarında önemli bir rol oynadı. Bu arada Baltazzi ailesi 1849 yılında Osmanlı’da ilk banka kuran ailedir. Alex Baltazzi ise bu ailenin Türkiye’de yaşayan son fertlerinden biriydi. Kendisi 2015 yılında vefat etti. Ölümünden önce Alsancak'ta ikamet etmekteydi. Alex Baltazzi’nin kurduğu seyahat firmasını ise şu anda torunları yönetmektedir.” ifadelerine yer verdi.

İtalyan asıllı Baltazzi ailesi ve ihtişamlı köşkleri Türkiye'de ve özellikle İzmir’de önemli sembollerden biridir. İzmir’in en kalabalık ilçesi olan Buca’nın gelişmesinde önemli katkıları olan ailenin yaşadığı köşk tarih boyunca birçok kuruma ev sahipliği yapmıştır. Cumhuriyetin kurulmasından sonra  isimleri değişse de eğitim yuvası olarak ömrünü devam ettirmektedir. Bu eğitim kurumundan her yıl birçok öğrenci mezun olmaktadır.  

Haber: Süleyman TANYERİ